Thiểu năng tụy ngoại tiết

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Dương Xuân Lộc - Bác sĩ Ngoại Tiêu hóa - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Thiểu năng tụy ngoại tiết là một bệnh gây ra bởi tình trạng thiếu hụt các men tụy ngoại tiết, dẫn tới việc giảm hoặc không thể tiêu hóa thức ăn nên dẫn tới tình trạng kém hấp thu.

Tụy là một cơ quan thuộc hệ tiêu hóa, có chức năng ngoại tiết và chức năng nội tiết. Tụy nằm sau phúc mạc và dạ dày, sát thành sau ổ bụng, vắt qua các đốt sống thắt lưng. Mỗi ngày, tuyến tụy ngoại tiết bài tiết khoảng 1000ml dịch tụy. Lượng dịch tụy này được tiết ra nhiều nhất khi ăn: chỉ cần nhìn, ngửi, nghĩ đến thức ăn hoặc nhai và nuốt có thể tiết ra 20% dịch tụy toàn bữa ăn, khi thức ăn xuống dạ dày sẽ tiết ra 5-10% dịch tụy, còn khi thức ăn đến ruột là 70% dịch tụy.

Dịch tụy chứa nhiều muối bicarbonat và nhiều loại enzym giúp tiêu hóa hầu hết các loại thức ăn. Các nhóm enzyme gồm:

• Enzyme tiêu hóa protein (trypsin, chymotrypsin, elastase, carboxypeptidase), enzym tiêu hóa glucid (amylase);
• Enzyme tiêu hóa lipit (lipase, photpholipase A2, cholesterol esterase);
• Enzym tiêu hóa acid nucleic (ribonuclease, desoxyribonuclease).

Thiểu năng tụy ngoại tiết là một bệnh gây ra bởi tình trạng thiếu hụt các men tụy ngoại tiết, dẫn tới việc giảm hoặc không thể tiêu hóa thức ăn nên dẫn tới tình trạng kém hấp thu.

Một số nguyên gây thiểu năng tụy ngoại tiết gồm:

Bệnh viêm tụy mạn: Viêm tụy mạn là một trong số nguyên nhân gây suy tụy ngoại tiết. Tình trạng viêm tụy mạn có thể làm tổn thương các tế bào sản xuất chất enzym tiêu hóa. Đó là lý do vì sao đa số bệnh nhân bị viêm tụy mãn tính cũng sẽ bị suy ngoại tiết.

Viêm tụy cấp: Viêm tụy cấp không được điều trị dứt điểm sẽ phát triển thành viêm tụy mãn và do đó làm tăng nguy cơ thiểu năng tụy ngoại tiết.

Bệnh celiac chiếm 20% nguyên nhân gây thiểu năng tụy ngoại tiết: Bệnh Celiac là một bệnh có liên quan đến việc không thể tiêu hóa gluten. Bệnh dẫn đến các triệu chứng như tiêu chảy, phân mỡ,... Trong trường hợp này, các triệu chứng cũng có thể gây ra thiểu năng tụy ngoại tiết.

Hội chứng ruột ngắn, hội chứng shwachman- diamond: Là một bệnh di truyền rất hiếm gặp ảnh hưởng đến xương và tụy. Ai mắc hội chứng này thường sẽ bị suy tụy ngoại tiết, nếu không điều trị dễ dẫn đến thiểu năng tụy ngoại tiết.

Bên cạnh đó, một số nguyên nhân khác gây ra bệnh như: Đái tháo đường, Hội chứng Zollinger – elison; Xơ hóa dạng nang; Bệnh viêm ruột.

Các triệu chứng thiểu năng tụy ngoại tiết bao gồm:

• Người bệnh kém hấp thu gây sụt cân
• Rối loạn tiêu hóa: Tiêu chảy, phân mỡ;
• Đau thượng vị tái đi tái lại nhiều lần;
• Giảm hấp thu các loại vitamin như: vitamin A (gây giảm thị lực, quáng gà); vitamin K (Chứng rối loạn đông máu); vitamin D (gây loãng xương); vitamin E (xơ vữa động mạch, mệt mỏi thường xuyên, giảm trương lực cơ).