Xét nghiệm CK và những điều cần biết

Creatine Kinase (CK) là enzyme xúc tác hỗ trợ phản ứng sinh hóa chuyển creatine thành phosphocreatine. Enzyme CK được cấu tạo từ 2 chuỗi polypeptide có nguồn gốc khác nhau tạo thành là chuỗi M có nguồn gốc cơ và chuỗi B có nguồn gốc não. Như vậy, CK có 3 iso enzyme gồm:

• CK-MM: được tìm thấy trong tim và cơ xương của người
• CK-MB: được tìm thấy chủ yếu ở tim
• CK-BB: được tìm thấy chủ yếu ở não nhưng hầu hết bị chặn bởi hàng rào máu não nên không xuất hiện trong tuần hoàn máu.

Xét nghiệm CK là xét nghiệm máu nhằm định lượng nồng độ enzyme CK có thể là toàn phần hoặc CK-MB hoặc kết hợp cả hai. Nồng độ CK máu sẽ phản ánh tình trạng cơ bắp và sức khỏe tim, đặc biệt trong các trường hợp cơ bắp, cơ xương hoặc tim bị tổn thương. Vì vậy xét nghiệm Creatine Kinase có thể sử dụng để chẩn đoán cơn đau tim.

Xét nghiệm CK toàn phần thường được chỉ định trước hoặc cùng xét nghiệm định lượng hoạt độ CK-MB ở bệnh nhân nghi ngờ tổn thương cơ tim như:

• Bệnh nhân nghi ngờ viêm cơ tim
• Chẩn đoán phân biệt cơn đau thắt ngực
• Bệnh nhân có các triệu chứng của một cơn đau tim

Ngoài ra xét nghiệm CK-MB còn được chỉ định nhằm:

• Chẩn đoán sớm nhồi máu cơ tim ở bệnh nhân có triệu chứng hoặc điện tâm đồ liên quan đến bệnh lý này
• Theo dõi hiệu quả của liệu pháp tan cục máu
• Chẩn đoán nhồi máu cơ tim lại

Giá trị của xét nghiệm CK bình thường sẽ phụ thuộc vào giới tính:

• Nam: 38- 174 U/L
• Nữ: 26-140 U/L
• Hoạt độ CK-MB: <25 U/L
• Tỷ số CK-MB/CK = 2,5-3%

Giá trị CK tăng có thể do các nguyên nhân như:

• Tổn thương cơ tim do bệnh lý như: nhồi máu cơ tim, viêm cơ tim, tổn thương cơ tim cấp, viêm màng trong tim, cơn đau thắt ngực không ổn định, viêm màng ngoài tim
• Tổn thương cơ tim do các nguyên nhân khác như chấn thương, phẫu thuật hoặc giảm oxy trong thiếu máu cục bộ cơ tim
• Các bệnh lý ngoài tim: bệnh nhược cơ, thể dục quá sức, suy thận, suy giáp cấp, lạm dụng rượu

Một số yếu tố không liên quan đến bệnh lý nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến nồng độ CK gồm có:

• Khối lượng cơ của cơ thể: người tập thể hình có khối lượng cơ lớn nên mức CK cũng sẽ cao hơn so với người bình thường vì enzyme CK một phần được sinh ra bởi cơ
• Vùng sinh sống
• Người thể dục quá nặng
• Sử dụng thuốc như thuốc hạ Cholesterol cũng làm tăng CK máu

Khi chỉ định xét nghiệm CK cũng cần phải lưu ý một số điểm sau:

• Không cần làm xét nghiệm CK-MB nếu hoạt độ CK toàn phần dưới 80 U/L
• Xét nghiệm CK-MB sẽ được làm khi hoạt độ CK lớn hơn 80 U/L và tỷ số CK-MB/CK toàn phần sẽ được dùng nhằm chẩn đoán tổn thương cơ tim
• Xét nghiệm CK và CK-MB cần được được làm lại mỗi 3, 6, 9 giờ sau xét nghiệm lần đầu nếu nghi ngờ bệnh nhân có nhồi máu cơ tim lặp lại hoặc tổn thương cơ tim vẫn đang diễn ra.