Thành phần dinh dưỡng của sữa mẹ - vì sao nên cho trẻ bú sữa mẹ?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS.Nguyễn Như Thu Trúc - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Sữa mẹ là thức ăn tốt cho trẻ trong 6 tháng đầu đời. Bên cạnh nguồn dinh dưỡng thiết yếu trong sữa mẹ giúp trẻ khỏe mạnh và tăng sức đề kháng, nuôi con bằng sữa mẹ còn mang lại nhiều lợi ích cho mẹ như: nhanh giảm cân, giải phóng hormone oxytocin, giảm nguy cơ ung thư vú và ung thư buồng trứng...

Sữa mẹ có đầy đủ các chất dinh dưỡng nhất là từ 10 -15 ngày sau sinh nên các bác sĩ khuyên các mẹ hãy cho con bú ngay từ khi lọt lòng. Sữa mẹ có các thành phần chính sau: Chất béo, chất đạm, carbohydrate, kháng thể thụ động, vitamin và khoáng chất, men và hormone.

Chất béo (lipid)

Chất béo là thành phần quan trọng và chủ yếu nhất trong sữa mẹ. Chất béo trong sữ mẹ cung cấp 50% năng lượng hàng ngày cho bé. Chất béo trong sữa mẹ chủ yếu là Triglyceride và các acid béo dài : AA và DHA giúp sự phát triển võng mạc, bộ não, các mô thần kinh và hệ miễn dịch của bé hoàn thiện. MHO cũng làm một loại acid béo ngắn trong sữa mẹ có tính năng đẩy chất thải và vi khuẩn ra khỏi ruột của bé, giống như tác dụng của chất xơ (trong sữa mẹ không có chất xơ). Do đó, bé bú mẹ hoàn toàn không bị táo bón hay tiêu chảy dù bé đi nhiều lần 2 ngày hay nhiều ngày 1 lần phân vẫn mêm, vàng không bị vón cục.

Chất béo còn là dung môi để giúp hấp thụ một số vitamin quan trọng.

Chất đạm (Protein)

Ngoài chất béo thì protein là một thành phần sữa mẹ không thể bỏ qua. Chất đạm cung cấp amino-acid cho bé, giúp tăng trưởng cơ và xương, tạo kháng thể, làm dung môi cho hormone, tạo các men cần thiết. Chất đạm bao gồm: WHEY protein và CASIEN protein.

WHEY protein: chiếm 60% (a-lactalbumin, lysozyne, lactoferrin, immunoglobulin ...). Bên cạnh chức năng dinh dưỡng, whey protein với các thành phần trên có chức năng bảo vệ, đào thải chất dư thừa, cặn bã, các chất độc, tế bào lạ ra ngoài cơ thể. Whey protein sữa mẹ ở dạng lỏng giúp trẻ tiêu hóa và hấp dụ thễ dàng trong ruột giúp hoàn chỉnh niêm mạc ruột, tạo kháng thể ...

CASIEN protein: chiếm 40% trong sữa, có chức năng chính là đạm dinh dưỡng, kết tủa trong ruột dạng mềm như đậu phụ dễ tiêu hóa hấp thụ.

Chất bột đường (Cacbohydrat)

Disaccharide Lactose còn gọi là đường Lactose là thành phần chính trong sữa mẹ, cung cấp 40% năng lượng cần thiết cho sự tặng trưởng, phát triển của bé. Lactose và Oligosaccharide được xem là 2 cacbohydrat quan trọng và chủ yếu nhất của sữa mẹ. Tác dụng chính của chúng là hỗ trợ sự phát triển của não bộ, đồng thời giúp trẻ có được một hệ đường ruột khỏe mạnh, tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng tốt.

Kháng thể (thụ động)

Thành phần của sữa mẹ là yếu tố chính giúp trẻ khỏe mạnh và chống lại các tác nhân gây bệnh từ môi trường bên ngoài. Mỗi cữ bú có hàng triệu bạch cầu sống từ sữa mẹ và các globulin miễn dịch được đi vào cơ thể của trẻ. Khi bé bị các y vi khuẩn tấn công, các chất này sẽ đóng vai trò bảo vệ trẻ lớn lên khỏe mạnh.

Vitamin và khoáng chất

Sữa mẹ có chứa nhiều sắt, canxi và selen, tất cả đều dễ hấp thu. Chúng không chỉ cho trẻ một bộ xương và răng chắc khỏe, một hệ miễn dịch khỏe mạnh mà còn đem lại lợi ích rất nhiều cho sự phát triển trí não.

Men và hormone

Sữa mẹ bao gồm men tiêu hóa lipase, amylase, hormone prolactin, thyroid, oxytocin có vai trò tăng sức khỏe của đường ruột, cân bằng sinh hóa.

Các loại men và hormone này có ảnh hưởng đến mùi vị của sữa mẹ, khi mẹ thay đổi khẩu phần ăn uống chúng sẽ thay đổi theo. Vì vậy chúng giúp bé dần dần làm quen với những thực phẩm khác nhau trong cuộc sống.

Trẻ được nuôi bằng sữa mẹ có điều kiện phát triển toàn diện và phát triển hệ thống cơ quan:

• Não - chỉ số IQ cao hơn (cholesterol và các chất béo khác trong sữa mẹ có tác dụng hỗ trợ sự phát triển của mô thần kinh).
• Mắt - thị lực tốt hơn.
• Tai - ít bị nhiễm trùng tai hơn.
• Miệng - bé bú mẹ từ 1 năm trở lên ít phải điều trị chỉnh nha hơn. Động tác bú mẹ giúp cải thiện sự phát triển cơ mặt. Những thay đổi tinh tế của mùi vị sữa mẹ giúp bé học cách làm quen với các thực phẩm bổ sung đa dạng.
• Hệ hô hấp - ít bị nhiễm trùng hô hấp trên hơn và nếu bị thì thường nhẹ hơn. Trẻ ít khò khè, ít viêm phổi và cúm hơn.
• Tim mạch - nhịp tim thấp hơn.Trẻ bú mẹ có thể có hàm lượng cholesterol thấp hơn khi trưởng thành.
• Hệ tiêu hóa - ít tiêu chảy, ít nhiễm trùng dạ dày ruột hơn. Bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu trở lên làm giảm nguy cơ dị ứng thực phẩm. Đồng thời, nó cũng làm giảm nguy cơ bị viêm loét đại tràng cũng giảm khi trẻ đến tuổi trưởng thành.
• Hệ miễn dịch - bé bú mẹ có đáp ứng tốt hơn với tiêm chủng phòng bệnh. Sữa mẹ giúp hệ miễn dịch của trẻ trưởng thành tốt hơn và làm giảm nguy cơ ung thư thời kỳ trưởng thành.
• Hệ nội tiết - giảm nguy cơ đái tháo đường.
• Thận - với lượng muối và protein thấp hơn, sữa mẹ làm giảm gánh nặng đến thận.
• Hệ tiết niệu - ít nhiễm trùng hơn
• Cơ khớp - ít bị viêm khớp dạng thấp .
• Da - ít bị chàm dị ứng hơn.
• Tăng trưởng - bé dưới 1 tuổi mảnh mai hơn và ít bị béo phì về sau.
• Ruột - ít bị táo bón, đi ngoài phân đỡ gắt mùi hơn.

Khi cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, trẻ sẽ được tăng cường kháng thể, nâng cao sức đề kháng, giảm nguy cơ mắc các bệnh ngoài da, hen suyễn, béo phì... Sữa mẹ còn có vai trò giúp trẻ phát triển hệ miễn dịch tự nhiên bằng cách tạo điều kiện cho các vi khuẩn có lợi trong đường ruột phát triển, giúp diệt trừ các vi khuẩn có hại từ đó đẩy lùi nguy cơ nhiễm trùng và bệnh tật...Trẻ nuôi bằng sữa mẹ có chỉ số thông minh cao hơn.

Lợi ích của nuôi con bằng sữa mẹ kéo dài vượt qua thời kỳ cai sữa. Sữa mẹ còn có tác dụng phòng ngừa những bệnh chuyển hóa tim mạch như béo phì, cao huyết áp, lipid máu cao và bệnh tiểu đường loại 2.

Bên cạnh đó, cho con bú trong những tháng đầu đời là thời khắc thiêng liêng giúp bạn và bé gần nhau hơn. Điều này đem lại tình mẫu tử gắn bó thiêng liêng cho cả bạn và bé.

Ngoài ra khi cho con bú, mẹ cảm thấy rất hạnh phúc khi nhìn thấy con khỏe mạnh, con lớn lên mỗi ngày và mẹ biết rằng mẹ đã cho con điều tốt mà mẹ có thể.

Bên cạnh đó việc cho con bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu cũng đem lại nhiều lợi ích cho bà mẹ như giảm cân sau sinh, tử cung thu hồi nhanh, giảm chảy máu sau sinh. Bên cạnh đó còn trì hoãn thời điểm rụng trứng và chu kỳ kinh nguyệt. Nuôi con bằng sữa mẹ làm giảm nguy cơ ung thư vú, ung thư buồng trứng và có thể làm giảm nguy cơ loãng xương khi đến thời kỳ mãn kinh.

Khi mẹ phải quay trở lại đi làm hoặc đi học, mẹ có thể vắt sữa dự trữ, vừa để dành cho bé ăn lúc mẹ vắng nhà, lại vừa giúp đỡ tắc sữa.

Sữa mẹ sau khi vắt, nếu để ở nhiệt độ thường khoảng 26°C thì chỉ dùng an toàn trong 4-6 giờ, khoảng 22°C thì có thể dùng trong 6-8 giờ. Sữa mẹ được lưu trữ trong ngăn thường của tủ lạnh có thể sử dụng trong vòng 24 giờ.

Nếu bảo quản trong ngăn đá, lượng sữa này có thể sử dụng dần trong khoảng hai tuần. Khi lưu trữ trong tủ đông chuyên biệt -18°C, có thể giữ sữa mẹ đến tận sáu tháng.

Đọc thêm: Hạn Sử Dụng Của Sữa Mẹ

Sau khi được bảo quản lạnh, mẹ có thể hâm nóng cho bé bú bằng cách sử dụng nước nóng hoặc các thiết bị chuyên dụng như Máy hâm sữa, tiệt trùng và sấy khô Moaz Bébé MB – 005 . Với quy trình khép kín an toàn, sạch sẽ, máy có chức năng hâm sữa cài đặt nhiệt độ theo ý muốn, chỉ 15-20 phút đã hoàn thành cữ sữa cho bé. Bên cạnh đó máy còn có công dụng tiệt trùng và sấy khô hiện đại với khoang tiệt trùng rộng rãi, chứa được cùng lúc 5 – 6 bình sữa, núm ti. Máy được thiết kế vừa với tất cả bình cổ rộng và có thể tiệt trùng cả bát thìa ăn dặm của trẻ. Chức năng hâm sữa và tiệt trùng sấy khô hoạt động độc lập với nhau, có chuông báo kèm theo khi hoàn thành mỗi quy trình.

Hãy theo dõi và cập nhật thông tin y tế trên website https://vinmec.com/vi/ và liên hệ với các bác sĩ giàu kinh nghiệm khi cần hỗ trợ nhé.