Gan nhiễm mỡ có mấy loại?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Vũ Văn Quân - Phó trưởng khoa ngoại - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Gan nhiễm mỡ là tình trạng tồn tại một lượng mỡ tích tụ trong gan làm ảnh hưởng đến hoạt động của gan. Dựa vào nguyên nhân gây bệnh, gan nhiễm mỡ được phân làm 2 loại là gan nhiễm mỡ do rượu (ALD) và gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD).

Bệnh gan nhiễm mỡ xảy ra khi tồn tại một lượng chất béo dư thừa tích tụ trong gan. Rượu bia là tác nhân chủ yếu của bệnh. Theo thời gian, việc uống quá nhiều rượu sẽ làm tích tụ chất béo trong các tế bào gan, làm suy giảm chức năng và hoạt động của gan. Tuy nhiên, gan nhiễm mỡ vẫn có thể xảy ra ở người không uống rượu bia hoặc uống với số lượng ít.

2.1 Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD)

Gan nhiễm mỡ không do rượu có nghĩa là rượu bia không phải là nguyên nhân gây ra bệnh. Thay vào đó, bệnh xảy ra là kết quả của hội chứng chuyển hóa, một thuật ngữ tóm gọn cho một loạt triệu chứng bệnh bao gồm cao huyết áp, mức cholesterol LDL cao, Triglyceride cao, kháng insulin và một lượng lớn mỡ bụng và đường máu cao.

NAFLD cũng tồn tại ở nhiều dạng khác nhau:

• Gan nhiễm mỡ đơn thuần (Simple fatty liver): Nghĩa là có chất béo bị tích tụ trong gan, nhưng không gây ra viêm gan và tổn thương tế bào gan. Dạng bệnh này thường không gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Đa số những người bị gan nhiễm mỡ không do rượu được chẩn đoán là gan nhiễm mỡ đơn thuần.
• Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH): Dạng bệnh ngày có tính chất nghiêm trọng hơn nhiều so với gan nhiễm mỡ đơn thuần. Khi được chẩn đoán NASH nghĩa là đã bị viêm trong gan và cũng có thể làm tổn thương các tế bào gan. Tình trạng viêm và tổn thương tế bào gan xảy ra với NASH có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng như:
  • Xơ hóa: Sẹo gan
  • Xơ gan: Sẹo nặng ở gan, có thể dẫn đến suy gan và tử vong
  • Ung thư gan

Có khoảng 20% ​​những người bị NAFLD có NASH.

2.2 Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu (ALD)

Bệnh diễn biến âm thầm, ít có triệu chứng. Nhưng nếu gan trở nên to ra có thể sẽ gây ra đau đớn hoặc khó chịu ở phía trên bên phải của bụng.

ALD có thể được cải thiện rõ rệt khi người bệnh ngừng uống rượu. Ngược lại, nếu người bệnh tiếp tục uống, ALD có thể gây ra vấn đề nghiêm trọng, bao gồm:

• Viêm gan do rượu: Là tình trạng gan bị viêm, sưng lên gây sốt, buồn nôn, nôn, đau bụng và vàng da (da và mắt màu vàng).
• Xơ gan do rượu: Là sự tích tụ của mô sẹo trong gan. Nó có thể gây ra các triệu chứng tương tự như viêm gan do rượu kèm theo các biểu hiện khác như tồn tại một lượng dịch tích tụ trong ổ bụng, huyết áp cao ở gan, chảy máu trong, nhầm lẫn và thay đổi hành vi, lách to, suy gan có thể gây tử vong.

Đối với những người hay uống rượu bia, gan nhiễm mỡ là chẩn đoán đầu tiên thường gặp. Tiếp đó, nếu người bệnh không cải thiện thói quen, tình trạng bệnh sẽ trở nên tồi tệ hơn và chuyển thành viêm gan do rượu. Theo thời gian, nó có thể gây ra xơ gan do rượu.

Bệnh nhân bị ALD và NAFLD, thường không xuất hiện triệu chứng. Một số người có thể có các dấu hiệu như mệt mỏi hoặc đau ở phía trên bên phải của bụng.

Các triệu chứng thường thấy ở bệnh nhân NASH hoặc bị xơ gan bao gồm:

• Bụng sưng
• Giãn mạch máu dưới da
• Ngực lớn hơn bình thường ở nam giới
• Lòng bàn tay đỏ
• Da và mắt xuất hiện màu vàng, do xuất hiện bệnh vàng da

Đối với ALD, nguyên nhân là do uống quá nhiều rượu. Khả năng bị bệnh sẽ cao hơn đối với những người uống rượu bia nhiều kèm theo bệnh béo phì, suy dinh dưỡng, viêm gan siêu vi mãn tính (đặc biệt là viêm gan C).

Đối với những người không uống rượu bia, thì gen có thể là nguyên nhân quan trọng quyết định người bệnh bị gan nhiễm mỡ đơn thuần hay viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH). Hình chung, nguy cơ bị NAFLD hoặc NASH cao hơn đối với những người:

• Thừa cân hoặc béo phì
• Không đáp ứng với insulin như bình thường (gọi là kháng insulin) hoặc bị tiểu đường tuýp 2
• Có hàm lượng chất béo trung tính hoặc cholesterol xấu (LDL) cao, hoặc mức cholesterol thấp tốt (HDL)
• Mắc hội chứng chuyển hóa (là nguyên nhân làm dễ mắc bệnh tiểu đường loại 2 và bệnh tim).

Ngoài ra còn có một số lý do ít phổ biến hơn gây ra NAFLD hoặc NASH. Bao gồm:

• Điều kiện y tế ảnh hưởng đến cách cơ thể sử dụng hoặc lưu trữ chất béo
• Viêm gan C hoặc nhiễm trùng khác
• Giảm cân nhanh
• Dùng một số loại thuốc như glucocorticoids, methotrexate (Rheumatrex, Trexall), estrogen tổng hợp, tamoxifen (Nolvadex, Soltamox), và các loại thuốc khác
• Cắt bỏ túi mật: Một số người đã phẫu thuật cắt bỏ túi mật có nhiều khả năng bị NAFLD.

Điều trị bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu cần sự phối hợp của nhiều yếu tố, trong đó việc thay đổi lối sống và điều chỉnh các bệnh lý nền đóng vai trò khá quan trọng. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng hiện áp dụng phương pháp chẩn đoán siêu âm đàn hồi mô gan là phương pháp tốt nhất để đánh giá tổn thương trong nhu mô gan do các bệnh lý: Gan nhiễm mỡ do rượu, Bệnh gan không do rượu, Viêm gan C, Bệnh gan ứ mật mạn...

Ưu điểm của kỹ thuật siêu âm âm đàn hồi mô gan tại Vinmec Hải Phòng bao gồm:

• Hệ thống siêu âm LOGIQE 9 hình ảnh mạnh mẽ và linh hoạt đáp ứng dải rộng các nhu cầu thăm khám chung. Với khả năng tiên tiến, trực quan, LOGIQ E9 cho phép bạn sử dụng các công cụ chuyên nghiệp để có được hình ảnh tuyệt vời và tạo cho công việc thăm khám thuận lợi.
• Công nghệ mới dùng Shear Wave: Đo năng lượng đàn hồi của nhu mô một cách định tính và định lượng
• Thông qua bảng mã hóa màu và giá trị các mức đàn hồi bằng đơn vị áp lực Kpa.
• Công cụ đo độ đàn hồi nhu mô bằng Shear Wave cho phép người sử dụng chủ động khoanh vùng khảo sát ngay trên hình ảnh siêu âm. Hình ảnh thu nhận trong quá trình khảo sát có thể dễ dàng được đánh dấu và theo dõi.
• Đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao: Bác sĩ Đoàn Xuân Sinh; Bác sĩ Nguyễn Đình Hùng; Bác sĩ Phạm Quốc Thành

Thạc sĩ. Bác sĩ. Vũ Văn Quân đã có hơn 10 kinh nghiệm làm việc trong chuyên ngành Ngoại Tiêu Hóa Tổng Hợp chuyên khám và điều trị bệnh lý ngoại khoa của đường tiêu hóa, gan, mật, tụy và các bệnh lý của phúc mạc ổ bụng, thành bụng