Một số vấn đề có thể gặp sau nội soi trực tràng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Đặng Xuân Cường - Khoa Hồi sức cấp cứu - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Nội soi trực tràng là một kỹ thuật cần thiết giúp chẩn đoán các bệnh liên quan đến hệ tiêu hóa nhanh chóng, chính xác và có phương hướng điều trị bệnh hiệu quả, an toàn nhất. Một trong những vấn đề nhiều người e ngại là sau nội soi trực tràng chảy máu hoặc biến chứng sau nội soi trực tràng.

Nội soi trực tràng là một phương pháp sử dụng 1 ống soi mềm có gắn camera nhỏ bằng đầu ngón tay (khoảng 1cm) đưa vào đại tràng từ hậu môn lên manh tràng và đoạn cuối hồi tràng nhằm khảo sát trực tiếp và chẩn đoán bệnh lý đại trực tràng. Nhờ quan sát hình ảnh trên máy soi, bác sĩ quan sát được các bất thường đang xảy ra bên trong trực tràng, từ đó đưa ra chẩn đoán và phương pháp điều trị thích hợp.

• Nội soi trực tràng có đau không?

Nội soi trực tràng có đau không là câu hỏi được nhiều người bệnh quan tâm bởi tâm lý chung của mọi người khi thăm khám là sợ đau. Trên thực tế, đại trực tràng dài và gập góc hoặc xoắn một số chỗ nên có thể bệnh nhân sẽ thấy chưa quen. Tuy nhiên kết hợp với ống nội soi mềm và chuyên môn kinh nghiệm dày dặn của bác sĩ thì quá trình nội soi trực tràng sẽ diễn ra nhẹ nhàng hết mức có thể, hạn chế tối đa khó chịu cho người bệnh. Vì vậy bệnh nhân hãy yên tâm và để tinh thần thoải mái nhất.

• Các biến chứng sau nội soi trực tràng

Nhìn chung nội soi đại trực tràng được đánh giá là một thủ thuật khá an toàn và gần như không gây ra biến chứng sau nội soi trực tràng nào nghiêm trọng với người bệnh. Tuy nhiên trong một số trường hợp, nội soi đại tràng vẫn có thể có biến chứng sau:

• Cảm giác đầy bụng sau khi soi (do bác sĩ bơm hơi vào trong ruột để thấy rõ vị trí và mức độ tổn thương). Người bệnh cũng không cần quá lo lắng vì cảm giác này sẽ biến mất nhanh chóng sau vài lần xì hơi.
• Cảm giác khó chịu và đau tức nhẹ vùng bụng (thường biến mất sau khoảng 2h).
• Bệnh nhân có thể gặp phải tình trạng sau nội soi trực tràng chảy máu nếu trong quá trình nội soi bác sĩ phát hiện các dấu hiệu bất thường ở trực tràng và tiến hành sinh thiết để kiểm tra. Tình trạng này xảy ra khá phổ biến, chỉ kéo dài từ 1-2 ngày đầu tiên sau khi soi nên bệnh nhân không cần quá lo lắng.
• Tuy cực kỳ hiếm gặp nhưng tình trạng thủng ruột cũng có thể xảy ra do đại tràng bị vặn xoắn hoặc do tình trạng viêm nhiễm nặng làm vách ruột mỏng đi. Trong trường hợp này người bệnh sẽ được theo dõi, điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật khâu chỗ thủng.

Nhờ tính an toàn của phương pháp nên bệnh nhân chỉ cần có mặt tại bệnh viện trước khi thực hiện thủ thuật và có thể ra về ngay sau khi nhận kết quả mà không cần phải nhập viện nằm chờ theo dõi.

Trước khi nội soi, bệnh nhân sẽ được thăm khám sơ qua ở hậu môn để đánh giá các tổn thương ở ngoài nếu có. Bác sĩ có thể bôi thêm 1 ít thuốc tê hoặc tiêm thuốc an thần hay dãn cơ để bệnh nhân bớt khó chịu khi đưa ống soi vào.

Bước 1: Người bệnh được hướng dẫn nằm nghiêng trái hoặc nằm ngửa

Bước 2: Ống soi mềm được đưa qua hậu môn vào trực tràng rồi nhẹ nhàng đến manh tràng (vị trí ruột non tiếp giáp với đại tràng). Trong quá trình lui ống soi ra ngoài bác sĩ sẽ kiểm tra kỹ toàn bộ niêm mạc đại tràng. Khi ống soi đi qua những chỗ đại tràng gập góc bệnh nhân có thể thấy căng tức bụng, khó chịu hoặc hơi chướng bụng.

Bước 3: Thỉnh thoảng người bệnh sẽ được yêu cầu thay đổi tư thế hoặc bác sĩ sẽ ấn nhẹ vào vùng bụng bệnh nhân để giúp ống soi đi dễ dàng và ít gây đau đớn hơn.

Toàn bộ quá trình nội soi kéo dài từ 15 - 30 phút (hoặc lâu hơn nếu bệnh nhân cần sinh thiết, cắt polyp trực tràng,...).

Với những bệnh nhân có tiền sử phẫu thuật vùng chậu trước đó gây dính ruột thì nên thực hiện phương pháp nội soi gây mê.

Sau khi nội soi trực tràng bệnh nhân cũng nên lưu ý những vấn đề sau để đảm bảo an toàn và biết cách xử lý biến chứng khi cần:

• Bệnh nhân nên nghỉ ngơi một thời gian ngắn (1-2 tiếng) trước khi ra về, chờ cho đến khi hết cảm giác khó chịu ở bụng và theo dõi sức khỏe phòng các biến chứng sau nội soi xảy ra (sốt, chóng mặt, đau nhiều...).
• Một số bệnh nhân sẽ cảm thấy đau âm ỉ ở bụng, chướng bụng, thấy mót rặn nhưng không đi cầu được... đây đều là những phản ứng rất tự nhiên sau khi nội soi và sẽ biến mất vào 1,2 hôm sau.
• Nếu người bệnh cảm thấy đau bụng dữ dội, đi ngoài ra máu lâu dài, nôn ra máu,... thì cần thông báo ngay với bác sĩ để xác định nguyên nhân, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời, phòng tránh những biến chứng không mong muốn ảnh hưởng đến sức khỏe về sau. Tuy nhiên những trường hợp như này hiếm khi xảy ra bởi chỉ khi không đảm bảo các điều kiện về tay nghề bác sĩ, kỹ thuật soi, quy trình thực hiện hay điều kiện vô trùng,... thì mới khiến bệnh nhân bị biến chứng sau nội soi trực tràng.
• Nếu bệnh nhân thực hiện sinh thiết thì nên lấy kết quả sinh thiết sớm và đúng hẹn vì nó đóng vai trò quan trọng để có chẩn đoán chính xác.