Nguyên nhân nào dẫn đến gan nhiễm mỡ?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ. BSCK II Phan Thị Minh Hương - Bác sĩ Nội tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Gan nhiễm mỡ là một bệnh khá phổ biến ở Việt nam và trên thế giới. Bệnh này để lại nhiều biến chứng, có thể dẫn đến xơ gan, ung thư gan có thể dẫn đến tử vong nếu không điều trị kịp thời. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách phòng tránh bệnh gan nhiễm mỡ nhé.

Gan nhiễm mỡ là tình trạng lượng mỡ trong gan dư thừa quá nhiều, gây ảnh hưởng đến chức năng của gan. Lượng mỡ tích tụ trong gan > 5% trọng lượng gan. Gan có thể to hơn bình thường, do lượng mỡ tích tụ ở gan.

Ở giai đoạn đầu, gan nhiễm mỡ được xem là bệnh lý lành tính. Tuy nhiên, nếu không được điều trị sớm và hiệu quả, gan nhiễm mỡ sẽ biến chứng thành xơ gan thậm chí là ung thư gan, gây nguy hiểm đến tính mạng.

• Tăng cân không kiểm soát, béo phì

Thừa cân béo phì là một yếu tố nguy cơ dẫn đến hiện tượng gan nhiễm mỡ. Khi cơ thể thường xuyên cung cấp lượng chất béo triglyceride vượt ngưỡng cơ thể có thể hấp thu thì sẽ có hiện tượng tích tụ, không chuyển hóa hết, tạo thành nguy cơ gan nhiễm mỡ. Ngoài ra, lượng calo quá cao cũng khiến cơ thể không chuyển hóa hết thành năng lượng để sử dụng và tích trữ dưới dạng triglyceride.

• Nghiện rượu hoặc thường xuyên uống rượu

Đối với bệnh nhân nghiện rượu, Ethanol trong rượu gây tăng NADH tại tế bào gan, kích thích tổng hợp chất béo, gây tăng tổng hợp trygliceride tại gan. Nghiện rượu là nguyên nhân thường gặp nhất ở đa số bệnh nhân gan nhiễm mỡ.

• Đái tháo đường

Trong bệnh nhân đái tháo đường, acid béo tự do trong máu sẽ tăng điều động trường hợp bệnh nhân hạ đường huyết. Tăng sử dụng acid béo tự do từ mô mỡ vào máu, gan chuyển hóa acid béo tự do thành triglyceride.

• Chế độ ăn giàu cholesterol

Cholesterol cao, nguy cơ về bệnh tim mạch và mỡ máu khá lớn.

Khi bị gan nhiễm mỡ, hầu như bệnh nhân sẽ không phát hiện ra mình bị bệnh, vì nó không có triệu chứng thực thể điển hình. Chỉ có thể tình cờ phát hiện ra sau khi vô tình đi khám, xét nghiệm máu.

Sau đây là một số dấu chứng cần lưu ý:

• Nước tiểu vàng, sẫm màu, phân trắng

Một số trường hợp có thể do uống ít nước, đang dùng thuốc nên sẽ có hiện tượng nước tiểu sẫm màu. Nhưng khi nước tiểu sẫm màu, phân có màu trắng thì bạn nên đi khám. Có thể chức năng gan bạn đang có vấn đề.

• Bụng to, gan to, đau bụng

Có thể sờ thấy gan ở dưới hạ sườn phải. Có thể lượng mỡ tích tụ trong gan cao, khiến gan tăng kích thước. Trường hợp bụng to lên, có thể bệnh đã tiến triển lên thể xơ gan. Khiến bụng to, tích tụ dịch, chèn ép các cơ quan khác, gây đau bụng.

• Buồn nôn, nôn

Có thể là trạng thái chán ăn, mất cảm giác thèm ăn, khó tiêu, đầy bụng, buồn nôn và cảm thấy mệt mỏi thường xuyên. Triệu chứng này có thể là một số bệnh khác dẫn đến nhưng cũng có thể do việc bài tiết mật có vấn đề. Tiêu hóa thức ăn cũng không được ổn định như trước.

• Vàng da

Có thể chức năng gan của bạn đã bị suy giảm, khiến việc thanh thải bilirubin có vấn đề, tích tụ lại trong máu. Gây lên hiện tượng vàng da bệnh lý.

• Ngứa ngáy, mày đay, dị ứng, mệt mỏi

Chức năng gan suy giảm gây ảnh hưởng đến việc thải độc tố trong cơ thể, dẫn đến hiện tượng mẩn ngứa mày đay. Đồng thời, việc này sẽ khiến cơ thể mệt mỏi hơn, do gan loại bỏ chất độc khỏi máu không tốt.

• Tập luyện thể dục thể thao

Để phòng tránh bệnh gan nhiễm mỡ một cách tốt nhất, bạn hãy tăng cường tập luyện thể dục thể thao. Tập luyện sẽ giúp đốt cháy calo trong cơ thể để sử dụng tốt hơn lượng chất béo tích trữ trong cơ thể. Ngoài ra, tập luyện cũng sẽ giúp lưu thông tuần hoàn tốt hơn, tránh được nhiều bệnh tật, cải thiện sức khỏe.

• Giảm cân, kiểm soát tốt cân nặng

Điều này thực sự rất cần thiết đối với bệnh nhân gan nhiễm mỡ. Nhằm kiểm soát tốt lượng lượng calo cũng như lượng chất béo vào cơ thể. Nên ăn kiêng, tăng cường các thức ăn từ thực vật, tập luyện thể dục,...

• Bỏ rượu

Hãy sống một cách thông minh hơn, loại bỏ rượu ra khỏi cuộc sống của bạn. Nếu không thể bỏ ngay, hãy thử bỏ đi từng chút một.

• Kiểm soát tốt đái tháo đường

Đái tháo đường là một trong các nguyên nhân dẫn đến gan nhiễm mỡ và nhiều bệnh khác. Hãy cố gắng theo dõi sát đường huyết của mình, sử dụng thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ, thực hiện chế độ ăn hạn chế tinh bột và đường, tăng cường tập luyện thể dục,..., đảm bảo để kiểm soát đường huyết được giữ ổn định.

• Chế độ ăn lành mạnh

Để hạn chế lượng mỡ trong máu, bạn cần có chế độ ăn hợp lý, cân đối. Tăng cường rau, củ quả, nhất là các loại cây nhiều chất xơ, ngũ cốc. Kiểm soát đường máu, mỡ máu, năng lượng tốt hơn.

Một số loại quả/hạt khá tốt cho gan như: Óc chó, bơ, hạt hướng dương,... Một số loại rau giúp hạn chế tích tụ mỡ tại gan: Cải bó xôi, cải xoăn, tỏi,...

Tránh ăn các đồ ăn nhiều dầu mỡ, muối, nhiều đường, nhiều tinh bột. Có thể thay thế dầu chiên rán hằng ngày bằng dầu oliu, rất tốt cho gan. Ăn ít chất béo, giảm calo giúp bạn kiểm soát cân nặng tốt hơn.

Chế độ ăn bổ sung thêm cá như: Cá hồi, cá ngừ,... rất giàu omega - 3 rất tốt cho gan.

Một nghiên cứu gần đây chỉ ra trong đậu phụ có chất giúp giảm lượng mỡ máu trong gan. Trong đậu phụ có hàm lượng chất béo khá thấp nên tốt cho gan.

Nhằm đáp ứng nhu cầu khám và điều trị của người dân, Vinmec đã thành lập nên trung tâm gan mật chuyên khám và điều trị các bệnh về gan mật. Cung cấp một số gói khám chuyên gan mật cho nhiều đối tượng. Cụ thể có 3 gói khám sàng lọc hiện tại: Gói sàng lọc gan mật - tiêu chuẩn, nâng cao và toàn diện.

Kiểm tra sàng lọc là biện pháp hữu hiệu nhất để phát hiện gan nhiễm mỡ

• Gói sàng lọc gan mật - tiêu chuẩn:

Gói chăm sóc này sẽ đánh giá được khả năng làm việc của gan, mật; sàng lọc viêm gan B, C. Cận lâm sàng sẽ có xét nghiệm chức năng gan thận và một số xét nghiệm khác, siêu âm. Sẽ được thăm khám với bác sĩ chuyên khoa gan mật để được chẩn đoán chính xác nhất cho khách hàng.

• Gói sàng lọc gan mật - nâng cao:

Gói này cũng sẽ đánh giá được chức năng gan, mật; sàng lọc viêm gan B, C và siêu âm. Ngoài ra, đánh giá được dinh dưỡng lòng mạch, thực hiện thêm một số xét nghiệm khác, tầm soát ung thư gan sớm. Đánh giá, kiểm tra được những bệnh về gan nặng hơn.

• Gói sàng lọc gan mật - toàn diện:

Gói này sẽ đánh giá được chức năng gan, mật; sàng lọc viêm gan B, C; siêu âm, đánh giá được dinh dưỡng lòng mạch và tầm soát ung thư gan sớm. Ngoài ra, sẽ làm thêm nhiều xét nghiệm hơn để sàng lọc marker ung thư, sàng lọc được nhiều hơn các bệnh khó về gan mật.

Đối tượng của gói sàng lọc hướng đến là những khách hàng có yếu tố nguy cơ như:

• Thường xuyên thức khuya.
• Sử dụng rượu bia thường xuyên.
• Hay phải tiếp xúc hóa chất, khói bụi ô nhiễm.
• Sử dụng thuốc điều trị lâu dài, thường xuyên.
• Chế độ ăn uống không khoa học, sử dụng nhiều đồ có chất bảo quản.
• Những đối tượng có nguy cơ lây nhiễm viêm gan B, C; quan hệ tình dục không sử dụng biện pháp an toàn,...
• Những người truyền máu, nhận máu không an toàn.
• Những khách hàng ăn không ngon, chán ăn, hay đầy bụng, buồn nôn, vàng da, vàng mắt đau bụng hạ sườn phải, rối loạn tiêu hóa, hay chảy máu cam, chảy máu chân răng, suy giảm ham muốn tình dục,...

Gan nhiễm mỡ là một bệnh có thể dẫn đến xơ gan và tử vong. Tuy nhiên, bệnh này có thể phòng tránh được. Hãy tạo cho mình lối sống khoa học, ăn uống hợp lý và bỏ các thói quen có hại nhất là uống rượu. Hãy đi kiểm tra sức khỏe 6 tháng một lần để phát hiện sớm các trường hợp bệnh lý.