Trào ngược mật: Chẩn đoán và điều trị

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Võ Thị Thùy Trang, Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Trào ngược mật khó phân biệt với trào ngược axit dạ dày, cần các xét nghiệm bổ sung để xác định. Bệnh được điều trị bằng thuốc và phẫu thuật trong trường hợp có nguy cơ tiến triển ung thư.

Chẩn đoán trào ngược mật chủ yếu dựa vào triệu chứng và tiền sử bệnh. Tuy nhiên, người bệnh cần làm thêm một số xét nghiệm do trào ngược mật và trào ngược axit là khó phân biệt. Một số xét nghiệm khác giúp kiểm tra tổn thương tại thực quản và dạ dày và các dấu hiệu tiền ung thư.

Các xét nghiệm có thể bao gồm:

• Nội soi: Một ống mỏng, linh hoạt với một máy ảnh (nội soi) được đưa đưa vào đường miệng qua cổ họng. Nội soi giúp phát hiện loét dạ dày hoặc tình trạng viêm tại dạ dày và thực quản. Nội soi phát hiện ung thư thực quản dạ dày sớm. Bác sĩ cũng có thể lấy mẫu mô để kiểm tra ung thư thực quản hoặc Barrett thực quản.
• Thử nghiệm thăm dò acid ambulatory (pH): Các xét nghiệm này sử dụng đầu dò đo nồng độ axit để xác định thời điểm và khoảng thời gian axit trào ngược lên thực quản. Trong một thử nghiệm, một ống mỏng, linh hoạt (ống thông) với đầu dò được luồn qua mũi vào thực quản. Trong một thử nghiệm khác (thử nghiệm Bravo), đầu dò được gắn vào phần dưới của thực quản trong quá trình nội soi. Xét nghiệm thăm dò acid ambulatory (pH) có thể giúp bác sĩ loại trừ trào ngược axit nhưng không giúp loại trừ trào ngược dịch mật.
• Theo dõi trở kháng thực quản: Trở kháng thực quản sử dụng một đầu dò được đặt vào thực quản bằng ống thông. Xét nghiệm này giúp đo chất khí hoặc chất lỏng trào ngược vào thực quản. Nó giúp phát hiện các chất không có tính axit (như mật) mà không được phát hiện bởi đầu dò axit.

Điều chỉnh lối sống và thuốc có tác dụng hiệu quả đối với trào ngược axit thực quản, nhưng trào ngược mật khó điều trị hơn. Có rất ít bằng chứng đánh giá hiệu quả của phương pháp điều trị trào ngược mật, một phần là do khó xác định trào ngược dịch mật là nguyên nhân gây ra các triệu chứng.

2.1 Thuốc

• Axit Ursodeoxycholic: Thuốc axit ursodeoxycholic giúp thúc đẩy lưu lượng mật. Thuốc có tác dụng làm giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.
• Các chất cô lập axit mật: Các bác sĩ thường kê toa các chất cô lập axit mật, làm gián đoạn lưu thông mật, nhưng các nghiên cứu cho thấy các loại thuốc này ít hiệu quả hơn các phương pháp điều trị khác. Tác dụng phụ như đầy hơi, có thể làm tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
• Thuốc ức chế bơm proton: Thuốc ức chế bơm proton thường được kê đơn để ngăn chặn sản xuất axit, nhưng chưa xác định được vai trò rõ ràng trong điều trị trào ngược dịch mật.

2.2 Phẫu thuật

Các bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật nếu thuốc không làm giảm các triệu chứng nghiêm trọng hoặc có tiến triển tiền ung thư dạ dày hoặc ung thư thực quản. Các loại phẫu thuật khác nhau mang lại hiệu quả khác nhau, do đó bạn cần thảo luận kỹ với bác sĩ để lựa chọn phương pháp phẫu thuật thích hợp nhất.

Các tùy chọn bao gồm:

• Phẫu thuật chuyển hướng (Roux-en-Y): Thủ tục này, cũng là một loại phẫu thuật giảm cân, có thể được khuyến nghị cho những người đã phẫu thuật cắt bỏ môn vị. Ở Roux-en-Y, các bác sĩ phẫu thuật tạo ra một kết nối mới giúp dẫn lưu mật xa hơn trong ruột non, nhằm giảm nguy cơ dịch mật trào lên dạ dày.
• Phẫu thuật chống trào ngược: Phần của dạ dày gần thực quản nhất (đáy) được quấn lại và sau đó được khâu xung quanh cơ thắt thực quản dưới. Thủ thuật này giúp tăng cường khả năng hoạt động của van ngăn cách dạ dày với thực quản và có thể làm giảm trào ngược axit.
• Tuy nhiên, có rất ít bằng chứng về hiệu quả của phẫu thuật đối với trào ngược mật.

Trào ngược mật gần như không liên quan đến các yếu tố lối sống. Thay đổi lối sống được áp dụng với những người mắc cả trào ngược axit và trào ngược mật.

• Bỏ thuốc lá: Hút thuốc làm tăng sản xuất axit dạ dày và làm khô nước bọt, trong khi nước bọt lại có tác dụng giúp bảo vệ thực quản.
• Ăn bữa nhỏ hơn: Ăn các bữa ăn nhỏ hơn, thường xuyên hơn làm giảm áp lực lên cơ thắt thực quản dưới, giúp ngăn van mở ra không đúng lúc.
• Đứng thẳng sau khi ăn: Sau bữa ăn, đợi 2 - 3 giờ trước khi nằm, đó là khoảng thời gian để dạ dày tiêu hóa thức ăn.
• Hạn chế thực phẩm chứa nhiều chất béo: Bữa ăn nhiều chất béo làm thư giãn cơ thắt thực quản dưới và làm chậm tốc độ tiêu hóa thức ăn.
• Tránh các vấn đề thực phẩm và đồ uống: Một số thực phẩm làm tăng sản xuất axit dạ dày, thư giãn cơ thắt thực quản dưới. Trong số tiêu biểu là đồ uống chứa caffein và có ga, socola, hoa quả có múi và nước ép, nước sốt giấm, hành tây, thực phẩm có nguồn gốc từ cà chua, thực phẩm cay và bạc hà.
• Hạn chế hoặc tránh uống rượu: Uống rượu làm thư giãn cơ thắt thực quản dưới và kích thích thực quản.
• Giảm cân: Chứng ợ nóng và trào ngược axit có nhiều khả năng xảy ra khi trọng lượng dư thừa gây thêm áp lực lên dạ dày.
• Nâng giường: Ngủ với phần thân trên nâng lên 4 đến 6 inch (10 - 15 cm) có thể giúp ngăn ngừa các triệu chứng trào ngược. Nâng đầu giường bằng cách sử dụng thêm gối.
• Thư giãn: Khi bạn bị căng thẳng, tiêu hóa chậm lại, có thể làm nặng thêm các triệu chứng trào ngược. Các kỹ thuật thư giãn như hít thở sâu, thiền hoặc yoga, có thể giúp ích.

Đối với những người thường xuyên mắc phải các vấn đề về dạ dày như chứng ợ nóng thì việc sử dụng thêm các loại thuốc không kê đơn và các liệu pháp điều trị khác nhằm giảm triệu chứng là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, trước khi mua thuốc bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ vì một số loại thuốc tương tác với thuốc của bác sĩ kê cho bạn, gây ra tác dụng phụ, hoặc không có tác dụng trong trường hợp của bạn.

Chưa có phương pháp điều trị thay thế nào giúp giảm trào ngược mật và bảo vệ cơ thể chống lại và giảm viêm dạ dày, thực quản. Sử dụng thảo dược cũng chỉ có tác dụng trong một số trường hợp cụ thể, và có hại với một số người.

Bài viết tham khảo nguồn: mayoclinic.org