Tìm hiểu hội chứng ba giảm trong tràn dịch màng phổi

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Đặng Xuân Cường - Khoa Hồi sức cấp cứu - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Hội chứng ba giảm trong tràn dịch màng phổi bao gồm giảm rung, gõ đục, giảm âm. Đây là một hội chứng được phát hiện nhờ khám lâm sàng ở những bệnh nhân có nghi ngờ tràn dịch màng phổi.

Hội chứng ba giảm trong tràn dịch màng phổi bao gồm: Rung thanh giảm; gõ đục và giảm âm. Biểu hiện cụ thể như sau:

Rung thanh là âm nói của bệnh nhân truyền qua thành ngực và dội vào lòng bàn tay của thầy thuốc đặt trên ngực bệnh nhân và lồng ngực được coi như 1 bình cộng hưởng truyền âm thanh từ thanh quản.

Cách khám:

• Bệnh nhân ngồi ngay ngắn ,thầy thuốc đặt 2 bàn tay lên 2 bên lồng ngực đối xứng , các ngón tay nằm ngang theo các khoảng gian sườn , lòng bàn tay áp sát vào lồng ngực.
• Bảo bệnh nhân đếm 1,2,3 khi đó thì tiếng nói của bệnh nhân sẽ rung vào lòng bàn tay người thầy thuốc
• Khám từ trên dưới , từ trước sau.
• Luôn luôn so sánh 2 bên.

Trong trường hợp tràn dịch màng phổi do có một lượng dịch ngăn cách giữa nhu mô phổi và tay người khám nên thấy hiện tượng rung thanh giảm hay mất.

Rung thanh giảm còn gặp trong trường hợp: Tràn khí màng phổi.

Cách khám:

• Thầy thuốc dùng ngón giữa của bàn tay phải gõ lên lưng các ngón tay của bàn tay trái đặt sẵn trên lồng ngực của bệnh nhân - Các ngón tay nằm ngang theo các khoảng liên sườn
• Gõ từ trên dưới ; bên Phải bên Trái ; Trước Sau .
• Và phải luôn so sánh 2 bên.

Bình thường tiếng gõ trong, vùng tim, gan gõ đục.

Trong trường hợp tràn dịch màng phổi ở những vị trí có dịch sẽ nghe tiếng gõ đục ( âm sắc trầm).

• Tràn dịch màng phổi tự do dịch có xu hướng chảy về vùng thấp nên : Gõ đục vùng thấp , âm đục thay đổi theo tư thế.
• Tràn dịch khu trú : Gõ đục tùy vào vị trí có dịch, những trường hợp này thường khó phát hiện bằng biện pháp gõ, chủ yếu phát hiện bằng X quang.
• Gõ dọc theo các khoang liên sườn, từ trên xuống dưới, có thể thấy ranh giới trên của vùng đục là một đường cong parabol có điểm thấp nhất ở gần sát cột sống, cao nhất ở vùng nách, và đi vòng xuống thấp phía trước ngực. Tương ứng với đường cong Damoiseau (trên film X-quang).
• Gõ đục tương ứng với vùng rung thanh giảm hoặc mất.

Gõ đục còn gặp trong các trường hợp như: Đặc phổi, xẹp phổi....

Rì rào phế nang là do không khí đi vào phế nang , xoáy nhẹ vào thành phế nang tạo ra tiếng nhẹ ở ngoại vi lồng ngực. Để phát hiện rì rào phế nang người thầy thuốc sử dụng tai nghe áp vào thành ngực của người bệnh.

• Vị trí nghe : Vùng trước bên của ngực và lưng, nghe từ trên xuống dưới và so sánh hai bên.
• Thời gian nghe: suốt kỳ hít vào và đầu kỳ thở ra
• Tính chất bình thường: tiếng liên tục, êm dịu và cường độ thấp.

Trong trường hợp tràn dịch màng phổi:

• Do có một lớp dịch ngăn cách giữa nhu mô phổi và thành ngực, nên cản trở âm thanh, người khám có thể thấy rì rào phế nang giảm hoặc mất.
• Rì rào phế nang giảm hoặc mất tương ứng với vùng có dịch màng phổi và tương ứng với vùng rung thanh giam và vùng gõ đục.

Ngoài ra rì rào phế nang có thể giảm hoặc mất trong các trường hợp như: Dày dính màng phổi, người béo thành ngực dày, tràn khí màng phổi, xẹp phổi...

Hội chứng ba giảm trong tràn dịch màng phổi bao gồm rung thanh giảm hoặc mất; Gõ đục; Rì rào phế nang giảm hoặc mất. Để phát hiện hội chứng ba giảm người thầy thuốc cần thăm khám thực thể, ba dấu hiệu này rất có giá trị trong việc chẩn đoán tràn dịch màng phổi. Giúp thầy thuốc định hướng bệnh, đưa ra những chỉ định cận lâm sàng phù hợp, giúp chẩn đoán sớm bệnh, xử lý kịp thời.