Các phương pháp điều trị bệnh mạch vành

Điều trị bệnh mạch vành bằng các phương pháp điều trị thích hợp có thể ngăn chặn những biến chứng nguy hiểm và gia tăng tuổi thọ cho người bệnh. Hãy khám phá chi tiết các phương pháp điều trị mạch vành và cách phòng chống bệnh hiệu quả trong bài viết này.

Bài viết được viết dưới sự hướng dẫn và tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Phạm Văn Hùng - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ đã có 30 năm kinh nghiệm về khám và điều trị các bệnh lý nội khoa, đặc biệt về chuyên khoa Nội tim mạch.

Bệnh mạch vành, còn được biết đến là bệnh động mạch vành, suy mạch vành, hoặc thiếu máu cục bộ cơ tim, là tình trạng mà một khu vực cụ thể của cơ tim không nhận đủ máu do động mạch vành ở khu vực đó bị hẹp.

Nguyên nhân gây bệnh mạch vành chủ yếu là do xơ vữa động mạch, mảng xơ vữa phát triển ở thành động mạch vành làm hẹp đường kính lòng mạch dẫn đến giảm lưu lượng máu cung cấp cho vùng cơ tim ở hạ lưu, thường gặp ở người trung niên, lớn tuổi, bị bệnh cao huyết áp, đái tháo đường, thừa cân, thường xuyên hút thuốc lá.

Triệu chứng điển hình của bệnh mạch vành là các cơn đau thắt ngực trái, người bệnh thường mệt mỏi, khó thở, thở hụt hơi, đặc biệt là khi gắng sức. Nếu không điều trị bệnh mạch vành có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim thậm chí có thể gây tử vong nếu người bệnh không được cấp cứu kịp thời.

Nếu không điều trị bệnh mạch vành có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm bao gồm:

● Đột tử: khoảng 30 % – 50% bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp bị đột tử trước khi đến bệnh viện.

● Suy tim: Do sự thiếu máu mạn tính trong cơ tim kéo dài hoặc sau một cơn nhồi máu cơ tim, dẫn đến tình trạng tái cấu trúc cơ tim, lâu ngày làm tim giãn to ra, chức năng co bóp cơ tim giảm không đáp ứng đủ nhu cầu cung cấp máu của cơ thể.

● Hở van tim nặng có thể xảy ra khi dây chằng van tim bị đứt, sa lá van, dãn vòng van hay tâm thất trái co bóp bất thường. Những biến chứng này khiến cho cơ tim ngày càng to ra và bệnh suy tim nghiêm trọng hơn.

● Rối loạn nhịp tim: block nhĩ thất (có thể cần đặt máy tạo nhịp), rung nhĩ (có thể dẫn đến việc nhồi máu não), ngoại tâm thu thất do sẹo cơ tim sau cơn đau thắt ngực; nguy hiểm hơn là nhịp nhanh thất hoặc rung thất gây ra đột tử.

Việc thay đổi những thói quen không tốt và xây dựng lối sống phù hợp giúp phòng ngừa và làm chậm diễn tiến của bệnh mạch vành.

• Bỏ thuốc lá ngay khi có thể và tránh khói thuốc;
• Nói không với rượu bia;
• Chế độ ăn uống cân đối: Hạn chế tiêu thụ thức ăn nhanh và thực phẩm chế biến chứa nhiều dầu mỡ, áp dụng chế độ ăn giảm muối và đường. Thay vào đó, ưu tiên các thực phẩm có lợi cho sức khỏe tim mạch như ngũ cốc nguyên hạt, rau củ xanh, trái cây, đậu, và các loại hạt khác.
• Luyện tập thể dục đều đặn: Tuy nhiên, đặc biệt đối với các bệnh tim mạch, bệnh nhân nên trao đổi với bác sĩ để lựa chọn hình thức tập thể dục và cường độ phù hợp với tình trạng sức khỏe của bản thân mình;
• Kiểm soát tốt các bệnh lý kèm theo: Bệnh nhân cần thường xuyên kiểm tra để phát hiện và điều trị kịp thời những bệnh lý liên quan đến bệnh mạch vành, như đái tháo đường, béo phì, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp,...
• Xây dựng lối sống tích cực, thanh thản, vui vẻ, tránh tính trạng căng thẳng quá mức, thực hiện chế độ sinh hoạt hợp lý, làm việc điều độ, quản lý thời gian hiệu quả.

Khi nhận thấy rằng thay đổi lối sống không đủ để điều trị bệnh mạch vành, bác sĩ sẽ kê đơn các loại thuốc phù hợp dựa trên tình trạng và tiên lượng của bệnh nhân.

Ngoài việc thay đổi lối sống. Điều trị bệnh mạch vành bằng phương pháp nội khoa là nền tảng cơ bản giúp làm chậm quá trình tiến triển của mảng xơ vữa do đó làm giảm tốc độ hẹp của động mạch vành. Đồng thời điều trị nội khoa còn giảm các biến cố tim mạch như nhồi máu cơ tim, suy tim và đột tử.

Can thiệp động mạch vành qua da, thường được biết đến là nong động mạch vành (PCI), là một phương pháp giải quyết các vấn đề hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch vành do xơ vữa. Phương pháp này mang lại lợi ích bằng việc khôi phục lưu lượng máu đến cơ tim mà không cần phải thực hiện phẫu thuật mở tim.

Để thực hiện thủ thuật này, bác sĩ sẽ chèn một ống dài và mảnh (ống thông) vào mạch máu ở tay qua động mạch quay hoặc động mạch đùi ở bẹn. Sau đó, đầu ống thông được dẫn đến nơi động mạch vành bị tắc nghẽn. Bệnh nhân sẽ được gây tê tại cổ tay hay bẹn, sau đó chọc kim vào để đưa ống thông vào. Thủ thuật này thường không gây đau, và bệnh nhân duy trì tình trạng tỉnh táo suốt quá trình thực hiện.

Thời gian thực hiện can thiệp để điều trị bệnh mạch vành thường kéo dài khoảng 1 giờ. Đa số bệnh nhân có thể xuất viện sau 2 ngày, tính từ thời điểm hoàn thành thủ thuật.

Bóng phủ thuốc có cấu trúc bề mặt đặc biệt được gắn với thuốc chống tái hẹp (paclitaxel) và trộn cùng với chất mang có tương thích sinh học. Nhờ vào tính ái mỡ cao và khả năng kết dính nhanh với vị trí giải phóng thuốc, bóng phủ thuốc được áp dụng nhiều trong việc phòng ngừa tái hẹp trong lòng mạch.

Ngoài ra, so với đặt stent, bóng phủ thuốc không cần khung giá đỡ kim loại trong lòng mạch, vì vậy quá trình nội mạc hóa diễn ra nhanh hơn và góp phần làm giảm hai nguy cơ: huyết khối cấp trong lòng stent và kéo dài thời gian dùng thuốc chống đông.

Để cải thiện hiện tượng tắc/hẹp động mạch vành, bác sĩ sẽ lấy mảnh ghép mạch máu khỏe mạnh khác trong cơ thể (thường là động mạch ở thành ngực - động mạch vú trong, tay - động mạch quay hoặc chân - tĩnh mạch hiển) để làm cầu nối giàu oxy bắc qua đoạn mạch bị tắc hẹp. Đó là phương pháp phẫu thuật cầu thang động mạch vành, một trong những biện pháp điều trị bệnh động mạch vành hiệu quả nhất, song song với can thiệp đặt stent động mạch vành qua da.

Có 2 loại phẫu thuật CABG phổ biến: CABG có dùng máy tim phổi nhân tạo và CABG không dùng máy tim phổi nhân tạo. Sau khi hoàn tất phẫu thuật, tế bào cơ tim được cung cấp đầy đủ máu, kết quả làm giảm hoặc loại bỏ nhiều triệu chứng như đau tức ngực, cảm giác nặng ngực, khó thở, và choáng váng mà thường do tắc nghẽn mạch vành gây ra.

Một số biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh mạch vành, bao gồm:

• Thực hiện chế độ ăn nhiều rau quả, cá, ít cholesterol và mỡ bão hòa
• Giữ cân nặng ổn định.
• Giảm tiêu thụ muối tối đa.
• Thực hiện đều đặn hoạt động thể chất và thể thao.
• Từ chối hút thuốc lá.
• Tránh căng thẳng, mệt mỏi, và áp lực, đồng thời tạo điều kiện tâm lý thoải mái nhất có thể.
• Tránh uống rượu và các chất kích thích.
• Kiểm tra sức khỏe vào định kỳ.
• Hạn chế tiêu thụ đồ ngọt.
• Tránh ăn nội tạng của động vật.
• Một số bệnh lý liên quan đến bệnh mạch vành cần được điều trị, chẳng hạn như: tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì...
• Đối với bệnh nhân bệnh mạch vành cần tuyệt đối tuân thủ các hướng dẫn điều trị của bác sĩ.

Có nhiều yếu tố nguy cơ là nguyên nhân làm tăng khả năng phát triển xơ vữa động mạch vành, góp phần vào sự xuất hiện của bệnh động mạch vành.Các nghiên cứu hiện nay cho thấy rõ có 2 loại yếu tố nguy cơ của bệnh mạch vành như sau:

• Tuổi (nam trên 50 và nữ trên 55 tuổi): Tuổi càng cao thì càng có nhiều nguy cơ mắc bệnh mạch vành.
• Giới tính: Thông thường, nam sẽ là đối tượng có nguy cơ cao hơn nữ trong các bệnh lý về tim mạch. Tuy nhiên, nữ giới sau mãn kinh lại có nguy cơ bệnh động mạch vành cao hơn nam.
• Tiền sử gia đình: Nếu gia đình có ba mẹ, ông bà, anh chị bị tai biến về tim mạch ở độ tuổi dưới 55 so với nam và dưới 65 so với nữ thì nguy cơ mắc bệnh mạch vành sẽ cao hơn.
• Các bệnh liên quan: Bệnh mạch vành dễ dàng tiếp cận các bệnh nhân mắc đồng thời các bệnh cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, béo phì,...

• Lối sống thiếu vận động: Những người thường xuyên ngồi một chỗ, không luyện tập thể dục đều đặn, ít di chuyển, sẽ có nguy cơ cao hơn đối với các bệnh tim mạch và các bệnh có liên quan khác.
• Hút thuốc lá: Thói quen hút thuốc làm tăng nguy cơ không chỉ các bệnh tim mạch mà còn các bệnh nguy hiểm khác như ung thư phổi, ung thư vòm họng,...
• Nghiện rượu bia: Uống quá nhiều rượu hay bia cũng là nguyên nhân cốt lõi gây thiếu máu cục bộ cơ tim cũng như làm xuất hiện những cơn đau thắt ngực.

Bệnh động mạch vành xuất hiện chủ yếu ở người cao tuổi, tuy nhiên, những năm gần đây bệnh này đã có dấu hiệu “trẻ hoá". Nhóm người trẻ (đặc biệt là 40 - 45 tuổi) phát hiện mắc bệnh mạch vành ngày càng tăng, nguyên nhân do thừa cân béo phì, kém vận động, ăn uống và sinh hoạt thiếu khoa học và sử dụng thuốc lá thường xuyên.

Một nguyên nhân khác xuất phát từ sự chủ quan ở nhóm người trẻ vì nghĩ rằng bệnh mạch vành chỉ xảy ra với người lớn tuổi. Do đó, họ thường không quan tâm đến các nguy cơ mắc bệnh tiềm ẩn, không kiểm tra để phát hiện bệnh kịp thời dẫn đến hiệu quả điều trị không cao.

Cùng Vinmec bảo vệ bạn và gia đình trước những nguy cơ biến chứng bệnh tim mạch.