Dấu hiệu viêm cơ tim ở trẻ dễ nhầm với cảm sốt thông thường

Viêm cơ tim cấp đặc biệt là viêm cơ tim trẻ em, thường có các triệu chứng thông thường như: sốt, đau đầu, đau nhức cơ và xanh xao. Điều này tạo ra thách thức trong việc chẩn đoán, vì những dấu hiệu này cũng có thể xuất hiện trong các trường hợp cảm sốt thông thường. Việc nhầm lẫn trong chẩn đoán có thể làm chậm quá trình điều trị cho trẻ dẫn đến các biến chứng tiềm ẩn. Do đó, nhận biết sớm dấu hiệu của bệnh rất quan trọng để đảm bảo an toàn và sức khỏe cho bé.

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng các bác sĩ Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Bệnh viêm cơ tim ở trẻ em là một tình trạng nghiêm trọng có thể phát triển do nhiễm trùng, nhiễm độc hoặc các vấn đề sức khỏe khác tác động lên cơ tim. Viêm cơ tim ảnh hưởng đến các thành cơ tim, gây tổn thương và ảnh hưởng đến khả năng bơm máu của trái tim. Tình trạng này thường đi kèm với viêm màng trong tim (endocarditis) hoặc viêm màng ngoài tim (pericarditis). Cả hai tình trạng này đều có thể làm tăng nguy cơ các vấn đề tim mạch và gây ra những biến chứng nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây viêm cơ tim trẻ em thường liên quan đến các loại virus như: enteroviruses (như Coxsackie virus), echovirus, adenovirus, virus sởi, quai bị hay các vi khuẩn như Streptococcus pyogenes. Những tác nhân này có khả năng xâm nhập vào cơ thể, gây nhiễm trùng và kích thích hệ thống miễn dịch, dẫn đến viêm cơ tim.

Trẻ nhỏ từ 2 - 10 tuổi thường là đối tượng dễ bị viêm cơ tim cấp do sức đề kháng yếu, khiến cho virus và vi khuẩn có thể dễ dàng vượt qua hàng rào miễn dịch và tấn công cơ tim. Điều này đặc biệt đúng trong trường hợp các siêu virus có khả năng gây nhiễm trùng mạnh mẽ. Đối với những trẻ nhỏ, đặc biệt là những trẻ có sức khỏe yếu, bệnh có thể phát triển rất nhanh và dẫn đến nguy cơ tử vong cao. Việc điều trị phải được đặt ra sớm để hạn chế tổn thương cơ tim và giảm nguy cơ suy tim hoặc rối loạn nhịp tim.

Biểu hiện của viêm cơ tim trên lâm sàng có thể thay đổi tùy thuộc vào mức độ nặng hay nhẹ của bệnh, cũng như tình trạng sức khỏe tổng thể và độ tuổi của trẻ.

• Trẻ sơ sinh

Triệu chứng cấp tính nặng: Ở trẻ sơ sinh đang bú sữa mẹ, viêm cơ tim cấp do virus thường gây ra triệu chứng cấp tính nặng và diễn biến nhanh. Dấu hiệu: mệt mỏi, sốt cao và khó thở.

Dấu hiệu toàn thân chưa rõ ràng và khó phát hiện. Trẻ dễ quấy khóc, khó chịu, bỏ bú và có thể ngủ li bì.

• Trẻ từ 2 - 5 tuổi

Triệu chứng nhẹ hơn: Ở trẻ từ 2 - 5 tuổi, triệu chứng có thể nhẹ hơn so với trẻ sơ sinh, nhưng vẫn có thể gây nhầm lẫn vì dấu hiệu không rõ ràng.

Triệu chứng chung: Dấu hiệu điển hình trẻ quấy khóc, rên rỉ, ngủ mê, bỏ bú và ngủ li bì.

• Trẻ lớn hơn

Triệu chứng đa dạng: Ở trẻ lớn hơn, đặc biệt là đến độ tuổi thanh thiếu niên, triệu chứng có thể đa dạng hơn. Các triệu chứng viêm cơ tim cấp có thể giống với bệnh viêm đường hô hấp như: sốt, ho, thở khò khè và sổ mũi.

Triệu chứng rối loạn tiêu hóa: Một số trẻ có thể gặp phải các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như: nôn, buồn nôn và tiêu chảy, làm tăng khó khăn trong việc chẩn đoán và nhận biết bệnh.

Khi virus phá hoại lượng lớn tế bào cơ tim, triệu chứng toàn thân nặng xuất hiện, dấu hiệu của bệnh đang tiến triển nhanh và nguy hiểm:

• Sốt cao: trẻ có thể sốt 39 - 41 độ C, là biểu hiện của một phản ứng nhiễm trùng nặng.
• Da và môi tím tái: Da và môi có thể trở nên mờ nhạt và tím tái, cho thấy sự giảm cung cấp máu và oxy đến các bộ phận của cơ thể.
• Mệt mỏi và khó thở: Cơ thể trải qua tình trạng mệt mỏi và mất năng lượng. Khó thở, thở dốc, thở nhanh và thở nặng nhọc là các dấu hiệu của sự khó khăn trong việc cung cấp đủ oxy cho cơ thể.
• Lạnh chi: Các chi trở lạnh là dấu hiệu của sự giảm cường độ máu và cản trở tuần hoàn máu.
• Mạch đập nhẹ hoặc không bắt được: Mạch có thể trở nên nhẹ hoặc không thể bắt được là dấu hiệu của sự suy tim nặng và máu không được bơm đến toàn bộ cơ thể.
• Đau nhức cơ khớp: Đau nhức cơ khớp có thể xuất hiện, là một triệu chứng thường gặp trong các trường hợp viêm cơ tim nặng.

Viêm cơ tim cấp tác động đến hoạt động co bóp của cơ tim và gây ra các dấu hiệu bất thường sau:

• Nhịp tim nhanh nhưng mạch yếu: Là dấu hiệu của sự suy tim và máu không được bơm đến toàn bộ cơ thể.
• Huyết áp thấp (nhất là huyết áp tâm trương): Huyết áp có thể giảm xuống mức thấp, đặc biệt là huyết áp tâm trương. Là một biểu hiện của sự suy tim và kém cung cấp máu đến các bộ phận của cơ thể.
• Nghe tiếng tim mờ: nghe mờ ở tiếng thứ nhất hoặc cả hai tiếng, là dấu hiệu của sự tổn thương tế bào cơ tim.
• Đau ngực: Xuất hiện đau tức vùng ngực, đánh trống ngực và tim đập nhanh không rõ nguyên do là những triệu chứng thường xuất hiện khi tế bào cơ tim bị tổn thương.
• Khó thở cả khi làm việc hoặc nghỉ ngơi: Tình trạng khó thở có thể xuất hiện cả khi trẻ đang làm việc hoặc nghỉ ngơi. Là dấu hiệu của sự suy tim và giảm khả năng cung cấp oxy cho cơ thể.
• Suy tim do viêm cơ tim lan rộng: Viêm cơ tim lan rộng có thể dẫn đến suy tim, một tình trạng nguy hiểm khi cơ tim không còn hoạt động hiệu quả.
• Hở van 2 lá và tiếng thổi tâm thu: Hở van 2 lá dẫn đến nghe thấy tiếng thổi ở tâm thu khi nghe tim phổi, là một biểu hiện của việc máu không được bơm khắp cơ thể.

Để giảm nguy cơ xảy ra tình trạng viêm cơ tim trẻ em, cha mẹ có thể tham khảo các cách phòng ngừa sau:

• Chế độ ăn uống khoa học: Đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt là các vitamin và khoáng chất để hỗ trợ sự phát triển của cơ thể và tăng cường sức đề kháng.
• Hạn chế tiếp xúc với người bệnh: Tránh cho trẻ tiếp xúc với người lớn hoặc trẻ khác đã mắc các bệnh liên quan đến siêu vi như: cảm cúm, quai bị, rubella để giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Tiêm chủng đầy đủ: Đảm bảo trẻ được tiêm chủng đầy đủ, đặc biệt là các mũi tiêm chống bạch hầu, cúm, quai bị, rubella, theo lịch tiêm phòng được khuyến khích.

• Thói quen rửa tay: Tập rèn luyện cho trẻ thói quen rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh để giảm lượng vi khuẩn và virus tiếp xúc với cơ thể.
• Uống đủ nước: Khuyến khích trẻ uống đủ nước mỗi ngày để duy trì sức khỏe và hỗ trợ quá trình trao đổi chất trong cơ thể.
• Theo dõi dấu hiệu bất thường: Nhận biết những dấu hiệu bất thường ở trẻ như bỏ bú, sốt, tim đập nhanh, khó thở, tím tái. Khi phát hiện, đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức.
• Thăm khám định kỳ: Thực hiện thăm khám định kỳ để kiểm tra sức khỏe của trẻ và phát hiện sớm những nguy cơ tiềm ẩn.

Tùy vào tình trạng bệnh lý, cha mẹ có thể quản lý và chăm sóc viêm cơ tim trẻ em theo các cách sau:

• Trường hợp nhẹ:
• Nếu bệnh nhẹ, có thể tự khỏi mà không để lại di chứng.
• Tuy nhiên, cần quan sát những dấu hiệu của trẻ để điều trị kịp thời
• Trường hợp nặng:
• Trong các trường hợp nặng, đặc biệt là khi đã diễn biến thành suy tim cần quản lý y tế.
• Điều trị tập trung vào giảm viêm, kiểm soát các triệu chứng và hỗ trợ chức năng tim.
• Chăm Sóc Tổng Thể:
• Trẻ cần được giữ ở môi trường yên tĩnh và thoải mái để giảm áp lực cho cơ tim.
• Chăm sóc nhu cầu dinh dưỡng của trẻ để hỗ trợ quá trình phục hồi.
• Quản lý các tình trạng bệnh lý khác nếu có.

Trong khi viêm cơ tim trẻ em có thể xuất hiện với các triệu chứng không rõ ràng và đôi khi bị nhầm lẫn với các bệnh thông thường khác thì việc nhận thức và điều trị kịp thời đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý bệnh. Viêm cơ tim có thể tự khỏi trong một số trường hợp, nhưng nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách, có thể dẫn đến hậu quả nặng nề.