Gây mê mask thanh quản cắt ung thư amidan/thanh quản

Bài viết được tư vấn chuyên môn Bác sĩ chuyên khoa I Trần Thị Ngát - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ Ngát có kinh nghiệm trên 15 năm làm bác sĩ Gây mê hồi sức.

Bệnh ung thư amidan và ung thư thanh quản ngày càng trở nên phổ biến hơn trong các bệnh ung thư vùng vòm mũi họng. Điều trị ung thư amidan/thanh quản gồm các phương pháp phẫu thuật, xạ trị, hóa trị, có thể sử dụng một hoặc nhiều phương pháp điều trị cùng một lúc. Trong điều trị bằng phẫu thuật cắt ung thư amidan, cắt ung thư thanh quản, khâu gây mê đóng vai trò hết sức quan trọng.

Ung thư amidan bắt nguồn từ các tế bào trong amidan. Amidan là bộ phận có hình bầu dục ở phía sau miệng, đây là một phần của hệ thống miễn dịch bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh.

Ung thư amidan là một căn bệnh nguy hiểm có nguy cơ tử vong cao. Tuy nhiên nếu phát hiện sớm và được điều trị kịp thời thì chúng ta vẫn có thể kiểm soát được căn bệnh này.

Một số triệu chứng thường gặp khi bị ung thư amidan như là: đau họng dai dẳng, đau tai, nuốt khó, nuốt đau, đau khi ăn các loại trái cây chua, đau cổ, khạc nhổ nước bọt có máu, có thể khó thở,... Các triệu chứng trên rất dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác như viêm họng, viêm amidan, vì vậy rất dễ bị bỏ qua và khi phát thiện thường đã muộn.

Ung thư thanh quản là bệnh ung thư xuất phát từ biểu mô thanh quản, xảy ra khi biểu mô tăng trưởng mất kiểm soát và hình thành khối u.

Thanh quản là một bộ phận nằm ở phía trước cổ, có chiều dài khoảng 5cm, rộng khoảng 5cm, nằm phía trên khí quản. Thanh quản đóng vai trò quan trọng trong việc thở, nuốt và nói hàng ngày của chúng ta.

Ung thư thanh quản có thể xâm lấn đến các cấu trúc xung quanh và di căn theo đường bạch huyết, đường máu. Di căn ung thư thanh quản hay gặp nhất đó là di căn đến phổi.

Ung thu thanh quản cũng giống như nhiều bệnh ung thư khác, thường không có dấu hiệu rõ ràng, do đó người bệnh rất dễ bỏ qua, khi phát hiện thường là ở giai đoạn muộn. Một số triệu chứng thường gặp khi bị ung thư thanh quản như là khàn tiếng, ho, khó thở, nuốt khó, sút cân.

Phẫu thuật cắt ung thư amidan, cắt ung thư thanh quản là một trong số các phương pháp điều trị chính của hai bệnh lý này. Một ca phẫu thuật thành công phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có gây mê. Hiện nay có nhiều phương pháp gây mê khác nhau, một trong số đó là gây mê mask thanh quản.

Gây mê mask thanh quản là một kỹ thuật gây mê toàn thân có đặt mask thanh quản với mục đích kiểm soát hô hấp trong suốt cuộc phẫu thuật. Phương pháp gây mê này chống chỉ đỉnh trong một số trường hợp sau:

• Dạ dày đầy.
• Bệnh nhân có tổn thương vùng hàm mặt phức tạp do chấn thương hoặc nhiễm trùng.
• Cơ sở phẫu thuật không có đủ phương tiện gây mê, hồi sức.

Các bước cơ bản trong gây mê mask thanh quản phẫu thuật nội soi cắt u vùng vòm họng mũi gồm có:

• Kiểm tra hồ sơ, kiểm tra bệnh nhân
• Tư thế bệnh nhân nằm ngửa, thở oxy 100% với tốc độ 3 - 6l/phút, hoặc thở CPAP trước khi khởi mê ít nhất 5 phút đến khi nồng độ Oxy trong khí thở ra đạt ít nhất 90%.
• Lắp máy theo dõi, thiết lập đường truyền.
• Tiền mê nếu cần thiết.
• Khởi mê:
  • Thuốc ngủ: thuốc mê tĩnh mạch, thuốc mê bốc hơi.
  • Thuốc giảm đau
  • Thuốc giãn cơ
• Điều kiện để đặt mask thanh quản đó là người bệnh ngủ sâu, đủ độ giãn cơ.
• Kỹ thuật đặt mask thanh quản như sau:
  • Đầu người bệnh ở tư thế trung gian hoặc hơi ngửa.
  • Một tay mở miệng bệnh nhân, tay kia đưa mask thanh quản qua các cung răng, vào gốc lưỡi, tỳ mặt sau mask vào khẩu cái cứng, đẩy mask trượt dọc theo khẩu cái cứng để vào vùng hạ hầu.
  • Khi thấy lực cản thì dừng lại, bơm cuff.
  • Kiểm tra độ kín và vị trí của mask thanh quản.
  • Cố định.
• Duy trì mê.
• Kiểm soát hô hấp, theo dõi các dấu hiệu sinh tồn của bệnh nhân.

Một số tai biến có thể gặp khi gây mê mask thanh quản trong phẫu thuật gồm có:

• Trào ngược dịch dạ dày vào đường thở. Trường hợp này cần hút sạch dịch ngay, cho bệnh nhân nằm đầu thấp, nghiêng đầu sang một bên. Cần theo dõi, đề phòng nhiễm trùng phổi sau đó.
• Rối loạn huyết động: hạ huyết áp hoặc tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim (nhịp nhanh, nhịp chậm, loạn nhịp). Xử trí tùy theo từng triệu chứng và nguyên nhân.
• Tai biến do đặt mask thanh quản:
  • Không đặt được mask thanh quản
  • Co thắt thanh - khí - phế quản
  • Chấn thương khi đặt mask thanh quản: chảy máu, gãy răng, tổn thương dây thanh âm, rơi dị vật vào đường thở,...
• Các biến chứng về hô hấp: gập, tuột mask thanh quản, hở hệ thống hô hấp, hết nguồn oxy, thiếu oxy,.... Trong trường hợp này cần đảm bảo thông khí ngay và cung cấp oxy 100% cho bệnh nhân, sau đó tìm nguyên nhân và giải quyết.
• Biến chứng sau rút mask thanh quản như là suy hô hấp, đau họng, khàn tiếng, co thắt thanh - khí - phế quản, viêm đường hô hấp trên,...

Tùy theo biến chứng mà bác sĩ sẽ có phương pháp xử lý thích hợp để khắc phục các biến chứng đó.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện áp dụng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn thực hành gây mê phẫu thuật an toàn theo các hướng dẫn quốc tế. Vinmec có đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng gây mê giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại như: máy dò thần kinh, máy siêu âm, hệ thống kiểm soát đường thở khó của Karl Storz, hệ thống theo dõi gây mê toàn diện AoA (Adequate of Anesthesia) của GE bao gồm theo dõi độ mê, độ đau và độ giãn cơ sẽ mang lại chất lượng cao và an toàn, giúp bệnh nhân gây mê vừa đủ, không thức tỉnh, không tồn dư thuốc giãn cơ sau mổ.

Hệ thống Y tế Vinmec cũng tự hào là bệnh viện đầu tiên tại Việt Nam ký kết với Hiệp hội Gây mê Thế giới (WFSA) hướng đến mục tiêu trở thành bệnh viện an toàn nhất về gây mê phẫu thuật tại Đông Nam Á.