Xét nghiệm vi khuẩn HP dương tính nghĩa là gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BSCK II Phan Thị Minh Hương - Bác sĩ Nội tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Xét nghiệm vi khuẩn HP dương tính có nghĩa bạn đã có vi khuẩn HP trong dạ dày. Những xét nghiệm dùng để chẩn đoán vi khuẩn HP bao gồm: Nội soi kiểm tra mô bệnh học, test hơi thở, test phân, xét nghiệm máu...

Sau khi thực hiện các xét nghiệm, nếu kết quả vi khuẩn HP dương tính có nghĩa là bạn đã nhiễm vi khuẩn HP trong dạ dày. nếu âm tính có nghĩa là không có vi khuẩn Hp trong dạ dày của bạn.

Một số phương pháp dùng để xét nghiệm vi khuẩn HP trong dạ dày như nội soi dạ dày, kiểm tra nhanh ure, kiểm tra phân, xét nghiệm máu,... Mỗi một loại xét nghiệm có tiêu chuẩn đánh giá HP dương tính và có kết quả chính xác khác nhau.

Theo nghiên cứu mới đây, tỷ lệ người nhiễm vi khuẩn HP ở nước ta lên đến 70%. Tại Hà Nội, cứ 1.000 người thì có tới hơn 700 ca nhiễm bệnh vi khuẩn HP. Tại TP Hồ Chí Minh, 90% người bị viêm dạ dày có sự tác động của vi khuẩn HP.

Thực hiện xét nghiệm vi khuẩn HP nhằm mục đích xác định xem bạn có bị nhiễm vi khuẩn HP ở dạ dày và tá tràng hay không. Vi khuẩn HP có thể gây viêm loét dạ dày nhưng không phải tất cả những người nhiễm vi khuẩn này đều bị bệnh. Chính vì vậy việc xét nghiệm vi khuẩn HP dương tính là rất cần thiết. Có 4 xét nghiệm khác nhau được tiến hành để phát hiện vi khuẩn HP:

• Xét nghiệm máu: Máu của bệnh nhân được lấy làm bệnh phẩm. Kiểm tra xem liệu cơ thể có kháng thể chống trả lại vi khuẩn HP hay không. Nếu kết quả có kháng thể với vi khuẩn HP trong máu có nghĩa là bạn bị nhiễm vi khuẩn HP.

• Xét nghiệm hơi thở: Dạ dày có vai trò quan trọng với quá trình tiêu hóa thức ăn, bình thường trong dạ dày là môi trường axit khá mạnh, bên cạnh đó dạ dày là hàng rào bảo vệ tự nhiên của cơ thể trước các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, vi rút... xâm nhập vào cơ thể qua đường miệng. Nhờ có môi trường axit mà khi virus xâm nhập vào dạ dày không tồn tại được lâu.

Tuy nhiên, vi khuẩn HP là vi khuẩn có nhiều đặc điểm khác biệt với nhiều loại vi khuẩn khác. Vi khuẩn HP có tiết ra men urease, và men này có khả năng trung hòa axit, chính nhờ yếu tố này giúp cho HP có thể tồn tại lâu dài trong môi trường axit dạ dày, không bị axit dạ dày tiêu diệt.

Sau khi trải qua quá trình thủy phân urease của vi khuẩn HP trong dạ dày sẽ tạo nên sản phẩm cuối là ammonia và carbon dioxide (NH3), carbon dioxide ( CO2) sẽ được hấp thụ vào máu theo hệ tuần hoàn đi lên phổi và được đào thải ra bên ngoài theo đường thở. Do vậy, thực hiện xét nghiệm qua hơi thở có thể phát hiện bạn bị nhiễm trùng vi khuẩn HP hay không thông qua thiết bị đo đặc biệt với thông số DPM ( độ phân giải của chất phóng xạ trong một phút).

• DPM<50: vi khuẩn HP âm tính
• DPM từ 50- 199: Không xác định được vi khuẩn HP dương tính hay âm tính
• DPM > 200: vi khuẩn HP dương tính

Hiện nay, kỹ thuật xét nghiệm hơi thở phổ biến nhất là sử dụng đồng vị carbon 13C hoặc 14C. Đo nồng độ CO2 trong hơi thở khi chưa uống thuốc có chứa đồng vị 13C hay 14C, sau đó tiến hành đo lại khi uống thuốc có chứa 2 đồng vị trên. Dựa vào sự chênh lệch nồng độ CO2 giữa hai lần để có thể đưa ra chẩn đoán xem người bệnh có nhiễm vi khuẩn HP hay không. Kỹ thuật xét nghiệm hơi thở chẩn đoán chính xác rất cao, khoảng 90-98% mà không cần xét nghiệm xâm nhập, bởi vậy thực hiện xét nghiệm qua hơi thở hiện nay nhận được sự quan tâm của rất nhiều bệnh nhân.

Tuy nhiên cần lưu ý, đồng vị carbon 14C là đồng vị phóng xạ, vì vậy không thể sử dụng cho phụ nữ có thai hoặc cho con bú, trẻ em. Đồng vị carbon 13C không phải là đồng vị phóng xạ do vậy có thể chỉ định cho mọi đối tượng.

Hiện nay, tại các bệnh viện thuộc hệ thống Bệnh viện Đa khoa quốc tế Vinmec, với loại máy ưu việt hàng đầu có gắn 2 túi khí, đồng vị carbon 13C được sử dụng trong test hơi thở để chẩn đoán vi khuẩn HP, cho giá trị chẩn đoán lên tới hơn 95% vừa đảm bảo an toàn cho người bệnh.

• Xét nghiệm kháng nguyên trong phân: Thực hiện xét nghiệm kháng nguyên trong phân để kiểm tra xem có các chất kích hoạt hệ thống miễn dịch chống lại vi khuẩn HP. Kết quả của xét nghiệm này nhằm hỗ trợ chẩn đoán nhiễm vi khuẩn HP hay để xem việc điều trị cho một bệnh nhân bị nhiễm HP có đạt hiệu quả hay không.
• Thực hiện sinh thiết dạ dày: Thông qua nội soi, mẫu xét nghiệm nhỏ được lấy từ lớp niêm mạc của dạ dày và ruột non. Các mẫu sinh thiết thu thập được sẽ được thực hiện các xét nghiệm khác nhau để thử xem có vi khuẩn HP trong đó hay không.

Việc xét nghiệm là cần thiết khi bạn bị đau dạ dày hoặc có các dấu hiệu và triệu chứng của loét. Một vài triệu chứng gồm:

• Bị đau bụng nhiều lần.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân.
• Ợ hơi.
• Cảm giác no và đầy hơi.
• Buồn nôn.

Ngoài các triệu chứng trên, có một vài triệu chứng nặng hơn như các cơn đau dạ dày dữ dội, trong phân có máu hoặc phân đen, nôn ra máu.

Khi xét nghiệm vi khuẩn HP cho kết quả dương tính, bạn không nên quá lo lắng, bởi không phải cứ nhiễm vi khuẩn HP là sẽ gặp các vấn đề về sức khỏe. Theo thống kê cho thấy, chỉ có khoảng 20% số người nhiễm HP mắc các bệnh lý về dạ dày, điều này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như cơ địa, độc tố của vi khuẩn, tuổi tác, chế độ ăn uống, sinh hoạt, sử dụng thuốc.

Với những trường hợp sau đây bắt buộc phải tiêu diệt vi khuẩn HP để tránh bị bệnh và phòng tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra:

• Bệnh nhân có bệnh lý dạ dày như: viêm loét dạ dày, viêm teo niêm mạc dạ dày, ung thư dạ dày đã phẫu thuật một phần.
• Người có người thân trực hệ mắc ung thư dạ dày.
• Người bị thiếu máu đã loại trừ các nguyên nhân khác.
• Người bị xuất huyết giảm tiểu cầu vô căn.
• Những bệnh nhân thường xuyên phải sử dụng các thuốc giảm đau kháng viêm không steroid, chống kết tập tiểu cầu.
• Những người sống trong khu vực có tỷ lệ mắc bệnh ung thư dạ dày cao.
• Những người quá lo lắng về vi khuẩn HP cũng cần phải tiêu diệt chúng.

Với các trường hợp trên bắt buộc phải tuân thủ theo phác đồ tiêu diệt vi khuẩn HP bằng các loại thuốc kháng sinh và thuốc ức chế tiết acid dạ dày. Tuy nhiên, hiện nay các phác đồ kháng sinh có hiệu quả ngày càng giảm do tình trạng vi khuẩn kháng thuốc gia tăng, cùng với hiện tượng lây nhiễm, tái nhiễm vi khuẩn HP kháng thuốc.

Tình trạng vi khuẩn kháng thuốc gia tăng là do bệnh nhân không tuân thủ đúng phác đồ, bỏ giở giữa chừng, khi đó sẽ còn lại những vi khuẩn kháng thuốc, chúng sẽ nhân lên nhanh chóng và có thể lây nhiễm sang những người khác. Chính vì vậy khi đã điều trị, bệnh nhân cần phải tuân thủ theo đúng phác đồ bác sĩ đưa ra.

Tùy theo tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân mà các bác sĩ chuyên khoa sẽ quyết định xem có cần phải điều trị hay không, nếu điều trị thì phác đồ như thế nào. Do đó, khi xét nghiệm HP dương tính, hãy trao đổi với các bác sĩ chuyên khoa để có phương pháp điều trị hiệu quả nhất.