Cách nhìn - sờ - nắn nhận diện sớm dấu hiệu ung thư vú

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Đỗ Tường Huân - Bác sĩ ung bướu - Trung tâm Ung bướu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Tự khám vú tại nhà là cách quan trọng để phát hiện sớm ung thư vú, tăng khả năng điều trị thành công. Nếu mỗi phụ nữ đều thực hành được kỹ năng tự kiểm tra vú, kết hợp với các phương pháp sàng lọc định kỳ sẽ giúp tiên lượng bệnh kịp thời và kết quả điều trị khả quan hơn.

Thao tác tự khám vú tại nhà vô cùng đơn giản mà mọi phụ nữ cần biết để thực hiện cho chính mình. Tuy nhiên, cần nắm rõ trình tự và cách làm để việc thăm khám đạt hiệu quả, tránh bỏ sót các dấu hiệu báo động ngay từ thời điểm mới khởi phát.

Cách thứ tự khám vú bao gồm 5 bước được trình bày lần lượt như sau:

Bước 1:

Bắt đầu bằng cách quan sát vào ngực của mình trong gương với 2 vai để suôn thẳng và hai tay chống trên 2 bên hông.

Sau đây là những gì bạn cần ghi nhận:

• Vú có kích thước, hình dạng và màu sắc như thông thường;
• Vú có dáng vẻ đồng đều 2 bên, không bị biến dạng hoặc sưng phù.

Nếu bạn thấy bất kỳ sự thay đổi nào sau đây, hãy đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt:

• Lột da, da nhăn nhúm lại hoặc da phồng lên;
• Một bên núm vú đã có thay đổi vị trí hoặc núm vú bị rút lõm vào trong;
• Đỏ, đau, nổi mẩn hoặc sưng nề bất kì phần nào của vú.

Bước 2:

• Bạn giơ cả 2 cánh tay cao lên và tìm kiếm những thay đổi như trên.

Bước 3:

• Bạn quan sát trong gương, tìm dấu hiệu của sự chảy dịch từ 1 hoặc cả 2 núm vú.
• Đây có thể là chất lỏng, màu trắng đục như sữa, màu vàng hoặc cũng có thể là máu.

Bước 4:

• Tiếp theo, khám ngực của bạn trong tư thế nằm ngửa bằng cách sử dụng tay phải để sờ nắn vú trái của và ngược lại.
• Thao tác cần nhẹ nhàng, chậm rãi nhưng vẫn chắc chắn, trơn tru với đầu các ngón tay. Luôn giữ cho các ngón tay thẳng và khép lại với nhau trong khi đưa bàn tay theo chuyển động vòng tròn vừa vặn 1/4 mỗi bên vú cho đến hết toàn bộ vú. Cần tuân theo một trình tự nhất định, từ trên xuống dưới, từ bên này sang bên kia.
• Luôn nhớ trình tự khám này và áp dụng thống nhất mỗi lần thực hiện để chắc chắn rằng bạn đã sờ nắn toàn bộ nhu mô vú. Nếu không chọn cách khám theo vòng tròn mỗi 1/4, bạn có thể chọn vị trí bắt đầu ở núm vú, di chuyển theo vòng tròn lớn hơn cho đến khi bạn chạm đến mép ngoài của vú. Bạn cũng có thể di chuyển ngón tay lên xuống theo chiều dọc hay theo hàng ngang.
• Trong quá trình sờ nắn, hãy chắc chắn về sự cảm nhận mật độ trên tất cả các mô từ phía trước đến phía sau ngực của bạn. Theo đó, đối với da và mô ngay bên dưới da, sử dụng áp lực nhẹ; kế tiếp, sử dụng áp lực trung bình cho mô ở giữa ngực và sử dụng áp lực lớn cho các mô sâu ở phía sau. Dấu hiệu báo cho bạn biết đã đạt đến mô sâu là bạn sẽ có thể cảm thấy xuống các xương lồng ngực của mình.

Bước 5:

• Cuối cùng, sờ nắn và cả quan sát toàn bộ ngực của bạn trong khi đang đứng hoặc ngồi. Nhiều phụ nữ thấy rằng cách dễ nhất để cảm nhận ngực là khi da ướt và trơn, vì vậy họ thích thực hiện bước này khi tắm. Đừng bỏ sót bất cứ phần vú nào của bạn bằng cách sử dụng các động tác tay tương tự được mô tả trong bước 4.

Đừng hoảng loạn lên nếu bạn cảm thấy một khối u trong vú của bạn ngay từ lần khám đầu tiên. Lý do là có một số phụ nữ có thể có khối u cục trong vú và hầu hết các khối này là lành tính (hoàn toàn không phải ung thư). Nguyên nhân gây ra khối u trong vú mà không ung thư là sự thay đổi nội tiết tố khi mang thai, vào chu kỳ kinh, các bệnh lý u vú lành tính hoặc chấn thương.

Tuy nhiên, cần có sự thăm khám chuyên môn cũng như thực hiện các xét nghiệm cần thiết mới có thể đảm bảo việc vú có u cục là không đáng lo ngại gì. Vậy nên, điều tốt nhất nên làm là đến khám bác sĩ khi bạn đã nhận thấy một khối u cũng như các thay đổi trên vú như chảy mủ, da co rút lại. Điều này cần phải càng được quan tâm nếu những thay đổi này kéo dài suốt hơn 1 chu kỳ kinh nguyệt.

Tại cuộc hẹn thăm khám, bác sĩ sẽ kiểm tra lại bằng mắt thường và sờ nắn bằng đầu các ngón tay nhằm đưa ra những mô tả đầy đủ nhất về các đặc điểm của khối u cục trong nhu mô vú. Ngoài ra, hệ thống hạch bạch huyết xung quanh, như trên hõm thượng đòn, trong hố nách cũng cần được khảo sát. Quá trình thực hiện cũng tương tự như các tự thao tác như đã trình bày, đảm bảo toàn bộ nhô mô vú và đồng đều cả 2 bên.

Bên cạnh đó, chỉ định siêu âm cũng sẽ được đạt ra. Đây là phương tiện hình ảnh đầu tiên nhằm đánh giá một khối u, nhất là ở những phụ nữ dưới 30 tuổi hoặc đang mang thai, cho con bú. Đối với phụ nữ trên 30 tuổi hay không mang thai, cho con bú, phương tiện thay thế là chụp X-quang tuyến vú. Nếu một trong 2 kết quả siêu âm và chụp X quang tuyến vú có nghi ngờ bất thường, bác sĩ sẽ chỉ định thêm các khảo sát hình ảnh khác như chụp cộng hưởng từ (MRI), chụp hình ảnh vú mức độ phân tử (MBI) và/hoặc sinh thiết để tìm ra bản chất của khối u là gì.

Không có cách nào khác là làm thường xuyên. Bạn càng kiểm tra bộ ngực của mình nhiều lần, bạn sẽ càng hiểu biết về chúng nhiều hơn và bạn sẽ dễ dàng biết được nếu có gì đó bỗng nhiên thay đổi.

Theo đó, mỗi phụ nữ, ngay từ tuổi dậy thì, hãy tập thói quen tự kiểm tra vú trước gương ít nhất mỗi tháng một lần để làm quen với bộ ngực của bạn bình thường là trông thấy và cảm nhận như thế nào. Thời điểm tự khám vú thích hợp nhất là vài ngày sau khi chu kỳ kinh nguyệt kết thúc. Đây là lúc ngực của bạn không còn bị sưng nề, nhạy cảm do các hormone liên quan đến quá trình rụng trứng. Nếu bạn không còn kinh nguyệt nữa, hãy chọn một ngày dễ nhớ, chẳng hạn như ngày đầu tiên hoặc ngày cuối cùng của tháng.

Bên cạnh đó, việc tầm soát ung thư vú sẽ đạt hiệu quả toàn diện nếu người phụ nữ tuân thủ khám sức khỏe định kỳ, có thăm khám và xét nghiệm ung thư phụ khoa nói chung, bao gồm cả tầm soát ung thư cổ tử cung.