10 lời khuyên để ngăn ngừa nhiễm trùng trước và trong khi mang thai

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Thanh Phước - Bác sĩ Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Nhiễm trùng khi mang thai là tình trạng rất thường xảy ra, nếu không xử trí kịp thời và đúng cách có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của mẹ và thai nhi. 10 lời khuyên dưới đây sẽ giúp thai phụ phòng ngừa nhiễm trùng hiệu quả trước và trong khi mang thai.

Trong thời gian mang thai, hệ miễn dịch của cơ thể bị suy giảm rất nhiều. Điều này trở thành cơ hội lý tưởng để các loại vi khuẩn tấn công và gây ra nhiều căn bệnh nhiễm trùng làm ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé yêu.

Nhiễm khuẩn khi mang thai có thể lây từ người khác, động vật, muỗi và một số loại thực phẩm bị nhiễm khuẩn. Một số loại nhiễm trùng trước và trong khi mang thai có nguy cơ gây tổn thương cho cả bà mẹ và thai nhi. Tác hại của nhiễm trùng khi mang thai có thể dẫn đến những triệu chứng nghiêm trọng, gây dị tật bẩm sinh và khuyết tật suốt đời cho em bé sau này, chẳng hạn như mất thính lực, ảnh hưởng đến hệ thần kinh và khả năng học tập.

Những bệnh nhiễm trùng có thể ảnh hưởng đến phụ nữ mang thai

Bị nhiễm trùng khi mang thai rất là nguy hiểm bởi tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe người mẹ mà thai nhi cũng chịu những tác động rất lớn. Dưới đây là một số bệnh nhiễm trùng thường gặp mà bạn nên biết để có cách phòng và điều trị phù hợp.

1.1 Viêm gan B

Viêm gan B là một bệnh nhiễm trùng do virus tấn công gan và có nguy cơ cao lây nhiễm sang cho bé. Chính vì vậy, trong lần khám thai đầu tiên, bạn sẽ được làm xét nghiệm để xác định có mắc phải loại virus này hay không.

Virus viêm gan B lây lan chủ yếu thông qua đường máu và dịch cơ thể của người bị nhiễm như: tinh dịch, chất tiết ra từ âm đạo, sữa mẹ, nước bọt, máu mủ từ vết thương. Nếu bị viêm gan B, bà bầu sẽ có các triệu chứng như đau bụng, nôn, vàng da, đau khớp và chán ăn.

Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy bạn không mắc phải căn bệnh này, bạn sẽ được tiêm vắc xin phòng ngừa. Không những vậy, bé yêu của bạn cũng sẽ được tiêm phòng mũi đầu tiên vào thời điểm 24 giờ sau khi sinh. Nếu mẹ bị viêm gan B, bé có nguy cơ bị nhiễm bệnh cao, khi sinh bé sẽ được tiêm hai liều: một liều vắc-xin viêm gan B (liều 5 mcg) và một liều globulin miễn dịch viêm gan B (HBIG, liều 0,5 ml).

1.2 Viêm gan C

Virus viêm gan C cũng gây ảnh hưởng nhiều đến gan và có nguy cơ lây nhiễm sang cho bé. Thông thường, việc xác định sẽ khá khó khăn bởi bạn thường không có triệu chứng hoặc nếu có thì những triệu chứng ấy cũng rất dễ bị nhầm lẫn với các triệu chứng của thai kỳ. Loại virus này chủ yếu lây truyền qua đường máu, tiếp xúc trực tiếp hoặc qua việc quan hệ tình dục không an toàn.

1.3 Nhiễm trùng đường tiết niệu

Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) là bệnh mà rất nhiều chị em mắc phải khi mang thai. Căn bệnh này có thể ảnh hưởng đến bàng quang, thận, gây viêm và dẫn đến sinh non, thai nhẹ cân. Triệu chứng thường gặp khi mắc phải tình trạng này là cảm giác đau, nóng rát khi đi tiểu, nước tiểu đục, có mùi hôi hoặc thậm chí có máu.

Ngoài ra, bạn cũng sẽ thấy mình mắc tiểu thường xuyên ngay cả khi không có nước tiểu trong bàng quang và đau vùng bụng dưới. Uống nhiều nước, không nhịn tiểu, đi tiểu ngay sau khi giao hợp, vệ sinh vùng âm hộ – hậu môn hàng ngày và sau khi đi đại tiện là một số biện pháp có thể giúp hạn chế nguy cơ nhiễm trùng mà bạn nên thử.

1.4 Viêm âm đạo

Đây là loại nhiễm trùng rất phổ biến ở phụ nữ mang thai. Nguyên nhân là do trong thai kỳ, nồng độ hormone estrogen và progesterone tăng cao khiến các vi khuẩn trong âm đạo phát triển quá nhanh. Triệu chứng thường gặp của bệnh là đau, rát âm đạo, đôi khi xuất hiện chất dịch màu vàng hoặc trắng, có mùi hôi hoặc tanh. Loại nhiễm trùng này thường được điều trị bằng thuốc mỡ.

1.5 Bệnh lây truyền qua đường tình dục

Phụ nữ mang thai rất dễ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs), phổ biến nhất là nhiễm nấm chlamydia. Mẹ bầu gặp tình trạng này có thể không chỉ làm cho bé bị nhẹ cân mà còn khiến người mẹ có nguy cơ chảy máu trước khi sinh, sinh non hoặc sẩy thai.

1.6 Thủy đậu

Nếu bạn từng bị thủy đậu hoặc đã được chủng ngừa, bạn sẽ ít có nguy cơ mắc phải căn bệnh này trong thời gian mang thai. Tuy nhiên, bạn nên làm xét nghiệm máu để kiểm tra xem bạn có thật sự miễn dịch với bệnh thủy đậu hay chưa.

Bà bầu bị thủy đậu trong 3 tháng đầu hoặc 3 tháng thứ hai, bé sẽ có có nguy cơ mắc hội chứng thủy đậu bẩm sinh, gây khuyết tật về thể chất và tinh thần. Nếu bạn thấy mình bị sốt nhẹ, sổ mũi, ho nhẹ, đau đầu, mệt mỏi, chán ăn và xuất hiện các chấm đỏ trên cơ thể, hãy đi khám để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân và cách can thiệp phù hợp.

1.7 Rubella

Rubella hay còn gọi là sởi Đức là một bệnh truyền nhiễm do virus rubella gây ra. Bà bầu bị nhiễm Rubella trong bốn tháng đầu của thai kỳ có thể khiến bé mắc các khuyết tật về não, tim, mất thính lực và đục thủy tinh thể, thậm chí còn có thể dẫn đến sẩy thai.

Khi bị nhiễm rubella, bà bầu sẽ có các triệu chứng như cúm nhẹ, sốt, phát ban, sưng hạch bạch huyết, đau, đỏ mắt và đau khớp. Nếu bạn nghi ngờ mình bị nhiễm bệnh này, hãy đi khám càng sớm càng tốt. Thông thường, xét nghiệm sàng lọc sẽ được thực hiện trong tháng thứ tư của thai kỳ để phát hiện virus. Tuy nhiên, bạn nên thực hiện tất cả các kiểm tra cần thiết trước khi thụ thai để đảm bảo sức khỏe bản thân và bé cưng.

1.8 Liên cầu khuẩn nhóm B (Group B strep – GBS)

Liên cầu khuẩn nhóm B là loại vi khuẩn thường được tìm thấy trong âm đạo và trực tràng của phụ nữ khỏe mạnh. GBS không gây hại cho phụ nữ nhưng nếu bạn mang thai và nhiễm liên cầu khuẩn này, bé cưng có thể bị đe dọa tính mạng và bạn cũng sẽ gặp phải nhiều biến chứng.

Cụ thể, GBS có thể gây nhiễm trùng bàng quang, viêm nội mạc tử cung, vỡ ối sớm, mẹ bị sốt khi sinh hoặc chuyển dạ sớm. Nhiễm trùng này thường không có triệu chứng, do đó, bạn bắt buộc phải thực hiện xét nghiệm sàng lọc vào khoảng tuần thứ 35 – 37 của thai kỳ. Để điều trị, bác sĩ sẽ cho bạn dùng các loại thuốc kháng sinh phù hợp.

1.9 Bệnh parvo

Đây là bệnh nổi sẩy ngoài da do parvovirus B19 gây ra. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ với các triệu chứng đặc trưng là những vết mẩn đỏ xuất hiện ở má đi kèm với sổ mũi, cúm và đau nhức.Virus parvo thường lây lan qua nước bọt và dịch tiết mũi. Bà bầu mắc bệnh parvo có thể gặp phải tình trạng thai chết lưu, sẩy thai, các vấn đề về tim ở thai nhi và thiếu máu thai nhi.

1.10 Nhiễm trùng Cytomegalovirus

Cytomegalovirus (CMV) là loại virus cự bào ít được nhắc đến như rubella. Với người có sức khỏe bình thường, việc nhiễm CMV không gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe. Tuy nhiên, với những người có hệ miễn dịch suy giảm như phụ nữ có thai (đặc biệt trong 3 tháng đầu) thì việc nhiễm CMV lại là rất nghiêm trọng.

Người mẹ bị nhiễm CMV có thể lây truyền sang thai nhi, hậu quả là thai nhi bị mất thính giác, giảm thị lực, đầu nhỏ bất thường, gan và lá lách to, vàng da, thậm chí còn có thể chết non. Để phòng tránh nhiễm trùng, bạn cần chú ý giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống. Nếu mắc bệnh, mẹ bầu sẽ được chỉ định siêu âm thường xuyên để theo dõi chặt chẽ sức khỏe của bé.

1.11 Sốt xuất huyết

Đây là bệnh do muỗi lây truyền, có thể gây chuyển dạ sớm, nhẹ cân và thai chết lưu. Bà bầu bị sốt xuất huyết sẽ có các triệu chứng như sốt cao, nhức đầu dữ dội, đau khớp, đau cơ và xương, chảy máu mũi hoặc nướu. Để phòng tránh bệnh, bạn nên thực hiện các biện pháp giúp phòng ngừa muỗi đốt.

1.12 Mụn rộp sinh dục (bệnh herpes)

Mụn rộp sinh dục là bệnh do virus herpes simplex (HSV) gây nên. Căn bệnh này thường lây truyền qua quan hệ tình dục hoặc qua tiếp xúc trực tiếp với vết loét. Triệu chứng đặc trưng của bệnh là những vết loét đỏ xuất hiện dưới dạng mụn nước đi kèm sốt, ớn lạnh, đau cơ, mệt mỏi và buồn nôn. Nếu mắc bệnh trong giai đoạn cuối của thai kỳ, bạn có thể sẽ phải sinh mổ để tránh bé bị nhiễm trùng.

1.13 Nhiễm khuẩn Listeria

Listeria là bệnh nhiễm trùng xảy ra do ăn phải thức ăn bị nhiễm khuẩn Listeria monocytogens, một loại vi khuẩn thường có nhiều trong thịt chưa nấu chín và các sản phẩm từ sữa. Phụ nữ mang thai có nguy cơ cao bị nhiễm vi khuẩn này bởi hệ miễn dịch suy yếu. Nhiễm khuẩn Listeria trong thai kỳ có thể khiến bà bầu chuyển dạ sớm, sinh non.

1.14 Nhiễm Toxoplasma

Nhiễm Toxoplasma là tình trạng nhiễm trùng gây ra do một loại ký sinh trùng có tên Toxoplasma gondii. Loại ký sinh trùng này thường lây qua việc ăn thịt động vật bị nhiễm bệnh chưa được nấu chín hoặc tiếp xúc với cát vệ sinh cho mèo hoặc phân mèo bị nhiễm bệnh. Phụ nữ mang thai bị nhiễm trùng trong giai đoạn sớm của thai kì có thể bị sẩy thai, thai chết lưu hoặc có thể trẻ sinh ra với những dị tật bẩm sinh.

1.15 Nhiễm Trichomonas

Trichomonas là bệnh truyền nhiễm do ký sinh trùng Trichomonas vaginalis, một loại ký sinh trùng siêu nhỏ, gây ra. Phụ nữ mang thai bị nhiễm trichomonas có thể sinh non và vỡ ối trước khi sinh. Triệu chứng thường gặp khi bị bệnh là âm đạo trở nên đỏ, ngứa, sần sùi, kèm theo dịch tiết màu xanh lá cây hoặc hơi vàng có mùi hôi.

1.16 Nhiễm virus Zika

Virus Zika là bệnh nhiễm virus lây lan chủ yếu qua vết muỗi đốt (muỗi Aedes)và qua đường tình dục.. Nhiễm virus Zika khi mang thai có thể gây ra dị tật đầu nhỏ (một khuyết tật bẩm sinh ở em bé trong đó đầu và não của trẻ nhỏ hơn nhiều so với các trẻ cùng độ tuổi và giới tính) và các khuyết tật não nghiêm trọng khác.

2.1. Ngăn ngừa virus Zika

Virus Zika là bệnh nhiễm virus lây lan chủ yếu qua vết muỗi đốt (muỗi Aedes), xuất hiện phổ biến ở các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới.

Virus Zika có thể truyền từ mẹ sang thai nhi trong khoảng thời gian mang thai hoặc truyền cho em bé trong khi sinh. Nhiễm virus Zika khi mang thai có thể gây ra dị tật đầu nhỏ (một khuyết tật bẩm sinh ở em bé trong đó đầu và não của trẻ nhỏ hơn nhiều so với các trẻ cùng độ tuổi và giới tính) và các khuyết tật não nghiêm trọng khác.

Để ngăn ngừa virus Zika trong khi đang mang thai:

• Không đi đến các khu vực đang lưu hành dịch bệnh Zika (đi du lịch hoặc công tác);
• Nếu phải đi đến khu vực có Zika, trước tiên hãy thông báo điều này với bác sĩ và tuân thủ nghiêm ngặt các bước để hạn chế nguy cơ bị muỗi đốt trong suốt chuyến đi;
• Nếu người bạn tình của bạn đang sinh sống hoặc đã đi đến một khu vực có virus Zika, hãy sử dụng biện pháp bảo vệ (ví dụ, bao cao su) mỗi khi quan hệ tình dục qua âm đạo, hậu môn và kể cả quan hệ miệng để bảo vệ cơ thể, chốnglây nhiễm. Để ngăn ngừa virus Zika nếu đang trong giai đoạn cố gắng mang thai cần:
• Trao đổi với bác sĩ trước khi đi đến các khu vực có Zika và tuân thủ nghiêm ngặt các bước để ngăn ngừa muỗi đốt;
• Cân nhắc việc thực hiện các xét nghiệm cần thiết để chuẩn bị trước khi mang thai, nhằm đảm bảo cả bạn và bạn tình đều không bị nhiễm virus Zika.

2.2. Vệ sinh tay sau khi làm các công việc có nguy cơ phơi nhiễm cao

Rửa tay bằng xà phòng và nước đối với các trường hợp sau đây:

• Sử dụng nhà vệ sinh;
• Chạm vào thịt sống, trứng sống hoặc rau chưa rửa;
• Nấu, chuẩn bị món ăn và sau khi ăn;
• Làm vườn, chạm vào phân động vật hoặc đất bẩn;
• Chăm sóc, vuốt ve thú nuôi;
• Ở gần hoặc tiếp xúc với bệnh nhân;
• Dính nước bọt trên tay;
• Chăm sóc hoặc chơi với trẻ em nhỏ;
• Thay tã cho bé.

Tìm hiểu thêm về các bước rửa tay đúng cách theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế để hạn chế nguy cơ nhiễm trùng khi mang thai do tiếp xúc trên tay, loại bỏ các vi sinh vật và vi khuẩn có hại trên bàn tay.

2.3. Hạn chế tiếp xúc với nước bọt và nước tiểu của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Phụ nữ mang thai bị nhiễm CMV có thể truyền virus này cho thai nhi đang phát triển trong bụng. Để phòng tránh nguy cơ mắc CMV, phụ nữ nên hạn chế tiếp xúc với nước bọt và nước tiểu từ trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Một số biện pháp có thể thực hiện là không chia sẻ thức ăn và đồ dùng cá nhân với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, rửa tay sạch sẽ sau khi thay tã. Những biện pháp này không thể loại bỏ nguy cơ mắc CMV nhưng ít nhất làm giảm khả năng nhiễm trùng khi mang thai.

2.4. Tránh uống sữa chưa tiệt trùng và sản phẩm liên quan

Không uống sữa chưa được tiệt trùng, không ăn các loại phô mai mềm trừ khi chúng có nhãn chứng nhận đã được tiệt trùng. Các sản phẩm chưa được tiệt trùng có thể chứa vi khuẩn có hại cho cơ thể và gây nhiễm khuẩn khi mang thai.

2.5. Không tiếp xúc trực tiếp với cát vệ sinh mèo

Cát vệ sinh mèo có thể chứa ký sinh trùng gây hại, đặc biệt là giun sán. Nếu có thể, hãy nhờ người khác dọn cát vệ sinh mèo đã bị bẩn. Nếu phải tự làm điều này, nhớ đeo găng tay và vệ sinh tay ngay sau đó.

2.6. Tránh xa động vật hoang dã, thú gặm nhấm và phân của chúng

Một số loài gặm nhấm có thể mang virus gây hại, đặc biệt là bệnh viêm màng não lây lan do vi khuẩn ở chuột. Do đó, để hạn chế nguy cơ nhiễm trùng khi mang thai, bà bầu nên tránh tiếp xúc với các loài gặm nhấm bằng nhiều cách khác nhau.

2.7. Thực hiện xét nghiệm sàng lọc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs)

Một số người nhiễm HIV, viêm gan B hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs) khác nhưng không biểu hiện triệu chứng bệnh. Do đó, cách để biết bạn có mắc một trong những bệnh này hay không là thực hiện xét nghiệm. Nếu kết quả là dương tính, hãy trao đổi với bác sĩ về những cách có thể làm để giảm khả năng em bé bị lây nhiễm.

2.8. Tiêm phòng vắc - xin đầy đủ

Một số loại vắc - xin được khuyến nghị tiêm chủng cho phụ nữ trước, trong khi mang thai hoặc ngay sau khi sinh. Tiêm phòng vắc - xin cho bà bầu đúng số mũi theo lịch tiêm khuyến cáo sẽ giúp thai phụ chống lại nhiều bệnh nhiễm nguy hiểm, giúp em bé tránh nguy cơ mắc bệnh nặng và hạn chế khả năng gặp các vấn đề sức khỏe lâu dài.

2.9. Tránh tiếp xúc với bệnh nhân bị nhiễm trùng

Đối với phụ nữ chưa được chủng ngừa vắc - xin trước khi mang thai, hãy tránh xa những người đang bị nhiễm khuẩn, chẳng hạn như thủy đậu hoặc rubella. Tránh tiếp xúc với bệnh nhân là một cách để hạn chế nguy cơ bị nhiễm trùng khi mang thai do lây nhiễm trực tiếp và gián tiếp từ người với người.

2.10. Tìm hiểu thông tin về chủng vi khuẩn streptococcus nhóm B

Cứ 4 người phụ nữ thì sẽ có 1 người mang chủng vi khuẩn này, nhưng không biểu hiện thành triệu chứng. Strep nhóm B có thể được phát hiện bằng xét nghiệm trong giai đoạn gần cuối thai kỳ. Nếu dương tính với chủng vi khuẩn này, bác sĩ sẽ lựa chọn phương án thích hợp để bảo vệ em bé khỏi nguy cơ lây nhiễm trong khi chuyển dạ.

Những lời khuyên trên đây sẽ giúp thai phụ ngăn ngừa tình trạng nhiễm trùng khi mang thai, hạn chế khả năng mắc các vấn đề gây ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và em bé. Một số trường hợp bị nhiễm khuẩn khi mang thai nhưng không có biểu hiện. Do đó, thực hiện sàng lọc và tiêm phòng vắc - xin đầy đủ là bước chuẩn bị tốt trước khi mang thai.

Hiện tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang có đầy đủ các loại vắc - xin để ngăn ngừa nhiễm trùng khi mang thai và các bệnh lý theo khuyến cáo tiêm chủng mới nhất của Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới:

Khách hàng sử dụng dịch vụ tiêm phòng tại hệ thống bệnh viện Vinmec có thể yên tâm với các ưu điểm nổi bật sau:

• Trẻ sẽ được các bác sĩ chuyên khoa Nhi - Vắc-xin thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc-xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc-xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế Thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt và an toàn nhất cho trẻ.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp - ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu vui chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái và tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt để đảm bảo chất lượng.
• Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng quốc gia.

Bác sĩ Trần thanh Phước đã có 25 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực Nhi khoa và y tế dự phòng. Hiện Bác sĩ đang làm việc tại phòng khám đơn nguyên vaccine thuộc trung tâm Nhi Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Nguồn tham khảo: cdc.gov; pasteur.com