Hiệu quả của vắc-xin: Vắc-xin cúm hoạt động tốt như thế nào?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Đoàn Ngọc Quỳnh - Bác sĩ Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Mặc dù hiệu quả của vắc-xin có thể khác nhau, nhưng các nghiên cứu gần gây cho thấy rằng vắc-xin cúm giúp giảm nguy cơ bệnh cúm từ 40-60% trong tổng số dân và hầu hết các virus cúm lưu hành đều phù hợp với vắc xin cúm. Hiện tại, vắc xin cúm có xu hướng hoạt động tốt chống lại virus cúm B và cúm A (H1N1), còn với cúm A(H3N2) thì hiệu suất bảo vệ thấp hơn.

Có ít nhất hai yếu tố xác định khả năng hoạt động của vắc xin cúm mùa để bảo vệ một người khỏi bệnh cúm: đặc điểm của người được tiêm (như tuổi, tình trạng sức khoẻ của họ) và sự tương đồng hoặc trùng khớp giữa virus cúm lưu hành với vắc xin cúm.

Nếu như vắc xin cúm không phù hợp với virus cúm lưu hành thì có thể thấy rất ít hoặc không có lợi ích gì từ việc tiêm phòng. Khi có sự tương đồng cao giữa vắc xin cúm và virus lưu hành sẽ mang lại lợi ích đáng kể từ việc tiêm phòng cúm về mặt phòng ngừa bệnh cúm và các biến chứng. Tuy nhiên, ngay cả trong trường hợp vắc xin cúm phù hợp, lợi ích của việc tiêm phòng cúm sẽ thay đổi tùy thuộc vào các yếu tố khác nhau như đặc điểm của người được tiêm vắc xin, loại virus cúm nào đang lưu hành trong mùa đó và thậm chí, có khả năng loại cúm nào vắc xin đã được sử dụng.

Các nhà nghiên cứu cúm mùa sẽ xác định vắc-xin cúm mùa hoạt động tốt như thế nào khi can thiệp sức khỏe cộng đồng. Ước tính mức độ hiệu quả của vắc-xin cúm mùa có thể thay đổi dựa trên thiết kế nghiên cứu, kết quả đo được, dân số nghiên cứu và mùa mà vắc xin cúm được nghiên cứu. Những khác biệt này có thể gây khó khăn khi so sánh một kết quả nghiên cứu với một nghiên cứu khác.

Mặc dù việc xác định vắc-xin cúm hoạt động tốt như thế nào vẫn đang là một thách thức. Tuy nhiên các nghiên cứu gần đây đã ủng hộ kết luận rằng vắc-xin cúm có lợi cho sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là khi vắc-xin cúm phù hợp với virus cúm lưu hành.

Vắc xin cúm mùa được thiết kế để bảo vệ chống nhiễm trùng và bệnh tật do ba hoặc bốn loại virus cúm mà các nghiên cứu chỉ ra là phổ biến nhất trong mùa cúm. Vắc xin phòng bệnh cúm “Trivalent” được đề xuất để bảo vệ chống lại ba loại virus cúm và vắc xin phòng ngừa cúm “quadrivalent” bảo vệ chống lại bốn loại virus cúm. Vắc xin cúm không bảo vệ chống nhiễm trùng và bệnh tật do các loại virus khác cũng có thể gây ra các triệu chứng giống như cúm. Có nhiều loại virus khác ngoài virus cúm có thể dẫn đến bệnh giống cúm. Những loại virus này bao gồm rhinovirus (virus gây cảm lạnh) và virus hợp bào hô hấp, đây là virus phổ biến gây bệnh hô hấp nghiêm trọng ở trẻ em và là nguyên nhân chính gây ra bệnh hô hấp nghiêm trọng ở người trên 65 tuổi.

Nghiên cứu kể từ năm 2010 cho thấy vắc xin cúm đã giúp bảo vệ người cao tuổi chống lại virus cúm A (H1N1) và cả hai dòng virus cúm B. Cụ thể, vắc xin cúm đã làm giảm nguy cơ mắc bệnh do bệnh cúm gây ra bởi cúm A (H1N1) hoặc cúm B với trung bình hơn 60% ở những người từ 65 tuổi trở lên. Vắc xin cúm cũng làm giảm nguy cơ nhập viện cúm ở người cao tuổi lên 54% so với virus A (H1N1) và trung bình 31% đối với virus cúm B. Tuy nhiên, với việc bảo vệ chống lại virus cúm A(H3N2) thì chưa có sự nhất quán. Nếu như vắc xin cúm phù hợp với virus cúm lưu hành trong cộng đồng thì lợi ích tiêm phòng sẽ cao hơn, trung bình giảm 43% nguy cơ nhập viện, nhưng khi vắc xin cúm ít phù hợp với virus lưu hành trong cộng đồng thì mức độ bảo vệ giảm xuống còn 14%.

Nếu người cao tuổi có phản ứng miễn dịch yếu hơn với thành phần cúm A(H3N2) thì họ vẫn nên tiêm phòng vắc-xin cúm mỗi năm. Bởi vì:

• Những người cao tuổi có nguy cơ mắc bệnh nghiêm trọng phải nhập viện và tử vong do cúm.
• Trong khi hiệu quả của vắc xin cúm mùa có thể thấp hơn ở một số người cao tuổi, đặc biệt là cúm A(H3N2), thì có những mùa vẫn quan sát thấy lợi ích đáng kể đối với cúm A(H1N1) và cúm B.
• Vắc xin cúm có thể bảo vệ chống lại các hậu quả nghiêm trọng hơn như nhập viện hay tử vong.

Tiêm vắc xin cúm mùa cho trẻ em để có một mức độ bảo vệ chống lại bệnh cúm tương tự như ở người lớn khỏe mạnh. Hiệu quả của vắc xin cúm cao hơn ở những trẻ tiêm hai liều vắc xin cúm đầu tiên (theo khuyến cáo) so với trẻ em tiêm một liều vắc xin. Tuy nhiên, trong một số mùa, trẻ em được tiêm một mũi vẫn nhận được một vài bảo vệ bệnh từ vắc xin. Ngoài việc ngăn ngừa bệnh tật, vắc xin cúm mùa có thể ngăn ngừa được các biến chứng nghiêm trọng, đe dọa đến tính mạng của trẻ em.

Vắc xin cúm mùa hoạt động tốt để phòng ngừa cúm một phần phụ thuộc vào mức độ tiếp xúc với virus cúm có trong vắc xin. Ngoài ra tuổi và tình trạng sức khoẻ cũng là những yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của vắc xin. Bên cạnh đó, tiêm phòng vắc xin cũng có một số tác dụng phụ như nghẹt mũi, chảy nước mũi, và đôi khi có thể xuất hiện cơn sốt nhẹ, cảm giác đau bắp trong khoảng 6-12 giờ khi nhận được mũi tiêm. Những tác dụng phụ này thường xảy ra ở trẻ nhỏ, những người ít tiếp xúc với cúm hoặc vắc xin trước đó chưa tạo ra kháng thể.

Trung tâm vắc-xin – Phòng khám Đa khoa Quốc tế Vinmec Times city và chuỗi Bệnh viện, phòng khám Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp dịch vụ tiêm:

• Vắc-xin phòng cúm Vaxigrip 0,25ml được cấp số đăng ký QLVX-0652-13 bởi Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế
• Vắc-xin Vaxigrip 0,5ml được cấp số đăng ký QLVX-0646-13 bởi Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế
• Vắc xin phòng cúm Vaxigrip Tetra 0.5ml
• Vắc-xin phòng cúm Influvac 0.5ml, Influvac Tetra 0.5ml

Nguồn tham khảo: Cdc.gov