Phản ứng thường gặp sau tiêm vắc-xin lao

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Hải Hà - Trưởng Đơn nguyên vắc xin – Khoa Ngoại trú Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Cũng như các mũi tiêm phòng khác, tiêm vắc-xin phòng lao có thể gây ra một số phản ứng tại chỗ và toàn thân sau khi tiêm. Tuy nhiên loại vắc-xin này rất hiếm khi xảy ra những phản ứng nguy hiểm trên cơ địa những trẻ bình thường.

Thông thường loại vắc-xin này rất hiếm xảy ra phản ứng phụ nghiêm trọng, có thể có những biểu hiện sau tiêm như:

• Những phản ứng thường gặp: Một số trẻ có thể chán ăn, quấy khóc nhiều hơn so với ngày thường còn đa số trẻ em đều có phản ứng tại chỗ, thông thường ngay sau khi tiêm vắc-xin BCG sẽ xuất hiện một nốt đỏ nhỏ tại vị trí tiêm và biến mất sau khoảng 30 phút đến 1giờ. Trong 24 giờ sau tiêm vắc-xin BCG một số ít trường hợp có thể có biểu hiện sưng, áp xe tại chỗ, có thể kèm theo sốt nhẹ, nổi hạch. Các triệu chứng này thường tự khỏi trong 1 - 3 ngày sau tiêm mà không cần phải điều trị gì. Sau 2 tuần đến 2 tháng, có trường hợp lâu hơn, tại vết tiêm xuất hiện đỏ da, hóa mủ trắng, mụn mủ tự vỡ tạo vết loét tại vùng tiêm, kéo dài khoảng 2 tuần. Sau đó, vết loét tự lành và để lại một vết sẹo nhỏ khoảng 3-5mm. Quá trình này đồng nghĩa với việc cơ thể trẻ đã có miễn dịch với vi khuẩn lao.
• Tiêm không đúng kĩ thuật tiêm trong da hoặc cơ thể phản ứng quá mạnh với vắc-xin phòng lao có thể tạo nên những bọc mụn mủ và vết sẹo quá to tại vị trí tiêm hoặc có thể nổi hạch lao phản ứng tại nách, hạch dưới đòn, hạch cổ bên trái cùng bên với vị trí tiêm vắc-xin BCG. Thông thường tỉ lệ gặp phản ứng này là 1/100 trẻ.
• Các phản ứng nặng khi tiêm BCG thường rất ít gặp, chỉ có 1/1.000.000 người viêm tủy hoặc bị nhiễm lao sau khi tiêm BCG, hay xảy ra ở những trường hợp nhiễm HIV hoặc suy giảm miễn dịch mắc phải.
• Áp xe tại chỗ tiêm: Thường xảy ra do sử dụng bơm kim tiêm không vô trùng.

• Những phản ứng sau tiêm nhẹ như nổi hạch, nổi sần... không cần điều trị sẽ mất đi, nên không cần quá lo lắng.
• Nếu sốt sau tiêm lao: trẻ rất ít khi sốt, nếu sốt nhẹ dưới 38,5 độ C, hạ nhiệt bằng cách nới lỏng quần áo, chườm trán, bẹn cho trẻ bằng nước ấm (nhiệt độ nước thấp hơn nhiệt độ cơ thể 1-2 độ C), cho bú nhiều hơn bình thường, bú theo nhu cầu của trẻ. Trường hợp sốt trên 38,5 độ C có thể cho trẻ dùng thuốc hạ sốt theo đơn của bác sĩ và các phương pháp giống trường hợp sốt nhẹ.
• Vị trí tiêm sưng, đau, trẻ quấy khóc nhiều có thể sử dụng paracetamol liều như liều hạ sốt (10-15 mg/kg/lần) cũng có tác dụng giảm đau.
• Hạn chế va chạm vào chỗ tiêm khi bế hoặc ôm trẻ.
• Sau 2 tuần đến 2 tháng hoặc lâu hơn vị trí tiêm sẽ mưng mủ điều này là hoàn toàn bình thường, không cần lo lắng và không cần can thiệp gì, sau khi mưng mủ, mụn mủ sẽ vỡ mủ và hình thành sẹo. Việc này chứng tỏ trẻ có miễn dịch và đáp ứng tốt với việc tiêm vắc-xin.

Nếu trẻ sau khi tiêm vắc-xin phòng lao xuất hiện các triệu chứng bất thường sau cần đưa trẻ tới cơ sở y tế khám ngay:

• Theo dõi trong vòng 24-48 giờ sau tiêm thấy trẻ xuất hiện các triệu chứng nặng như: Sốt cao, quấy khóc nhiều không dứt, trẻ tím tái, khó thở, bỏ bú, lơ mơ, co giật, thậm chí hôn mê,...
• Trẻ sốt cao kéo dài từ 1-2 ngày hay trẻ sốt cao từ 38.5 độ trở lên, uống thuốc hạ sốt không giảm.
• Vết tiêm sưng mủ to > 1.5cm hoặc có hạch nách, hạch cổ, hạch dưới đòn bên trái sưng to hóa mủ, có thể cho trẻ khám tại cơ sở y tế để chủ động chích rạch mủ. Những trường hợp này không cần phải điều trị thuốc chống lao.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp dịch vụ tiêm vắc-xin lao với những ưu điểm:

• Trước khi tiêm phòng, tất cả trẻ được khám sàng lọc trước tiêm với các bác sĩ chuyên khoa nhi – vắc-xin để giúp trẻ đảm bảo sức khỏe tốt khi tiêm chủng. Bác sĩ sẽ tư vấn cho gia đình các loại vắc-xin phòng bệnh tốt phù hợp với từng lứa tuổi theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới cũng như cách theo dõi phản ứng sau tiêm vắc-xin.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Phòng theo dõi sau tiêm chủng được trang bị đầy đủ các phương tiện cấp cứu; đội ngũ bác sĩ - điều dưỡng được đào tạo về xử trí cấp cứu phản vệ nhằm đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang cung cấp Chương trình tiêm chủng trọn gói với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai.