Vai trò của vắc-xin Hib trong phòng bệnh viêm phổi, viêm màng não ở trẻ

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Quách Nguyễn Thu Thủy - Bác sĩ Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Tiêm vacxin hib có vai trò quan trọng trong bảo vệ trẻ trước nguy cơ mắc các bệnh viêm phổi, viêm màng não và các bệnh nhiễm khuẩn nguy hiểm khác do vi khuẩn Hib gây ra. Các bậc cha mẹ hãy tích cực đưa trẻ đi tiêm vacxin hib đủ các mũi theo liệu trình để cơ trẻ tạo được miễn dịch đầy đủ, giúp bảo vệ lâu dài.

1.1 Sự nguy hiểm của vi khuẩn Hib

Vi khuẩn Hib (Haemophilus influenza túyp b) là nguyên nhân thường gặp gây viêm phổi nặng, viêm màng não và một số bệnh nhiễm trùng nguy hiểm khác như viêm tai giữa, viêm thanh quản ở trẻ em, đặc biệt là ở trẻ từ 6 tháng đến 2 tuổi.

Trước khi có vắc xin phòng bệnh, vi khuẩn Hib là nguyên nhân của 1⁄4 các trường hợp viêm phổi nặng và 1/3-1/2 số trường hợp viêm màng não do vi khuẩn ở trẻ em. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới WHO, mỗi năm có khoảng 8 triệu trường hợp viêm phổi, viêm màng não mủ do Hib, trong khoảng 400.000 trẻ tử vong, phần lớn ca mắc bệnh tập trung ở các quốc gia đang phát triển có thu nhập thấp. Ở Việt Nam trước đây, theo các kết quả giám sát, số trẻ mắc và tử vong do vi khuẩn Hib tăng lên theo từng năm.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới và Viện vệ sinh dịch tễ trung ương năm 2000, ước tính hàng năm ở Việt Nam, vi khuẩn Hib gây ra 107.565 trường hợp viêm phổi nặng và 625 trường hợp viêm màng não.

Các triệu chứng khi trẻ bị viêm màng não do Hib rất đa dạng, thay đổi theo từng lứa tuổi. Có dấu hiệu khởi phát thường là sốt cao trên 39 độ (cũng có trường hợp trẻ không sốt cao), chảy nước mũi, ho,... nên rất dễ nhầm lẫn với các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp trên thông thường. Trong một số trường hợp trẻ có thể bị tiêu chảy, nên bệnh lý chính là viêm màng não mủ dễ bị bỏ qua. Khi trở nặng, trẻ có thể xuất hiện các dấu hiệu như rối loạn tri giác, thị giác, trẻ quấy khóc nhưng ánh mắt nhìn vô cảm, nôn trớ, bỏ bú, ngủ li bì, co giật, hôn mê,... Khi trẻ bị viêm màng não mủ do Hib, dù có được điều trị tích cực theo đúng phác đồ, trẻ vẫn có nguy cơ cao chịu những di chứng thần kinh hết sức nặng nề như câm, điếc, liệt các chi gây hạn chế vận động, rối loạn tâm thần, giảm khả năng học tập,...5-10% trẻ bị viêm màng não do Hib có thể tử vong.

Ngoài viêm phổi nặng và viêm màng não, vi khuẩn Hib còn có thể gây những bệnh nhiễm trùng nguy hiểm khác như viêm nắp thanh môn, viêm khớp, nhiễm trùng máu,...

1.2 Vắc-xin Hib có tác dụng gì?

Điều nguy hiểm và vi khuẩn Hib rất dễ lây truyền từ trẻ mắc bệnh sang trẻ khác, trực tiếp qua các giọt nước bọt khi trẻ hắt hơi hoặc ho. Hib có thể lây qua các đồ chơi dùng chung bị nhiễm bẩn vi khuẩn Hib và trẻ cho các đồ chơi này vào miệng. Tất cả trẻ chưa có miễn dịch đều có nguy cơ nhiễm Hib, đối tượng trẻ có nguy cơ cao là nhóm trẻ ở nhà trẻ, mẫu giáo. Để ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh, ngoài các biện pháp tăng cường vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường sống thì tiêm vắc-xin Hib là biện pháp phòng bệnh chủ động một cách hữu hiệu.

Từ năm 2000, khi vắc-xin Hib được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia giúp phòng ngừa viêm phổi, viêm màng não và một số bệnh nhiễm trùng khác do Hib, số lượng trẻ mắc các bệnh do Hib đã giảm đi đáng kể. Hiện tại, vi khuẩn Hib đã không còn là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phổi và viêm màng não ở trẻ, điều này cho thấy hiệu quả của vắc-xin trong việc giảm tỉ lệ trẻ mắc bệnh, bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ các biến chứng cũng như nguy cơ tử vong các bệnh do Hib gây ra.

Tỷ lệ trẻ mắc các bệnh nguy hiểm do Hib có giảm đi, tuy nhiên trên cả nước, thỉnh thoảng vẫn có các trường hợp trẻ bị viêm màng não mủ nặng do Hib phải chuyển về điều trị ở các bệnh viện tuyến trung ương, những trẻ này hầu hết chưa được tiêm vắc-xin hib hoặc tiêm vắc-xin hib nhưng chưa đủ liều. Vì các hậu quả nặng nề mà các bệnh do Hib có thể gây ra, các bậc cha mẹ hãy tích cực đưa trẻ đi tiêm vacxin và tiêm đủ số mũi cần thiết để cơ thể trẻ tạo kháng thể đầy đủ giúp bảo vệ trẻ lâu dài.

-Liệu trình tiêm vacxin Hib gồm 4 mũi, 3 mũi tiêm đầu tiên được tiêm khi trẻ được 2-3-4 tháng tuổi, 3 mũi tiêm này, vắc-xin Hib thường được phối hợp với vắc-xin phòng bệnh ho gà-bạch hầu-uốn ván-viêm gan B chung trong một mũi tiêm 5 trong 1 hoặc vaccine 6 trong 1. Mũi tiêm Hib thứ 4 là mũi tiêm nhắc lại lúc 15-18 tháng tuổi ( nếu trẻ được tiêm 5 trong 1 hoặc 6 trong 1). Nếu trẻ tiêm theo chương trình tiêm chủng mở rộng thì lúc sau 12 tháng nhắc lại là Quimi-Hib.

Hiện tại, một số Trung tâm Y tế và trạm y tế trong cả nước cũng đang tổ chức các chiến dịch tiêm chủng, tổ chức tiêm Quimi-Hib để trẻ hoàn thành đủ liệu trình 4 mũi tiêm.

Một lựa chọn khác thuận tiện và dễ dàng hơn cho các bậc cha mẹ là lựa chọn các vắc-xin 5 trong 1 hoặc 6 trong 1 có phối hợp vắc-xin Hib. Khi thực hiện đủ liệu trình 4 mũi các vắc xin này, trẻ sẽ đủ các mũi vacxin hib cần thiết mà không cần phải bổ sung một mũi vacxin hib riêng lẻ. Điều này giúp trẻ giảm số mũi tiêm, giảm số lần tiêm, giúp trẻ sớm hoàn thành liệu trình tiêm.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp dịch vụ tiêm chủng với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai. Quý khách hàng lựa chọn tiêm vắc-xin tại Vinmec sẽ hoàn toàn yên tâm về chất lượng vắc-xin cũng như quy trình thực hiện, bởi:

• Trẻ sẽ được các bác sĩ chuyên khoa nhi - vắc-xin thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc-xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc-xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt nhất và an toàn nhất cho trẻ.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp - ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt nhất để đảm bảo chất lượng.
• Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng quốc gia.

Để bảo vệ sức khoẻ toàn diện, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang cung cấp Chương trình tiêm chủng trọn gói với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai.
Đặc biệt trong tháng 12/2019, Vinmec miễn phí tiêm vắc-xin viêm gan B sơ sinh (tiêm ngay sau khi sinh) cho bé khi đăng kí Chương trình tiêm chủng trọn gói dành cho trẻ từ 0-1 tuổi hoặc từ 0-2 tuổi.

Bài viết tham khảo nguồn: Webmd.com