Vì sao nên tiêm sởi cho trẻ lúc 9 tháng tuổi?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Đoàn Ngọc Quỳnh - Bác sĩ Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City. Bác sĩ đã có 7 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực Nhi khoa.

Tiêm vắc-xin sởi mũi đầu tiên cho trẻ trước 9 tháng tuổi ở những nơi có nguy cơ cao, có khả năng làm giảm tỷ lệ mắc và tử vong liên quan đến bệnh sởi. Tuy nhiên, có lo ngại rằng tiêm sởi cho bé sớm có thể làm giảm đáp ứng miễn dịch đối với các liều vắc-xin sởi tiếp theo. Vậy điều này có đúng hay không?

Một số loại vắc-xin sởi sống, giảm độc lực hiện đang được sử dụng dưới dạng vắc-xin đơn hoặc vắc-xin kết hợp giữa vắc-xin sởi với một hoặc nhiều vắc-xin khác như rubella (R), quai bị (M) và vắc-xin thủy đậu. Vắc-xin sởi/quai bị/rubella (MMR) hoặc sởi/rubella (MR) được tiêm ở nhiều nước thay vì vắc-xin sởi đơn. Các loại vắc-xin sởi hiện đang được sử dụng ở hầu hết các quốc gia trên thế giới đã được chứng minh an toàn, hiệu quả và có thể được sử dụng thay thế cho nhau trong các chương trình tiêm chủng. Mỗi trẻ nên được tiêm hai mũi vắc-xin sởi. Mũi thứ hai có thể được tiêm sớm nhất sau 1 tháng tính từ mũi đầu tiên, điều này tùy thuộc vào tình hình dịch tễ và chương trình tiêm chủng của mỗi quốc gia.

Đối với trẻ em đi du lịch đến các quốc gia có bệnh sởi lan rộng, có thể tiêm mũi vắc-xin đầu tiên vào lúc 6 tháng tuổi. Tuy nhiên, đối với những trẻ nhận được mũi tiêm đầu tiên từ 6 đến 8 tháng tuổi thì sau đó nên tiêm thêm hai mũi nữa theo lịch tiêm chủng quốc gia. Trẻ lớn hơn hoặc người lớn không nhận đủ hai mũi vắc-xin nên xem xét tiêm phòng sởi trước khi đi du lịch.

Với diễn biến nghiêm trọng của bệnh sởi ở bệnh nhân nhiễm HIV tiến triển, nên tiêm vắc-xin sởi thường xuyên cho trẻ em và người lớn nhiễm HIV không có triệu chứng. Tiêm vắc-xin sởi có thể được xem xét ngay cả ở những người nhiễm HIV có triệu chứng, với điều kiện là họ không bị ức chế miễn dịch nghiêm trọng. Trong trường hợp nguy cơ nhiễm sởi không đáng kể, các bác sĩ có thể theo dõi số lượng tế bào CD4 của người bệnh HIV được điều trị bằng thuốc kháng vi-rút có thể thích trì hoãn sử dụng vắc-xin sởi cho đến khi số lượng CD4 trên 200. Sau khi tiêm vắc-xin sởi, vắc-xin này không tăng nguy cơ biến cố bất lợi nghiêm trọng đã được chứng minh ở trẻ có HIV dương tính so với trẻ âm tính với HIV, mặc dù nồng độ kháng thể có thể thấp hơn.

Trước những lo ngại rằng tiêm sởi cho trẻ sớm có thể làm giảm đáp ứng miễn dịch đối với các liều vắc-xin sởi tiếp theo. Tổ chức Y tế thế giới (World Health Organization) đã thực hiện nghiên cứu cho thấy tiêm vắc-xin phòng bệnh sởi (MCV1) cho trẻ dưới 9 tháng tuổi là đạt miễn dịch, hiệu quả và an toàn. Khả năng miễn dịch, hiệu suất vắc-xin và hiệu quả của vắc-xin (vaccine efficacy and vaccine effectiveness) phòng bệnh sởi cho trẻ dưới 9 tháng thấp hơn một chút so với giá trị tham chiếu cho vắc-xin phòng bệnh sởi ở trẻ từ 9‐11 và ≥12 tháng.

Chuyển đảo huyết thanh (seroconversion) phụ thuộc vào tuổi tiêm vắc-xin phòng bệnh sởi, chủng vắc-xin được sử dụng và sự hiện diện của kháng thể phòng bệnh sởi trong cơ thể người mẹ.

Kết quả nghiên cứu cho thấy không có tác dụng phụ nghiêm trọng nào được tìm thấy trong số khoảng 2000 trẻ nhận vắc-xin phòng bệnh sởi khi dưới 9 tháng. Tổ chức Y tế thế giới (World Health Organization) kết luận, việc sử dụng MCV1 cho trẻ nhỏ dưới 9 tháng và sau đó nên tiêm thêm mũi MCV bổ sung sẽ mang lại hiệu quả cao trong việc tạo ra huyết thanh, hiệu quả vắc-xin và sự đáp ứng của tế bào T đều độc lập với độ tuổi khi trẻ tiêm MCV1. Ngoài ra, khi tiêm sớm sẽ có tác dụng trong việc hỗ trợ phòng bệnh cho trẻ nhỏ dưới 9 tháng tuổi sống ở khu vực có nguy cơ mắc bệnh sởi cao. Tuy nhiên, nghiên cứu này cũng tìm thấy một số bằng chứng cho thấy MCV1 dùng cho trẻ dưới 9 tháng tuổi dẫn đến hiệu giá kháng thể thấp hơn sau một hoặc hai liều MCV tiếp theo so với nhóm trẻ được bắt đầu tiêm vắc-xin sởi từ 9 tháng tuổi trở lên.