Dexamethasone 4mg là thuốc gì?

Dexamethasone 4mg xuất hiện trong các đơn thuốc của bạn từ các bệnh viêm cơ quan hay dị ứng, thậm chí là trong các đơn thuốc uống sau phẫu thuật. Vậy dexamethasone 4mg là thuốc gì? Dexamethasone có tác dụng như thế nào khi sử dụng?

1.1 Dexamethasone 4mg là thuốc gì?

Dexamethasone 4mg là thuốc thuộc nhóm nội tiết tố fluomethylprednisolon, một glucocorticoid tổng hợp, hầu như không tan trong nước. Thuốc dexamethasone làm giảm phản ứng phòng vệ tự nhiên của cơ thể và giảm những triệu chứng đi kèm.

1.2 Dạng bào chế và liều dùng

Trên thị trường bạn có thể tìm thấy dexamethason ở dạng viên nén uống có thành phần là dexamethasone 4mg. Hoặc dexamethasone 4mg/ml ở dạng thuốc tiêm có thành phần chính là Dexamethason natri phosphat 4mg/1ml, thuốc có thể được tiêm tại chỗ, tiêm bắp, tiêm tĩnh mạch, tiêm vào thương tổn hay tiêm vào mô mềm.

Liều dùng:

• Liều ban đầu cho người lớn là uống 0,75 – 9 mg/ngày, tùy theo bệnh và thường chia làm từ 2 đến 4 liều.
• Trẻ em dùng liều uống 0,024 – 0,34 mg/kg/ngày, hoặc 0,66 – 10 mg/m2/ngày chia thành 4 liều.

1.3 Cơ chế và tác dụng chính của Dexamethasone 4mg

Các glucocorticoid tác dụng thông qua cơ chế gắn kết vào thụ thể ở tế bào, chuyển vị vào nhân tế bào và chúng sẽ tác động đến 1 số gen được dịch mã ở đây. Ngoài ra, các glucocorticoid cũng còn có một số tác dụng trực tiếp, có thể không qua trung gian gắn kết vào thụ thể.

Dexamethason 4mg có các tác dụng chính của glucocorticoid như:

• Chống viêm: do mọi nguyên nhân (Hóa học, cơ học, miễn dịch, nhiễm khuẩn )
• Chống lại dị ứng: glucocorticoid ức chế phospholipase C nhờ đó làm giảm giải phóng H1 và các chất trung gian hoá học gây dị ứng.
• Ức chế miễn dịch: làm teo các cơ quan lympho dẫn tới giảm số lượng tế bào lympho, ức chế năng thực bào, ức chế sản xuất kháng thể, ức chế giải phóng và tác dụng của các enzyme, ức chế sự di chuyển của bạch cầu.

• Loét tái phát nhiều lần do dị ứng hoặc nhiễm độc.
• Bệnh hô hấp: viêm xoang, viêm phế quản do dị ứng.
• Điều trị thay thế khi vỏ thượng thận không tiết đủ glucocorticoid (do thiểu năng vỏ thượng thận cấp, mạn tính, thiểu năng vỏ thượng thận thứ phát do rối loạn tuyến yên, vùng dưới đồi).
• Trong ung thư có tác dụng trị triệu chứng buồn nôn, nôn mửa do hóa trị liệu.
• Điều trị các bệnh tự miễn: lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp, thấp tim, phản ứng thải trừ trong ghép tạng
• Điều trị đau rễ thần kinh, đau thần kinh tọa, đau thắt lưng.
• Dự phòng hội chứng suy hô hấp ở trẻ sinh thiếu tháng
• Viêm màng não phế cầu.
• Phù não, sốc do nhiều nguyên nhân khác nhau
• Một số trường hợp bệnh lý ngoài da, nhãn khoa, tai mũi họng..

Để thúc đẩy quá trình trưởng thành thai (ví dụ phổi, mạch máu não) có thể dùng Dexamethasone 4mg trước khi sinh trong chuyển dạ trước kỳ hạn (giữa 24 và 34 tuần)

Dexamethasone 4mg/ml có dạng tiêm nhờ đó khả năng tác dụng nhanh hơn nên dùng thêm trong các trường hợp như:

• Cấp cứu cho các trường hợp dị ứng nặng, phù não, sốc do phẫu thuật, suy thượng thận.
• Dùng tiêm trong và quanh khớp ở người bệnh trong các trường hợp viêm bao hoạt dịch, viêm khớp, viêm quanh khớp, viêm khớp dạng thấp, viêm dây chằng, viêm mỏm lồi cầu thoái hóa xương khớp.

Do tác dụng ức chế miễn dịch hay các tác động của Dexamethasone 4mg khi chuyển hóa thuốc trong cơ thể, nó gây các tác dụng phụ sau:

• Rối loạn phân bố mỡ, hội chứng cushing: do glucocorticoid làm tăng tổng hợp mỡ ở thân, giảm tổng hợp mỡ ở chi.
• Tăng đường huyết, đái tháo đường hay làm nặng thêm bệnh đái tháo đường: do tăng tạo glycogen ở gan, kích thích enzym gan tăng tạo glucose từ protein và amin, nó còn làm tăng tổng hợp glucose, giảm tổng hợp insulin.
• Mỏi cơ, nhược cơ, teo cơ, xốp xương: do glucocorticoid ức chế tổng hợp protein, thúc đẩy quá trình dị hóa protid để chuyển acid amin ở cơ, xương vào gan tạo glucose.
• Loãng xương, xương thưa, xốp, dễ gãy, còi xương, chậm lớn: Hậu quả của việc glucocorticoid đối kháng với Tác dụng của vitamin D là giảm ion Ca 2+ trong máu, cơ thể phải điều hoà bằng cách gây cường tuyến cận giáp kích thích hủy cốt bào làm tiêu xương rút ra Ca2+ đưa vào máu.
• Lú lẫn, nhịp tim bất thường, khát dữ dội đi tiểu nhiều, khó chịu ở chân, yếu cơ do giảm Kali trong máu.
• Phù, tăng huyết áp đau đầu dữ dội, hoa mắt, ù tai, lo âu, đau ngực, thiếu hơi, nhịp tim bất thường, co giật do giữ natri và nước do khi dùng thuốc tăng tái hấp thu natri và nước.
• Vết thương chậm liền sẹo, dễ nhiễm trùng: do thuốc ức chế tái tạo tổ chức hạt và nguyên bài sợi làm chậm lên sẹo, chậm lành vết thương, ức chế miễn dịch khiến vết thương dễ nhiễm trùng.
• Loét dạ dày tá tràng: thuốc làm tăng tiết dịch vị, giảm sản xuất các chất nhầy( chất bảo vệ)
• Suy thượng thận cấp khi đột ngột dừng thuốc: dexamethason dùng toàn thân gây ức chế tuyến yên giải phóng corticotropin (ACTH), làm cho vỏ tuyến thượng thận ngừng tiết hormon corticosteroid nội sinh (dẫn đến tình trạng suy vỏ thượng thận thứ phát).
• Glucocorticoid gây kích thích thần kinh khiến trầm cảm nghiêm trọng, suy nghĩ, hành vi thay đổi, co giật.
• Khi dùng Dexamethasone 4mg/ml do thuốc ở dưới dạng tiêm nên có thêm các tác dụng phụ tại chỗ tiêm như: nhiễm khuẩn, viêm hay đóng vôi ở khớp.

Các thuốc thuộc nhóm barbiturat, phenytoin, rifampicin, rifabutin, carbamazepin, ephedrin, aminoglutethimide có thể làm tăng thanh thải corticosteroid nên làm giảm tác dụng điều trị .

Glucocorticoid làm tác dụng hạ kali huyết của acetazolamid, các thiazid lợi tiểu quai, carbenoxolone .

Các thuốc thuộc nhóm lợi tiểu làm giảm kali máu (như furosemid, thiazid ), amphotericin B có thể làm tăng tác dụng giảm kali máu của glucocorticoid. Khi dùng đồng thời các dẫn chất coumarin chống đông máu với corticoid có thể làm hiệu lực của thuốc tăng nên cần kiểm tra chặt chẽ thời gian đông máu để tránh xảy ra chảy máu tự phát .

Sự thanh thải salicylat tăng khi dùng đồng thời với corticoid , vì vậy khi ngừng corticoid dễ bị ngộ độc salicylat. Glucocorticoid đối kháng tác dụng của các tác nhân gây hạ đường huyết (kế cả insulin), thuốc hạ huyết áp và thuốc lợi tiểu .

Thận trọng khi dùng cho phụ nữ mang thai: Thuốc có thể làm giảm trọng lượng nhau thai và trọng lượng thai nhi. Ở trẻ sơ sinh nếu người mẹ dùng thuốc kéo dài có thể dẫn đến tình trạng ức chế tuyến thượng thận. Tuy nhiên, ở trẻ sinh non việc dùng glucocorticoid đã có chứng minh cho thấy có thể bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ mắc hội chứng suy hô hấp và bệnh loạn sản phế quản phổi.

Không nên dùng Dexamethasone kéo dài hơn 6 tháng, vì có thể gây thiểu năng tuyến thượng thận. Không được tự ý dùng thuốc trong các trường hợp nhiễm nấm, nhiễm virus hay đang dùng vaccin sống.

Khi đã sử dụng thuốc không được đột ngột dùng thuốc khi đã khoẻ mà không hỏi ý kiến của bác sĩ, liều thuốc cần được giảm dần đến khi không cần dùng thuốc.

Hãy nói với bác sĩ bạn đang dùng Dexamethasone 4mg nếu sắp phẫu thuật.

Hãy liệt kê danh sách thuốc bạn đang dùng cho bác sĩ.

Một số bệnh ảnh hưởng đến việc sử dụng thuốc Dexamethasone 4mg, hãy thông báo với bác sĩ nếu bạn có bất kỳ tình trạng nào:

• Bệnh đục thủy tinh thể
• Bệnh suy tim sung huyết
• Hội chứng Cushing
• Tích dịch trong cơ thể
• Đái tháo đường
• Tăng huyết áp
• Nhiễm trùng mắt
• Bệnh tăng nhãn áp
• Bệnh nhược cơ
• Loãng xương
• Thay đổi tính cách
• Lao phổi
• Nhiễm trùng mắt do herpes simplex
• Đối với thuốc dạng tiêm Dexamethasone 4mg/ml thì cần chú ý thêm: không tiêm vào vùng da bị nhiễm khuẩn.

• Uống thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ. Dùng kèm với thức ăn hoặc sữa để tránh khó chịu dạ dày, nên uống thuốc với một cốc nước đầy (240 mL).
• Uống vào cùng một thời điểm trong ngày, tốt nhất là vào buổi sáng để đạt kết quả tốt nhất.
• Không tự ý dừng thuốc đột ngột
• Khi quá liều: việc dung glucocorticoid quá liều gây ngộ độc cấp hoặc gây chết rất hiếm. Không có thuốc giải độc đặc hiệu. Không có chỉ định cho việc điều trị ngộ độc mãn tính, trừ trường hợp bệnh nhân quá nhạy cảm với corticosteroid, gây bệnh lý, lúc đó cần điều trị các triệu chứng.
• Khi quên uống một liều thuốc: khi bỏ quên liều mà đã gần tới thời gian uống liều tiếp theo bạn có thể bỏ qua liều đã quên và tiếp tục lịch trình dùng thuốc của bạn. Không sử dụng liều gấp đôi để bù cho liều Dexamethasone đã bỏ lỡ.

Bảo quản dexamethasone 4mg và dexamethasone 4mg/ml: Bảo quản thuốc nơi khô ráo, thoáng mát, nhiệt độ dưới 30oC. Dạng thuốc tiêm dexamethasone 4mg/ml sẽ được bảo quản tại các cơ sở y tế theo quy định. Để thuốc ở ngoài tầm tay của trẻ nhỏ.