Lợi ích ngoài kiểm soát đường huyết của nhóm thuốc ức chế SGLT2

1. Nhóm thuốc ức chế SGLT2 là gì?

Hằng ngày, thận của chúng ta lọc khoảng 120 - 150 lít máu. Máu mang theo các chất thải của cơ thể tới cầu thận để được các đơn vị chức năng của thận loại bỏ các chất thải và lượng nước dư thừa. Dịch được lọc ra sẽ chuyển vào các ống thận, tại đó, đường và các muối khoáng được hấp thu trở lại máu. Chất thải và dịch thừa sẽ được chuyển tới bàng quang dưới dạng nước tiểu và được thải ra ngoài.

Đường cung cấp nguồn năng lượng quan trọng cho cơ thể và được tái hấp thu tại thận đến 180g mỗi ngày ở người trưởng thành khỏe mạnh. Phân tử đường (glucose) đủ nhỏ để được lọc qua cầu thận nhưng được tái hấp thu trở lại nhờ các kênh đồng vận chuyển natri – glucose (SGLTs) ở tế bào ống thận. Trong đó, kênh vận chuyển SGLT2 tái hấp thu đến 90% lượng đường thải trừ qua đường niệu. Các nhà khoa học đã phát hiện ra kênh đồng vận chuyển này từ những năm 1980 cùng với chất ức chế SGLTs chiết xuất từ rễ táo. Năm 1995, với sự hiểu biết rõ hơn về hoạt động của các kênh vận chuyển SGLTs trong cơ thể, các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu phát triển các thuốc ức chế chọn lọc SGLT2 tiềm năng trong điều trị đái tháo đường. Năm 2013, thuốc ức chế SGLT2 đầu tiên canagliflozin được cục quản lý Dược Hoa Kỳ (FDA) cấp phép. Ngay sau đó, dapagliflozin và empagliflozin được FDA cấp phép năm 2014 trong chỉ định điều trị tiểu đường type 2.

Các thuốc ức chế SGLT2 sẽ ức chế sự tái hấp thu đường (glucose) tại ống thận và tăng thải đường qua nước tiểu. Tại Việt Nam, các hoạt chất dapagliflozin và empagliflozin đã có sẵn trong nhiều chế phẩm thuốc điều trị tiểu đường bao gồm các chế phẩm đơn chất cũng như phối hợp.

2. Lợi ích trên tim mạch

Không chỉ giúp kiểm soát đường huyết, ngay từ đầu các thuốc ức chế SGLT2 đã có tác dụng giảm cân và kiểm soát huyết áp. Do đó, thuốc là lựa chọn tối ưu trong phối hợp với metformin ở bệnh nhân chưa kiểm soát đường huyết tốt kèm theo huyết áp cao và quá cân. Thuốc giảm trung bình khoảng 3kg tại thời điểm 2 năm dùng thuốc và khoảng 4-5mmHg so với các nhóm thuốc điều trị tiểu đường khác.

Các thuốc nhóm này được chứng minh là giảm biến cố và tử vong tim mạch ở người tiểu đường type 2. Do đó, gần đây, một số các hướng dẫn điều trị trên thế giới gợi ý cân nhắc các thuốc này thành lựa chọn đầu tay ở người tiểu đường có nguy cơ tim mạch cao.

Thuốc giảm tỷ lệ tử vong và nhập viện ở bệnh nhân suy tim độc lập với kiểm soát đường huyết, lợi ích được nhìn thấy trên cả những bệnh nhân suy tim không bị tiểu đường. Các bằng chứng khoa học mới đã làm thay đổi hướng dẫn điều trị suy tim trên toàn thế giới. Lần đầu tiên trong lịch sử, một thuốc tiểu đường được chính thức đưa lên ngang hàng với các thuốc điều trị suy tim truyền thống.

>> Xem thêm: Cập nhật vai trò của thuốc ức chế SGLT2 trong dự phòng và điều trị suy tim năm 2022

3. Lợi ích bảo vệ thận

Các nhóm thuốc ức chế SGLT2 cũng chứng minh được lợi ích của mình trong giảm tiến triển bệnh thận mạn, giảm albumin niệu và giảm tiến triển xấu đi tình trạng albumin niệu ở người tiểu đường. Mặc dù không có hiệu quả cao trong kiểm soát đường huyết ở người có chức năng thận suy giảm, thuốc vẫn có thể có lợi ích bảo vệ thận và giảm nguy cơ tim mạch.

4. Cần lưu ý gì khi sử dụng các thuốc nhóm ức chế SGLT2

Thuốc chỉ có lợi ích trên những đối tượng bệnh nhân phù hợp sau khi được thăm khám và đánh giá, bạn chỉ dùng thuốc khi được kê đơn.

Các thuốc nhóm ức chế SGLT2 không thể dùng ở bệnh nhân tiểu đường type 1 và hiệu quả kiểm soát đường huyết rất thấp ở những bệnh nhân có chức năng thận suy giảm. Tránh dùng các thuốc này nếu bạn có tiền sử toan ceton, nhiễm trùng tiết niệu hay tái phát hoặc trong tình trạng thiếu dịch hoặc có nguy cơ thiếu dịch.

Chi phí thuốc một ngày khá cao so với các thuốc tiểu đường khác. Do đó, có thể bạn cần trao đổi với bác sĩ về khả năng kinh tế của mình trước khi dùng thuốc. Tương tự như các thuốc điều trị mạn tính khác, thuốc chỉ phát huy lợi ích khi được dùng lâu dài và tuân thủ điều trị.

Do thuốc có tác dụng thải đường, thải muối nên cũng sẽ có tác dụng lợi tiểu tương tự như một thuốc lợi tiểu thẩm thấu. Bạn có thể thấy mình đi tiểu nhiều hơn khi dùng thuốc, bao gồm tăng tiểu đêm, mặc dù điều này có thể chỉ xảy ra ở một số ít bệnh nhân.

Thuốc có thể tăng nguy cơ nhiễm khuẩn tiết niệu, bạn cần vệ sinh sạch sẽ và uống đủ nước để giảm bớt nguy cơ này. Bệnh nhân cao tuổi (≥75 tuổi) có thể dễ gặp tình trạng này hơn. Hãy báo với bác sĩ hoặc đi khám khi thấy có bất kỳ biểu hiện nhiễm trùng tiết niệu nào như tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu máu, đau bụng dưới...

Bạn có thể cảm thấy khát nhiều hơn, bạn nên uống đủ nước để tránh bị tụt huyết áp, mặc dù thông thường mức hạ huyết áp khá nhẹ.

Khi gặp bất kỳ biểu hiện khó chịu, bất thường nào trong thời gian dùng thuốc, bạn hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn và xử trí kịp thời. Tuân thủ điều trị và tái khám định kỳ là chìa khóa để đảm bảo điều trị bệnh mạn tính hiệu quả và an toàn.