Ngộ độc thuốc chống trầm cảm ba vòng có nguy hiểm?

Thuốc trầm cảm 3 vòng là nhóm thuốc có đặc tính giúp điều trị trầm cảm, đau thần kinh, đau nửa đầu, đái dầm và tăng động giảm tập trung. Do tính chất điều trị dài ngày cũng như việc tuân thủ kém của các đối tượng tham gia điều trị lạm dụng thuốc nên dễ dẫn đến ngộ độc thuốc, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng người bệnh.

Tác dụng độc trên tim mạch và hệ thần kinh trung ương là những biến chứng chủ yếu khi lạm dụng thuốc trầm cảm 3 vòng. Hầu hết, ngộ độc thuốc chống trầm cảm ba vòng là ngộ độc cấp tính, trên lâm sàng là rất khó tiên lượng và có thể chuyển biến nguy kịch rất nhanh chỉ trong vài giờ sau khi được đưa đến cấp cứu. Cụ thể:

1.1. Đối với độc tính trên hệ tim mạch

Đây là nguyên nhân của các biến chứng và tử vong chủ yếu khi ngộ độc thuốc chống trầm cảm ba vòng:

• Bệnh nhân có biểu hiện tụt huyết áp không đáp ứng với điều trị do ức chế cơ tim, giảm oxy máu, toan, kiệt thể tích, co giật.
• Rối loạn nhịp thường gặp nhất là nhịp nhanh xoang (120-160 nhịp/ phút ở người lớn) có ở hầu hết các bệnh nhân quá liều thuốc chống trầm cảm ba vòng.
• Điện tâm đồ thường biểu hiện chậm dẫn truyền trong thất có thể dùng để nhận biết và phân tầng nguy cơ ở bệnh nhân ngộ độc.
• Nhịp nhanh và phức bộ QRS rộng là đặc điểm loạn nhịp nguy kịch ở những bệnh nhân ngộ độc nặng.

1.2. Đối với độc tính trên hệ thần kinh trung ương

Những biểu hiện chính là rối loạn ý thức và co giật, cụ thể:

• Sảng, kích động và rối loạn hành vi với ảo giác có thể xuất hiện do tác dụng kháng receptor muscarin và histminergic. Thường sau đó bệnh nhân sẽ xuất hiện ngủ gà và nhanh chóng tiến triển thành hôn mê.
• Co giật thường toàn thân và ngắn, xảy ra trong 1-2 giờ sau khi uống thuốc.
• Vài phút sau khi co giật bệnh nhân có thể đột ngột rối loạn huyết động, cụ thể là tụt huyết áp và loạn nhịp thất.
• Nguy cơ co giật do quá liều thuốc chống trầm cảm ba vòng có thể tăng lên ở những bệnh nhân đã điều trị lâu dài trước đó hoặc những người có yếu tố nguy cơ như tiền sử co giật, chấn thương sọ não,...
• Đa động và các triệu chứng ngoại tháp cũng có thể xảy ra

1.2. Đối với độc tính trên hệ hô hấp

• Tổn thương phổi cấp có thể xảy ra do tác dụng co mạch và co thắt phế quản liên quan đến quá liều.
• Các chất gây tổn thương phổi cấp có thể do sặc, tụt huyết áp, nhiễm trùng phổi, tăng gánh thể tích cùng các ảnh hưởng độc tiên phát từ thuốc chống trầm cảm.

1.3. Đối với tác dụng kháng acetylcholin

• Đồng tử có thể giãn và phản xạ ánh sáng kém
• Khô miệng, da đỏ khô, bí tiểu và tắc ruột

Các triệu chứng điển hình của ngộ độc thuốc chống trầm cảm ba vòng như nhịp tim nhanh xoang, nói mỡ và mơ màng. Ở trong giai đoạn muộn, bệnh nhân có thể có các dấu hiệu khác như ngủ lịm, hôn mê, co giật, hạ huyết áp, loạn nhịp tim.

Việc quan trọng nhất cần làm để ổn định bệnh nhân sau khi uống thuốc bị ngộ độc, gồm xử trí theo ABC (đường khí, khả năng thở và tuần hoàn) cũng như điều trị hỗ trợ. Sau khi ổn định nên khử nhiễm đường tiêu hóa bằng việc rửa dạ dày. Theo đó, cần phải rửa nhiều với trên 20 lít nước. Tiếp theo sẽ cho than hoạt hóa cùng với một thuốc tẩy.

Trong thường hợp phức hợp QRS giãn rộng, truyền muối lactate thường hiệu quả và là giá trị đặc trưng. Bên cạnh đó, chăm sóc hỗ trợ tim mạch nên được tiến hành sớm, bệnh nhân suy hô hấp cần thở máy. Trong trường hợp hạ huyết áp thì phải truyền dịch (thận trọng với bệnh nhân suy tim).

Ngộ độc thuốc trầm cảm ba vòng rất nguy hiểm, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng của người bệnh. Vì thế, việc sử dụng thuốc trầm cảm 3 vòng điều trị bệnh cần tuân thủ theo đúng chỉ định của bác sĩ, tránh việc lạm dụng, sử dụng quá liều.