Các mức độ viêm túi mật cấp tính và biện pháp chẩn đoán

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Phân loại các cấp độ viêm túi mật cấp được chia làm 3 mức: độ nhẹ, trung bình và nặng tùy theo tình trạng thực tế trên lâm sàng. Chẩn đoán viêm túi mật cấp dựa trên khám lâm sàng, làm xét nghiệm, siêu âm, chụp cắt lớp vi tính và xạ hình. Đa số các trường hợp viêm túi mật cấp có nguyên nhân do sỏi túi mật.

Hiện nay, việc phân loại các cấp độ viêm túi mật cấp đang được áp dụng rộng rãi như sau:

• Viêm túi mật cấp độ nhẹ (độ 1): Túi mật bị viêm nhẹ, phản ứng viêm xuất hiện tại chỗ. Bệnh nhân tương đối khỏe, không có rối loạn chức năng các cơ quan;
• Viêm túi mật cấp trung bình (độ 2): Túi mật bị viêm, kèm theo một hoặc nhiều tiêu chuẩn bao gồm: Bạch cầu > 18 g/L, sờ thấy mass ở hạ sườn bên phải, thời gian mắc bệnh trên 72 giờ, có tổn thương viêm tại chỗ, như viêm phúc mạc mật, áp xe túi mật, áp xe gan, hoại tử túi mật.
• Viêm túi mật cấp nặng (độ 3): Túi mật bị viêm, kèm theo rối loạn chức năng tại một hoặc nhiều cơ quan, bao gồm chức năng tim mạch (tụt huyết áp), chức năng thần kinh, hô hấp, chức năng thận, gan, rối loạn huyết học, (tiểu cầu giảm dưới 100.000/mL).

2.1. Triệu chứng lâm sàng

• Đau bụng: Triệu chứng chủ yếu của viêm túi mật cấp không biến chứng là cơn đau quặn tại gan, gây ra bởi sự tắc nghẽn của sỏi ở cổ túi mật. Có 72 - 93% tỷ lệ bệnh nhân có dấu hiệu đau hạ sườn phải và đau vùng thượng vị kết hợp, sau đó là buồn nôn và nôn.
• Sốt: Số trường hợp viêm túi mật cấp bị sốt chiếm không cao, bệnh nhân sốt > 38oC chỉ gặp trong khoảng 30% số ca mắc. Một nửa số bệnh nhân có phản ứng thành bụng, ít khi sờ thấy mass ở hạ sườn phải. Phản ứng phúc mạc và co cứng thành bụng là tương đối hiếm gặp.
• Dấu hiệu Murphy: Để xác định dấu hiệu Murphy, bác sĩ đặt các đầu ngón tay của bàn tay phải lên vùng dưới của bờ sườn phải của bệnh nhân và yêu cầu họ thở ra, lúc này bác sĩ ấn tay vào sâu thêm, khi bệnh nhân thở vào thì bàn tay giữ nguyên. Sau 3 - 4 lần như thế, nếu đang ở thì thở vào, bệnh nhân đột ngột ngừng thở vì đau là dấu hiệu Murphy dương tính, điều này xảy ra do chạm vào túi mật bị viêm của bệnh nhân. Dấu hiệu Murphy đã được sử dụng rộng rãi như là một yếu tố giúp chẩn đoán viêm túi mật cấp tính.

Dấu hiệu Murphy có một nhược điểm là việc chẩn đoán xác định viêm túi mật cấp có thể được kết luận ngay khi dấu hiệu Murphy (+), nhưng với trường hợp Murphy (-), không có nghĩa là bệnh nhân không có viêm túi mật cấp.

2.2. Xét nghiệm

Không có xét nghiệm máu đặc trưng trong chẩn đoán viêm túi mật cấp. Tuy nhiên, những biểu hiện của tình trạng nhiễm khuẩn là gợi ý để bổ sung chẩn đoán. Theo đó, bạch cầu và CRP tăng, đồng thời tăng nhẹ lượng enzyme huyết thanh trong hệ thống gan mật tụy và bilirubin.

Trong đó, mức độ bilirubin có thể tăng lên 4 mg/dL (tương ứng 68 μmol/dL) với trường hợp không có biến chứng. Trường hợp siêu âm cho thấy hình ảnh viêm túi mật cấp và CRP tăng > 3 mg/dL, chẩn đoán viêm túi mật cấp có khả năng đạt độ nhạy 97%, độ đặc hiệu 76% và giá trị dự báo dương tính lên đến 95%.

2.3. Siêu âm

Siêu âm là phương pháp được ưu tiên sử dụng đầu tiên cho những trường hợp nghi ngờ viêm túi mật cấp.

Chẩn đoán viêm túi mật cấp do hình thành sỏi mật bằng hình ảnh siêu âm được xác định khi bác sĩ quan sát thấy: thành túi mật dày (từ 5mm hoặc hơn), dịch bao quanh túi mật, hoặc bệnh nhân bị đau khi ấn đầu dò trực tiếp vào vị trí túi mật (có dấu hiệu Murphy trên siêu âm). Ngoài ra, túi mật to, có xuất hiện sỏi túi mật, có độ phản âm và hình ảnh khí.

Tuy nhiên, do sự khác biệt giữa các báo cáo khác nhau về độ nhạy và độ đặc hiệu, kết quả chẩn đoán viêm túi mật cấp nên được đưa ra sau khi đã tổng hợp một cách toàn diện từ những kết quả riêng lẻ.

Có rất nhiều phương pháp chẩn đoán hình ảnh cho phép bác sĩ nhận biết hình ảnh sỏi mật. Tuy nhiên, việc sử dụng kỹ thuật nào phải được xem xét cẩn thận tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể.

Bệnh nhân bị viêm túi mật có thể đến Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để được thăm khám và điều trị bệnh. Tại đây có đầy đủ phương tiện kỹ thuật cũng như trình độ chuyên môn để thực hiện hiệu quả các phương pháp chẩn đoán chính xác mức độ viêm túi mật. Đội ngũ bác sĩ có chuyên môn Nội tiêu hóa tại Vinmec được đào tạo bài bản, giàu kinh nghiệm, hệ thống trang thiết bị y tế đầy đủ, hiện đại cùng chất lượng dịch vụ chuyên nghiệp sẽ đem lại hiệu quả chẩn đoán và điều trị cao nhất.