Các xét nghiệm chẩn đoán viêm tụy mạn tính

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Đỗ Thị Hoàng Hà - Bác sĩ Hóa sinh - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Viêm tụy mãn tính là một quá trình bệnh lý có tính liên tục kéo dài, tuyến tụy bị tổn thương đưa đến phá hủy nhu mô tụy hoặc ống tụy và được thay bằng mô xơ dẫn đến chức năng tụy bị suy giảm. Việc chẩn đoán viêm tụy mạn tính giúp điều trị và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh.

Bệnh viêm tụy mạn tính là bệnh hiếm gặp và không có khả năng lây nhiễm. Bệnh gặp ở cả nam và nữ, nhưng nam giới thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nữ giới.

Bệnh hay gặp ở những người nghiện rượu nặng dẫn đến ngộ độc rượu, đặc biệt ở các nước phát triển và liên quan đến tình trạng suy dinh dưỡng ở các nước đang phát triển.

Một số nguyên nhân khác có thể dẫn tới viêm tụy mạn như: tắc mật do sỏi hoặc u, rối loạn di truyền (rối loạn chuyển hóa thiếu hụt α1-antitrypsin) , tăng calci hoặc lipid máu, viêm tụy mãn tính tự miễn.

Đa số các trường hợp bệnh nhân đau vùng thượng vị theo nhiều mức độ và theo đợt ngắn ngày, thậm chí có trường hợp không đau nên dễ điều trị nhầm với bệnh lý dạ dày. Đau tăng lên khi ăn uống và lan ra sau lưng, tụy mất dần chức năng bài tiết enzyme tiêu hóa thức ăn.

Ngoài ra, bệnh nhân có biểu hiện buồn nôn, nôn, sụt cân, tiêu chảy, đi ngoài phân mỡ do thiếu men tụy. Tình trạng sụt cân xảy ra cả ở những bệnh nhân không hề thay đổi cảm giác thèm ăn hay thói quen ăn uống.

Việc chẩn đoán viêm tụy mạn giúp điều trị và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe của người bệnh. Các phương pháp chẩn đoán viêm tụy mạn tính được sử dụng hiện nay gồm:

2.1. Chẩn đoán lâm sàng

• Đau bụng vùng thượng vị lan ra sau lưng là triệu chứng thường gặp. Đau ở nhiều mức độ; thường đau nhiều và tăng lên khi ăn, do vậy phần nào làm bệnh nhân sợ không dám ăn nhiều làm bệnh cảnh suy kiệt nặng lên.
• Rối loạn tiêu hóa thường gặp: phân lỏng có váng mỡ, số lượng nhiều.
• Suy dinh dưỡng: Gầy, sút cân nhanh, giai đoạn muộn có thể xuất hiện phù chi, tràn dịch các màng do hội chứng kém hấp thu.
• Đái tháo đường (khi tụy xơ hóa hơn 85%)
• Dấu hiệu xâm lấn đè đẩy vào tá tràng và các tạng lân cận dẫn đến các triệu chứng: nôn và buồn nôn, hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa, vàng da tắc mật.
• Khám bụng: có thể sờ thấy khối u trên rốn có thể do xuất hiện nang giả tụy, tụy to.

2.2. Xét nghiệm cận lâm sàng

• Thăm dò chức năng tụy ngoại tiết bị rối loạn, một số trường hợp có cả rối loạn chức năng nội tiết.
• Các xét nghiệm sinh hóa đánh giá chức năng ngoại tiết của tụy.

+ Secretin_Cholecystokinin test

+ Cholesteryl_(C13) Octanoate breath test

+ Faecal Elastase test, Faecal Chymotrypsin ....

• Xét nghiệm máu nhằm đánh giá tình trạng dinh dưỡng; protid huyết thanh thường giảm, đặc biệt albumin huyết thanh.
• Các xét nghiệm khảo sát sự dò enzyme ra máu do mô tụy viêm, cũng như xem xét khả năng còn sản xuất được enzyme của nó, nếu tụy bị xơ hóa nhiều thì amylase và lipase không tăng. Xét nghiệm calci máu thường giảm, có rối loạn mỡ máu (cholesterol và triglyceride thường tăng), cũng như sự ảnh hưởng đến đường huyết (Glucose máu và HbA1c tăng, thường kèm ĐTĐ tuyp I).
• Xét nghiệm phân: đánh giá mức độ nhầy mỡ của phân.

2.3. Chẩn đoán hình ảnh

Chụp X-quang, siêu âm hay chụp cắt lớp vi tính, chụp MRI để cung cấp phương tiện đánh giá tình trạng cấu trúc tụy, ống tụy và các mô xung quanh để chẩn đoán viêm tụy mạn tính.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là cơ sở uy tín mà bệnh nhân có thể tin tưởng tìm để khám chữa các bệnh lý ở tụy. Vinmec với đầy đủ trang thiết bị công nghệ hiện đại, kỹ thuật thăm khám và chẩn đoán tiên tiến, luôn cập nhật các tiến bộ mới nhất trong y khoa, đặc biệt trình độ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm của y bác sĩ sẽ giúp chẩn đoán viêm tụy mạn một cách chính xác, từ đó đưa ra những tư vấn điều trị cụ thể cho từng trường hợp để đạt hiệu quả cao nhất.