Bệnh tay chân miệng: Trẻ dứt sốt 48 giờ, đã yên tâm?

Yếu tố thời tiết, thói quen ngậm tay trong miệng và tiếp xúc với đồ chơi bẩn của các bé đã khiến tay chân miệng trở thành căn bệnh rất phổ biến ở nước ta hiện nay. Việc bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ mấy ngày hết sốt cũng là mối quan tâm của nhiều cha mẹ.

Tay chân miệng là một căn bệnh truyền nhiễm lây lan từ người sang người, do virus đường ruột gây ra và dễ bùng phát thành dịch. Bệnh truyền chủ yếu theo đường tiêu hóa với nguồn lây chính là từ nước bọt, phỏng nước trên da và phân của trẻ nhiễm bệnh. Thực tế tại các khoa Nhi, số lượng thân nhân vào thăm bệnh và người chăm sóc rất đông, nhưng rất ít người rửa tay trước khi ra về. Những đối tượng này có thể trở thành nguyên nhân tiếp tục lây lan bệnh ra cộng đồng.

Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào, song thường gặp ở độ tuổi mẫu giáo cho đến dưới 10 tuổi vì các bé hay có thói quen cho tay vào miệng ngậm. Tại Việt Nam, bệnh tay chân miệng xuất hiện rải rác gần như quanh năm. Trong đó, giai đoạn từ tháng 3 - 5 và tháng 9 - 12 có số ca nhiễm tay chân miệng ở trẻ nhỏ tăng rõ rệt.

Loét miệng và nổi phỏng nước ở tay, chân là triệu chứng điển hình giúp chẩn đoán phân biệt bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ. Các dấu hiệu khác cụ thể là:

• Ban đầu trẻ sẽ có các biểu hiện tương tự như mắc bệnh cảm cúm, bao gồm sốt nhẹ hoặc cao, mệt mỏi, đau họng, kém ăn, đôi khi nôn ói, và tiêu chảy vài lần trong ngày;
• Sau đó sẽ xuất hiện vết loét đường kính 2 - 3 mm ở niêm mạc miệng, lợi và lưỡi, khiến trẻ bị đau miệng, bỏ ăn hoặc bú, và tăng tiết nước bọt;
• Đồng thời lòng bàn tay và lòng bàn chân có phát ban dạng phỏng nước, đôi khi cũng xuất hiện trên gối và mông ở trẻ sơ sinh còn quấn tã. Các nốt bỏng nước tồn tại trong thời gian ngắn (< 7 ngày), sau khi lặn có thể để lại sẹo thâm hoặc không, và rất hiếm khi bị bội nhiễm chứa dịch đục.

Bé bị tay chân miệng mấy ngày hết? Đối với bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ, các bé mắc thể nhẹ và được chăm sóc đúng cách sẽ lui bệnh, phục hồi hoàn toàn sau 8 - 10 ngày. Trường hợp diễn tiến nặng, bệnh nhi có nguy cơ đối mặt với biến chứng thần kinh, suy hô hấp - tuần hoàn,... thậm chí dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Sự chủ quan của phụ huynh có thể khiến trẻ gặp biến chứng nguy hiểm và đặc biệt là diễn biến rất nhanh chỉ trong vòng vài giờ. Do đó cần theo dõi để phát hiện các dấu hiệu cảnh báo bệnh trở nặng như sau:

• Sốt cao không hạ, thân nhiệt trên 38. 5 độ C kéo dài hơn 48 giờ và không đáp ứng với thuốc hạ sốt paracetamol. Có nhiều khả năng quá trình đáp ứng viêm rất mạnh trong cơ thể, gây ra tình trạng nhiễm độc thần kinh. Lúc này trẻ cần được đưa đến bệnh viện để theo dõi và dùng một loại thuốc hạ sốt đặc biệt hơn (chế phẩm có Ibuprofen);
• Bệnh nhi sẽ quấy khóc liên tục kéo dài, cả đêm chỉ ngủ từ 15 - 20 phút lại dậy và tiếp tục quấy khóc bất thường;
• Trẻ hay bị giật mình, đang ngủ bỗng nhiên giơ hai tay lên, chính là dấu hiệu cảnh báo biến chứng nhiễm độc thần kinh rất nguy hiểm. Phụ huynh cần chú ý quan sát tần suất trẻ bị giật mình, ngay cả khi đang chơi đùa, để kịp thời báo với bác sĩ.

Đối với trường hợp bệnh nhi mắc tay chân miệng có vết loét và nổi hồng ban mụn nước, nhưng chỉ có sốt nhẹ (< 38.5 độ C), vẫn tỉnh táo chơi đùa, thì thường được bác sĩ chỉ định điều trị ngoại trú. Phụ huynh cần cho trẻ uống thuốc hạ sốt và giảm đau, đồng thời bổ sung đa sinh tố theo toa của bác sĩ. Cụ thể, khi bé sốt > 38 độ C thì hạ sốt bằng Paracetamol dạng uống, liều lượng 10 - 15 mg/kg/lần, lặp lại sau 4 - 6 giờ nếu có sốt lại.

Ngoài ra, cần xây dựng chế độ dinh dưỡng đầy đủ theo nhu cầu độ tuổi, lựa chọn thức ăn lỏng dễ tiêu, tránh thực phẩm chua cay,... Ở trẻ nhũ nhi vẫn tiếp tục cho bú sữa mẹ như bình thường, có thể tăng thêm cữ nếu thấy bé bú ít.

Nếu bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ gây đau họng miệng nghiêm trọng do vết loét lớn, có thể tham khảo thuốc tráng niêm mạc dạng sữa nhũ dịch (phosphalugel, varogel hoặc trimafort, ...). Cho trẻ ngậm thuốc này 1 - 2 ml /lần để làm dịu cơn đau trước khi ăn. Sau khi ăn xong cũng cần vệ sinh răng miệng sạch sẽ.

Vì tay chân miệng trẻ ở nhỏ là căn bệnh dễ lây lan, do đó phụ huynh nên cho bé nghỉ học, vừa để nghỉ ngơi tại nhà, tránh kích thích, vừa cách ly với các bạn bè khác.

Khi trẻ mắc tay chân miệng đang theo dõi tại nhà có một trong những biểu hiện cảnh báo biến chứng sau đây thì phải lập tức đưa bé đến bệnh viện ngay, kể cả đang khi ban đêm:

• Sốt cao;
• Khó thở, thở gấp;
• Quấy khóc liên tục;
• Không ngủ hoặc ngủ li bì, ngủ gà;
• Giật mình, hoảng hốt, chới với;
• Ngồi không vững hoảng đi loạng choạng;
• Run chi hoặc co giật;
• Vã mồ hôi;
• Nôn ói nhiều, bỏ ăn/bú;
• Tay chân yếu đi;
• Da đổi màu, tím hoặc xanh tái.

Lưu ý, dù được điều trị ngoại trú song phụ huynh cũng phải đưa trẻ đi tái khám cách 1 - 2 ngày trong từ 8 - 10 ngày đầu phát bệnh. Nếu có sốt thì phải theo dõi mỗi ngày cho đến khi bệnh nhi tay chân miệng hết sốt ít nhất 48 giờ.

Cho đến nay vẫn chưa có vắc-xin chủng ngừa cũng như thuốc điều trị tay chân miệng trẻ nhỏ đặc hiệu. Vì vậy điều quan trọng là người chăm sóc trẻ phải chủ động phòng bệnh tổng quát bằng cách:

• Đeo khẩu trang, giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng, nhất là sau khi thay quần áo, tã, dọn phân, nước bọt và khăn trải giường của bệnh nhi;

• Rửa sạch đồ chơi, vật dụng, lau tay nắm cửa, thanh vịn lan can và sàn nhà bằng dung dịch tẩy rửa sát khuẩn;
• Ăn chín, uống sôi, đảm bảo vệ sinh;
• Không nhai hoặc mớm thức ăn cho trẻ;
• Không để trẻ dùng chung đồ cá nhân như khăn, cốc, chén, thìa, đồ chơi...;
• Cách ly trẻ mắc bệnh tại nhà, không đi học hoặc đến khu vui chơi công cộng trong 10 - 14 ngày đầu tiên phát bệnh.

Bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ có thể khỏi hoàn toàn mà không để lại di chứng nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên việc chủ quan trong phòng bệnh và điều trị vẫn có thể khiến trẻ đối mặt với nguy hiểm. Do đó cha mẹ có con mắc bệnh cần theo dõi bé cẩn thận để kịp thời phát hiện các dấu hiệu bất thường. Nếu có thì phải nhanh chóng đưa bệnh nhi đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và xử trí.

Nếu có triệu chứng bất thường, bạn nên được thăm khám và tư vấn với bác sĩ chuyên khoa.