Chẩn đoán và điều trị chứng trào ngược bàng quang niệu quản

Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi bác sĩ khoa Ngoại tổng hợp và Gây mê, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Hiện tượng nước tiểu chảy ngược từ bàng quang lên thận được gọi là trào ngược bàng quang niệu quản, thường kết hợp với nhiễm trùng, thận ứ nước, và sự bất thường của thận (teo thận). Nếu không chẩn đoán và điều trị trào ngược bàng quang niệu quản sớm, bệnh nhân có thể bị nhiễm trùng và suy thận. Chẩn đoán sớm trào ngược bàng quang niệu quản là mục tiêu chính của theo dõi và điều trị.

1.1. Chẩn đoán dựa trên triệu chứng lâm sàng

Một số biểu hiện thường gặp ở bệnh nhân trào ngược bàng quang - niệu quản là:

• Cảm giác buồn tiểu nhiều và kéo dài;
• Tiểu buốt, thường nhịn tiểu do do tiểu buốt;
• Tiểu nhiều lần, lượng nước tiểu mỗi lần ít;
• Tiểu ra máu hoặc nước tiểu có màu đục, nặng mùi;
• Sốt;
• Đau vùng hông lưng hoặc bụng;
• Trẻ sơ sinh mắc bệnh có biểu hiện sốt, tiêu chảy, kém ăn và hay quấy khóc;
• Trẻ lớn hơn mắc bệnh có biểu hiện hay tè dầm, táo bón và suy thận,...

1.2. Chẩn đoán dựa trên các xét nghiệm cận lâm sàng

• Siêu âm thận và bàng quang: Xem niệu quản và thận có giãn hay không, nếu niệu quản dãn và thận ứ nước thì nghi ngờ trào ngược.
• Chụp X-quang bàng quang - niệu đạo khi tiểu: Giúp bác sĩ quan sát bàng quang, thận và niệu quản của bệnh nhân. Trong quá trình thực hiện, bác sĩ sẽ đưa một ống nhỏ vào bàng quang của bệnh nhân rồi đưa thuốc cản quang vào bàng quang qua ống. Chất lỏng này sẽ xuất hiện trên phim X-quang khi bàng quang được làm đầy và khi bệnh nhân đi tiểu;
• Chụp bàng quang niệu đạo có phóng xạ: Được sử dụng đối với những bệnh nhân bị nhiễm trùng đường tiểu. Với liệu pháp này, bác sĩ sẽ đưa một lượng nhỏ thuốc phóng xạ vào máu của bệnh nhân qua đường truyền tĩnh mạch. Sau đó, bác sĩ sẽ chụp ảnh của thận và bàng quang với các thiết bị đặc biệt. Xét nghiệm này giúp phát hiện những vết sẹo ở thận, cho phép chẩn đoán xác định trào ngược bàng quang - niệu quản;
• Chụp X-quang bể thận bằng đường tĩnh mạch: Áp dụng để quan sát thận và đường tiết niệu.

Các phương pháp xét nghiệm được thực hiện sẽ được lựa chọn phụ thuộc vào độ tuổi, giới tính, số lần bị nhiễm trùng đường tiểu và mức độ nhiễm trùng của bệnh nhân.

Phương thức điều trị phụ thuộc vào mức độ nặng - nhẹ của bệnh trào ngược bàng quang - niệu quản. Cụ thể:

• Đối với trào ngược bàng quang - niệu quản nguyên phát:

Nếu mức độ nhẹ, bệnh có thể tự khỏi khi trẻ lớn lên. Bệnh nhi có thể được kê thêm thuốc để điều trị viêm nhiễm đường tiết niệu. Với những trẻ bị nhiễm trùng đường tiết niệu tái diễn, bác sĩ có thể xem xét thực hiện phẫu thuật để điều trị vấn đề dị vật van giữa bàng quang và niệu quản, làm dài hơn đoạn niệu quản chạy trong thành bàng quang để khi bàng quang đầy, nước tiểu không trào ngược lên niệu quản. Bên cạnh đó, những trẻ phát triển vết sẹo mới ở thận, có cấu trúc đường tiết niệu bất thường sẽ cần được phẫu thuật;

• Đối với trào ngược bàng quang - niệu quản thứ phát:

Điều trị nguyên nhân gây bệnh (phẫu thuật loại bỏ khối u gây bít tắc,...), phối hợp sử dụng thêm kháng sinh để điều trị và dự phòng viêm nhiễm đường tiết niệu nếu có. Bệnh nhân có thể được thông tiểu để dẫn lưu nhanh nước tiểu bị tích tụ trong bàng quang.

Khi trẻ bị nhiễm trùng đường tiểu với các triệu chứng như sốt, đau rát khi đi tiểu, tiểu đục, tiêu chảy,... phụ huynh không được tự ý mua thuốc cho trẻ uống mà cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và điều trị đúng cách. Nếu phát hiện và điều trị quá muộn, thận của trẻ có thể bị teo, suy giảm chức năng, phải chạy thận nhân tạo. Đồng thời, khi điều trị trào ngược bàng quang niệu quản, bệnh nhân cần khám và uống thuốc đúng chỉ định của bác sĩ để hạn chế tình trạng kháng kháng sinh.

Cha mẹ khi thấy trẻ có dấu hiệu bị trào ngược bàng quang niệu quản có thể đưa trẻ đến Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để được thăm khám và điều trị. Tại đây có đội ngũ bác sĩ phụ khoa được đào tạo bài bản, giàu chuyên môn và kinh nghiệm; hệ thống trang thiết bị hiện đại, đạt chuẩn quốc tế; chất lượng dịch vụ chuyên nghiệp, giúp quá trình chẩn đoán và điều trị đạt hiệu quả cao.