Đau nửa đầu và đột quỵ: Cách phân biệt

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi TS, BS. Tôn Thất Trí Dũng - Trưởng khoa Khám bệnh & Nội khoa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Đau nửa đầu chưa được chứng minh là nguyên nhân gây đột quỵ, nhưng nếu bạn có đau nửa đầu với hào quang (Aura) thì có làm tăng nguy cơ đột quỵ cao hơn một chút. Một số triệu chứng của chứng đau nửa đầu có thể rất giống với đột quỵ.

Trong cơn đột quỵ, lưu lượng máu đến một phần não của người bệnh bị chặn, dẫn đến các tế bào ở phía sau mạch máu bị vỡ hoặc bị chặn đó sẽ không nhận đủ oxy và bắt đầu chết. Có hai nguyên nhân gồm (1) mạch máu bị chặn do cục máu đông hoặc (2) mạch máu bị rách hoặc vỡ và gây chảy máu trong hoặc xung quanh não.

Nhức đầu dữ dội và đột ngột có thể là dấu hiệu của đột quỵ. Các triệu chứng phổ biến khác gồm là:

• Tê hoặc yếu ở một bên của cơ thể
• Khó nói hoặc khó hiểu người khác
• Vấn đề về thị lực ở một hoặc cả hai mắt
• Chóng mặt đột ngột hoặc mất thăng bằng
• Lú lẫn

Loại đột quỵ hay bị nhầm lẫn với chứng đau nửa đầu là cơn thiếu máu não thoáng qua (transient ischemic attack) và "đột quỵ nhẹ (mini stroke)" vì lưu lượng máu đến não chỉ bị gián đoạn trong một thời gian ngắn. Các triệu chứng ít nghiêm trọng hơn so với đột quỵ thông thường và kéo dài dưới 1 giờ.

Trong đó, F.A.S.T là một “quy tắc” để phát hiện sớm khi nghi ngờ đột quỵ:

1. Face - Mất cân đối, hoặc méo xệ một bên miệng: để bệnh nhân ngồi ngay ngắn để quan sát hoặc yêu cầu bệnh nhân cười, “thổi lửa”, nhe răng;
2. Arm - Yếu hoặc liệt tay, chân: yêu cầu bệnh nhân giơ đều hay tay, hai chân lên, nếu bên nào yếu hơn, hoặc rơi xuống trước cho thấy có liệt.
3. Speech - Ngôn ngữ bất thường: yêu cầu bệnh nhân nói, lặp lại một cụm từ đơn giản. Nếu không lưu loát, giọng “méo” hoặc không nói được đó là dấu hiệu bất thường.
4. Time - Cần gọi cấp cứu càng nhanh càng tốt

Đau nửa đầu (Migraine) là một căn bệnh gây ra các cơn đau đầu tái phát cùng với các triệu chứng khác như đau đầu dữ dội thường kèm theo buồn nôn, nôn và nhạy cảm với ánh sáng, âm thanh, mùi hoặc xúc giác. Cơn đau nhói hoặc đau giật giật ở một bên đầu quanh mắt hoặc thái dương.

Chứng đau nửa đầu có tiền triệu (Aura) có thể bị nhầm lẫn với đột quỵ. Các tiền triệu ảnh hưởng đến các giác quan và thường xảy ra trước khi đau đầu. Các tiền triệu như: người bệnh thấy các tia sáng, đường ngoằn ngoèo hoặc người bệnh có thể cảm thấy ngứa ran hoặc tê ở tay, chân hay mặt kèm ù tai hoặc khó nói. Tuy nhiên, các triệu chứng này có thể thường xuyên gặp ở người lớn tuổi nhưng không kèm theo triệu chứng đau đầu.

Sau đây là một số điểm giúp người bệnh có thể phân biệt được 2 bệnh này:

• Khi bị đột quỵ, các triệu chứng thường xuất hiện đột ngột. Nhưng với chứng đau nửa đầu, các triệu chứng xảy ra dần dần với đau đầu nhẹ và càng ngày càng đau hơn.
• Đột quỵ có khả năng xảy ra những triệu chứng nặng như người bệnh bị mất thị lực ở một mắt hoặc mất cảm giác ở một trong hai bàn tay hoặc bàn chân. Ngược lại, chứng đau nửa đầu có nhiều khả năng có triệu chứng nhẹ hơn một chút như lóe sáng trong mắt hoặc ngứa ran trên da.
• Nếu người bệnh còn trẻ thì nhiều khả năng là chứng đau nửa đầu. Nếu lớn tuổi, thì đó có nhiều khả năng là đột quỵ, đặc biệt nếu người bệnh chưa bao giờ bị đau nửa đầu hoặc người bệnh có thêm các bệnh khác như tăng huyết áp hoặc rối loạn nhịp tim.

Những người mắc chứng đau nửa đầu có hào quang có khả năng bị đột quỵ cao gấp đôi so với những người không bị đau nửa đầu. Nguy cơ này sẽ tăng lên nếu người bệnh là phụ nữ trẻ có hút thuốc và có sử dụng thuốc tránh thai.

Chứng đau nửa đầu không có hào quang không ảnh hưởng đến khả năng người bệnh mắc đột quỵ nhưng có thể khiến người bệnh gặp các vấn đề khác liên quan đến tim do đau nửa đầu có thể gây tổn thương tế bào của mạch máu và viêm động mạch, mạch máu cứng lại và máu dễ bị đông lại, dẫn đến làm tăng nguy cơ mắc đột quỵ.

Có thể người bệnh bị đột quỵ trong khi đang bị đau nửa đầu, nhưng điều đó không có nghĩa là chứng đau nửa đầu gây ra đột quỵ. Đột quỵ có thể kích hoạt các triệu chứng đau nửa đầu, bao gồm cả hào quang.

Một số loại thuốc điều trị đau nửa đầu, bao gồm cả ergot alkaloids và triptans, những thuốc này có thể gây co thắt động mạch do đó, nếu người bệnh bị đột quỵ thì không được sử dụng các thuốc này.

Nhìn chung, việc dùng đúng thuốc, thay đổi lối sống (như bỏ hút thuốc, tập luyện thể dục) và thay đổi chế độ ăn (giảm các chất kích thích, tăng cường chất xơ, rau quả...) sẽ làm giảm nguy cơ đột quỵ và đau nửa đầu.

>>> Có thể sử dụng các loại thuốc nào để giảm đau nửa đầu?

Về đột quỵ, hiện nay, Chụp cộng hưởng từ - MRI/MRA được coi là công cụ “vàng” tầm soát đột quỵ não. MRI được sử dụng để kiểm tra tình trạng hầu hết các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt có giá trị trong chụp ảnh chi tiết não hoặc thần kinh cột sống. Do có độ phân giải và tương phản tốt nên hình ảnh MRI cho phép phát hiện ra các điểm bất thường ẩn sau các lớp xương mà các phương pháp tạo ảnh khác khó có thể nhận ra. MRI có thể cho kết quả chuẩn xác hơn so các kỹ thuật dùng tia X (ngoại trừ kỹ thuật chụp DSA đánh giá mạch máu) trong chẩn đoán các bệnh lý não, tim mạch, đột quỵ,... Hơn nữa, quá trình chụp bằng MRI không gây tác dụng phụ như trong chụp X-quang hay cắt lớp vi tính (CT).\

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang sở hữu Hệ thống chụp MRI 3.0 Tesla được trang bị tối tân bởi hãng GE Healthcare (Mỹ) với chất lượng hình ảnh cao, cho phép đánh giá toàn diện, không bỏ sót tổn thương mà lại giảm được thời gian chụp. Công nghệ Silent giúp hạn chế gây ra tiếng ồn, tạo sự thoải mái và giảm căng thẳng cho khách hàng trong quá trình chụp, giúp cho việc thu hình đạt chất lượng tốt hơn và rút ngắn thời gian chụp.Với hệ thống MRI tối tân và áp dụng các phương pháp can thiệp mạch não hiện đại, đội ngũ chuyên gia chẩn đoán hình ảnh và thần kinh giàu kinh nghiệm, được đào tạo bài bản, Vinmec là địa chỉ khám, tầm soát nguy cơ đột quỵ uy tín được khách hàng tin cậy.

Trong thời gian qua; Vinmec đã cấp cứu, điều trị kịp thời thành công nhiều trường hợp đột quỵ, không để lại di chứng: Cứu sống người bệnh bị 2 lần đột quỵ não liên tiếp; Ứng cứu nữ du khách nước ngoài thoát khỏi “cửa tử” đột quỵ;...

Bài viết tham khảo nguồn: webmd.com, mayoclinic.org, stroke.org.uk