Cách thức hoạt động của vắc xin mRNA – coronavirus

Bài viết được viết bởi chuyên viên Công nghệ gen, Viện nghiên cứu Tế bào gốc và Công nghệ gen Vinmec

Kể từ khi vắc-xin đầu tiên được phát triển vào năm 1796, vắc-xin đã thành công vượt bậc trong việc ngăn ngừa các bệnh truyền nhiễm và xóa sổ hoàn toàn một số bệnh. Một trăm năm trước, những căn bệnh đậu mùa, bại liệt hay bạch hầu là kẻ giết người phổ biến. Giờ đây, bệnh đậu mùa đã là dĩ vãng, bệnh bại liệt và bệnh bạch hầu rất hiếm gặp ở hầu hết thế giới.

Có một số cách thức khác nhau để tạo ra vắc-xin:

• Sử dụng toàn bộ virus đã được bất hoạt bằng nhiệt để chúng không thể gây nhiễm bệnh nặng.
• Tạo ra vắc-xin từ virus sống, những virus đã bị suy yếu nên sẽ không phát triển tốt trong cơ thể người. Những loại vắc-xin này có xu hướng tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ và lâu dài. Ví dụ: Vắc-xin MMR cho bệnh sởi, quai bị và rubella, chứa ba loại virus sống.
• Một số loại vắc-xin chứa các đoạn phân tử virus quan trọng, những phần mà tế bào miễn dịch của chúng ta có thể nhận diện và tạo đáp ứng miễn dịch, thay vì sử dụng toàn bộ virus. Đây là cách hoạt động của vắc-xin cúm và một số nhóm đang nghiên cứu Vắc-xin coronavirus theo hướng này. Ví dụ: virus cúm, hay bệnh cúm, là một loại virus đặc biệt khó chủng ngừa, vì có nhiều biến thể, nhiều chủng lưu hành, chúng thay đổi chúng thường xuyên và điều đó khiến hệ thống miễn dịch của chúng ta khó nhận diện khi có một chủng mới xuất hiện. Hàng năm, các nhà virus học phải dự đoán chủng cúm nào sẽ lưu hành trong mùa tới, để các công ty có thể sản xuất đủ liều lượng đáp ứng nhu cầu. Do vậy, cộng đồng cần thực sự muốn một loại vắc-xin cúm toàn cầu dựa trên các bộ phận của virus không thay đổi hay còn gọi là vùng bảo thủ trên phân tử virus.

Một cách tiếp cận tương đối mới đang được nghiên cứu là tạo ra một loại vắc-xin có chứa các thông tin di truyền để tạo ra các protein của virus, ở dạng DNA hoặc mRNA. Khi vào bên trong cơ thể, các mảnh phân tử DNA hoặc mRNA của virus sẽ sử dụng bộ máy tổng hợp của các tế bào cơ thể vật chủ tạo ra các protein đặc biệt thường có trên vi rút. Các protein này kích hoạt phản ứng miễn dịch và tạo ra ghi nhớ miễn dịch.

>>> Tiềm năng của vắc-xin mRNA

Nhóm nghiên cứu Đại học Oxford đang nghiên cứu một loại vắc-xin sử dụng một loại virus vô hại để đưa các gen của virus (DNA hoặc mRNA) vào tế bào. Nhóm nghiên cứu dựa trên một loại virus gây cảm lạnh ở loài tinh tinh, nhưng nó đã được biến đổi gen để nó không thể sinh sản ở người. Các thử nghiệm lâm sàng đầu tiên đã chỉ ra rằng nó an toàn và tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ.

Với áp lực giữa đại dịch Covid toàn cầu, vắc-xin coronavirus đang được nghiên cứu với tốc độ nhanh chóng, không có gì đảm bảo rằng trong thời gian ngắn vắc-xin coronavirus sẽ mang lại cho chúng ta điều thần kỳ mà chúng ta đang tìm kiếm. Có quá nhiều điều mà chúng ta không biết về cách hệ thống miễn dịch của chúng ta phản ứng với virus và thậm chí không thể tạo ra khả năng miễn dịch lâu dài. Một loại vắc-xin có thể có nghĩa là bạn chỉ bớt ốm đi một chút và bạn có thể cần một liều mới mỗi năm.

Để xóa sổ thành công dịch bệnh, một phần lớn dân số cần được tiêm chủng, tạo ra miễn dịch cộng đồng, nghĩa là có đủ số người miễn dịch trong quần thể để ngăn chặn virus lưu hành. Tuy nhiên, một số người nghi ngờ về tính an toàn của virus, điều này có thể là một trở ngại trong việc nâng tỷ lệ tiêm chủng lên mức yêu cầu.