Các xét nghiệm chẩn đoán Coronavirus (COVID-19)

Bài viết được viết bởi Bác sĩ Nguyễn Ngọc Phương Nam - Khoa Hồi sức cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Tình hình nhiễm Coronavirus đã lan rộng nhiều nước trên thế giới kể từ nơi bắt đầu là Vũ Hán. Và WHO cũng đã công bố tình trạng đại dịch trên toàn cầu. Để chẩn đoán xác định hiện nay xét nghiệm vẫn là tiêu chuẩn vàng cho việc khẳng định có hay không nhiễm Coronavirus.

Hiện tại, để chẩn đoán nhiễm Coronavirus là xét nghiệm tìm chuỗi di truyền đặc trưng của Coronavirus có trong mẫu phết vùng mũi - họng.

Sử dụng 1 que tăm bông chuyên dụng vô trùng (Nhỏ hơn 1/3 que tăm bông ngoáy tai) và đưa sâu vào vùng mũi họng ngoáy 1 đến 2 vòng hoặc người bệnh há miệng và phết vào vùng họng. Que tăm bông được cho vào lọ môi trường chuyên biệt và vận chuyển đến phòng xét nghiệm. Nếu bạn ho ra đàm, lấy mẫu đàm sẽ cho kết quả tin cậy hơn so với phết vùng hầu họng.

Virus chỉ được phát hiện trong máu, nước tiểu hoặc phân của khoảng một nửa những người có kết quả xét nghiệm dương tính khi lấy mẫu vùng mũi - cổ họng, vì vậy xét nghiệm tìm Coronavirus trong máu, nước tiểu và phân không đáng tin cậy.

Thông thường, các phòng xét nghiệm mất 4-6 giờ/ test xét nghiệm với phương pháp là phản ứng chuỗi polymerase (PCR) để tìm chuỗi di truyền đặc hiệu của Coronavirus. Hiện tại ở Việt Nam là khoảng 24h sẽ có kết quả.

Về lý thuyết, các xét nghiệm tìm chuỗi di truyền đặc hiệu của Coronavirus bằng (PCR) cực kỳ chính xác nếu được thực hiện đúng cách. Tuy nhiên, đã có báo cáo từ Trung Quốc về những sai sót như “Âm tính giả” và “Dương tính giả”. Điều này có thể là do việc lấy mẫu xét nghiệm ( phết mũi-họng) thực hiện chính xác, bảo quản mẫu không tốt hoặc do các kỹ thuật viên phòng thí nghiệm làm việc quá sức có thể gây ra các sai sót.

Ngoài ra, nếu 1 người được xét nghiệm quá sớm sau khi bị nhiễm Coronavirus thì chưa thể phát hiện được virus trong cơ thể, do đó thường các bác sĩ sẽ cho thực hiện lại 2-3 lần hoặc nhiều hơn nếu có nghi ngờ nhiễm.

Một số nhóm trên thế giới, đang phát triển các xét nghiệm di truyền nhanh hơn, thường dựa trên một phương pháp gọi là khuếch đại đẳng nhiệt trung gian vòng (LAMP).

Với kỹ thuật này sẽ tìm được chuỗi di truyền đặc hiệu của Coronavirus nhanh hơn so với PCR, và xét nghiệm này chỉ mất khoảng 30 phút để cho ra kết quả. Vì đây là kỹ thuật mới nên cần kiểm chứng và phải mất thời gian để sản xuất hàng loạt.

Và với kỹ thuật này có thể triển khai lắp đặt tại các sân bay, nhà ga, các địa điểm sàng lọc di động.

Ngoài ra, về xét nghiệm nhanh đã áp dụng tại Hàn Quốc là xét nghiệm tìm kháng thể đặc hiệu chống lại Coronavirus được cơ thể ta sản xuất ra khi bị nhiễm bệnh. Xét nghiệm này tìm IgM/IgG trong máu. Các bạn hình dung nếu phương pháp PCR là có thể bắt đúng “con hổ” thì xét nghiệm tìm kháng thể trong máu giống như tìm thấy “ vết chân hổ” vậy đó.

Nhược điểm của xét nghiệm kháng thể là có thể không phát hiện trực tiếp tình trạng nhiễm Coronavirus trong hai tuần đầu hoặc lâu hơn. Tuy nhiên, cơ thể chúng ta tiếp tục tạo ra các kháng thể ngay cả sau khi chúng ta đã hồi phục sau khi bị nhiễm Coronavirus, do đó, việc xét nghiệm máu người để tìm kháng thể chống lại Coronavirus sẽ cho thấy có bao nhiêu người trong chúng ta đã bị nhiễm bệnh cho đến nay.

Cơ thể bắt đầu sản xuất cái gọi là kháng thể IgM chống lại Coronavirus khoảng 3-10 ngày sau khi xuất hiện các triệu chứng (có thể là 15 ngày sau khi nhiễm bệnh). Và IgM biến mất vào khoảng 21 ngày sau nhiễm Coronavirus.

IgG cơ thể tạo ra sẽ bắt đầu xuất hiện từ ngày 15-16 ngày sau khi nhiễm Coronavirus. Nồng độ IgG sẽ tăng cao trong giai đoạn hồi phục thường sau 28 ngày.

Để cho mọi người dễ hiểu nếu xét nghiệm máu thấy IgM thì người này đang nhiễm trong giai đoạn cấp tính (3-14 ngày). Nếu xét nghiệm thấy IgG thì thường là giai đoạn phục hồi. Nếu vừa xuất hiện cả IgM và IgG thì thường ở giai đoạn giữa ( giai đoạn 14-21 ngày).

Nhìn chung, xét nghiệm tìm kháng nguyên hoặc kháng thể kém chính xác hơn xét nghiệm PCR chuỗi di truyền đặc trưng của Coronavirus, nhưng xét nghiệm nhanh dễ dàng hơn và rẻ hơn để sản xuất.

Các xét nghiệm nhanh ít có đóng góp trong việc chẩn đoán tình trạng có đang nhiễm Coronavirus hay không. Do đó xét nghiệm PCR vẫn là tiêu chuẩn vàng.

Các chủng biến thể của Covid-19 ngày càng phức tạp và diễn biến khó lường, khiến cho việc nhận biết các dấu hiệu của bệnh gặp khó khăn, trong trường hợp nghi ngờ bản thân nhiễm bệnh Covid-19, mọi người có thể chủ động đi xét nghiệm tại những địa điểm sau:

Các viện :

• Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương;
• Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương;
• Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh;
• Viện Pasteur Nha Trang;
• Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên.

Các trung tâm kiểm soát bệnh tật các tỉnh, thành phố có khả năng xét nghiệm corona như:

• Trung tâm kiểm soát bệnh tật Hà Nội;
• Trung tâm kiểm soát bệnh tật Lào Cai;
• Trung tâm kiểm soát bệnh tật Bắc Ninh;
• Trung tâm kiểm soát bệnh tật Bắc Giang;
• Trung tâm kiểm soát bệnh tật Quảng Ninh;
• Trung tâm kiểm soát bệnh tật Thanh Hóa;
• Trung tâm kiểm soát bệnh tật Hà Tĩnh;
• Trung tâm kiểm soát bệnh tật Đà Nẵng.

Những bệnh viện ở Việt Nam đủ năng lực xét nghiệm corona virus bao gồm:

• Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP. Hồ Chí Minh;
• Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung Ương;
• Bệnh viện Bạch Mai;
• Bệnh viện Nhi Trung ương;
• Bệnh viện Chợ Rẫy;
• Bệnh viện Trung ương Huế.

Một số đơn vị khác cũng có thể chẩn đoán corona thông qua xét nghiệm như:

• Viện Thú y;
• Viện Vệ sinh phòng dịch quân đội;
• Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga;
• Trung tâm Chẩn đoán thú y trung ương;
• 6 chi cục thú y vùng.

Bài viết tham khảo nguồn: newscientist.com, uptodate.com