Dịch 2019 - nCoV: Những thông tin khoa học cần biết

Novel Coronavirus 2019 (2019-nCoV) (cụ thể hơn là coronavirus ) được xác định là nguyên nhân gây ra dịch bệnh hô hấp, khởi phát ở Vũ Hán, Trung Quốc. Ngay từ đầu, nhiều bệnh nhân trong vụ dịch ở Vũ Hán, Trung Quốc được cho là mắc bệnh thông qua việc tiếp xúc với động vật. Tuy nhiên, ngày càng nhiều người mắc bệnh được báo cáo là không tiếp xúc với động vật, điều này cho thấy rằng có sự lây lan từ người sang người. WHO đã ban bố tình trạng khẩn cấp toàn cầu vì dịch viêm đường hô hấp do chủng mới của virus corona (2019 - nCoV) gây ra.

Novel coronavirus 2019 (2019-nCoV), cụ thể hơn là một loại virus đường hô hấp mới, lần đầu tiên được xác định ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc.

Hiện nay, vẫn còn rất nhiều thông tin chưa rõ về cách 2019-nCoV, một loại coronavirus mới, lây lan. Kiến thức hiện tại phần lớn dựa trên những gì đã biết về các coronavirus tương tự. Virus corona là một họ virus lớn, phổ biến ở nhiều loài động vật khác nhau, bao gồm lạc đà, gia súc, mèo và dơi. Hiếm khi, coronavirus động vật có thể lây nhiễm cho người và sau đó lây lan giữa người với người như với MERS, SARS và bây giờ là 2019-nCoV.

Coronavirus là loại virus phổ biến ở người trên toàn thế giới. Cho đến nay các nhà khoa học đã xác định được 7 loại coronavirus khác nhau. Chúng có thể lây nhiễm cho người và khiến họ mắc bệnh. Một số coronavirus ở người đã được xác định từ nhiều năm trước và một số mới được xác định gần đây. Virus corona ở người thường gây bệnh ở mức độ nhẹ đến trung bình. Hai loại coronavirus mới hơn ở người, MERS-CoV và SARS-CoV, được biết là thường xuyên gây bệnh nặng. Coronovirus gồm 4 nhóm chính được gọi là alpha, beta, gamma và delta.

Các coronavirus ở người được xác định lần đầu tiên vào giữa những năm 1960. Bảy loại coronavirus có thể lây nhiễm cho người là:

1. 229E (alpha coronavirus)
2. NL63 (alpha coronavirus)
3. OC43 (beta coronavirus)
4. HKU1 (beta coronavirus)
5. MERS-CoV (beta coronavirus gây Hội chứng hô hấp Trung Đông, hay MERS)
6. SARS-CoV (beta coronavirus gây ra hội chứng hô hấp cấp tính nặng, hoặc SARS)
7. 2019 coronavirus (2019-nCoV)

Thông thường, đa số người bệnh sẽ bị nhiễm coronaviruses 229E, NL63, OC43 và HKU1.

Đôi khi các coronavirus gây bệnh cho động vật có thể tiến hóa và làm cho con người bị bệnh và trở thành một coronavirus mới ở người. Ba ví dụ gần đây về điều này chính là 2019-nCoV, SARS-CoV và MERS-CoV.

Virus corona phổ biến ở nhiều loài động vật khác nhau, bao gồm cả lạc đà và dơi. Hiếm khi, những coronavirus này có thể tiến hóa và lây nhiễm sang người và sau đó lây lan giữa người với người. Các ví dụ gần đây về điều này bao gồm SARS-CoV và MERS-CoV.

Hầu hết các coronavirus lây nhiễm cho động vật. Trong tương lai, có thể có một hoặc nhiều loại coronavirus khác có khả năng tiến hóa và lây lan sang người, như đã từng xảy ra trong quá khứ. Hiện nay, các nhà khoa học vẫn chưa lý giải được tại sao chỉ một số coronavirus nhất định mới có thể lây nhiễm sang người.

Thông thường, lây lan từ người sang người xảy ra giữa các tiếp xúc gần (khoảng 6 feet). Lây lan từ người sang người được cho là xảy ra thông qua hô hấp khi người nhiễm bệnh ho hoặc hắt hơi, tương tự như bệnh cúm và các mầm bệnh đường hô hấp khác lây lan. Những giọt hô hấp này có thể rơi vào miệng hoặc mũi của những người ở gần hoặc có thể được hít vào phổi. Hiện tại, các nhà nghiên cứu vẫn chưa rõ liệu một người có thể nhiễm 2019-nCoV bằng cách chạm vào bề mặt hoặc vật có virus trên đó và sau đó chạm vào miệng, mũi hoặc có thể là mắt của họ hay không.

Với hầu hết các loại virus đường hô hấp, mọi người được cho là dễ lây nhất khi chúng có triệu chứng cao nhất (bệnh nặng nhất). Tuy nhiên, với 2019-nCoV, đã có báo cáo về trường hợp lây lan từ một bệnh nhân bị nhiễm bệnh không có triệu chứng tiếp xúc gần gũi.

Điều quan trọng cần lưu ý là mức độ dễ dàng lây lan từ người sang người của virus corona. Một số vi-rút rất dễ lây lan (như sởi), trong khi các vi-rút khác thì ít hơn.

Đối với những trường hợp nhiễm 2019-nCoV đã được xác nhận, hầu như không có triệu chứng bệnh hoặc rất ít, kể cả những bệnh nhân bị nặng, thậm chí là tử vong. Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Sốt
• Ho
• Khó thở

CDC tin rằng tại thời điểm này, các triệu chứng của 2019-nCoV có thể xuất hiện sau ít nhất 2 ngày hoặc là 14 sau khi người bệnh tiếp xúc với mầm bệnh.

Hiện tại, chưa có vắc-xin để ngăn ngừa 2019-nCoV. Cách tốt nhất để phòng ngừa là tránh tiếp xúc với vi-rút này. Tuy nhiên, xin nhắc lại, CDC luôn khuyến nghị các hành động phòng ngừa hàng ngày để giúp ngăn ngừa sự lây lan của virus corona nói riêng và virus đường hô hấp nói chung, bao gồm:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh; trước khi ăn; và sau khi xì mũi, ho hoặc hắt hơi.
• Nếu không có sẵn xà phòng, hãy sử dụng chất khử trùng chứa cồn với ít nhất 60% cồn.
• Tránh chạm vào mắt, mũi và miệng bằng tay khi chưa được rửa sạch.
• Tránh tiếp xúc gần với người bị bệnh.
• Ở nhà khi bạn bị bệnh.
• Che miệng khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy, sau đó vứt khăn giấy vào thùng rác.
• Làm sạch và khử trùng các đồ vật và bề mặt thường xuyên chạm vào bằng cách sử dụng bình xịt hoặc lau chùi thông thường trong gia đình.

Nếu bạn cảm thấy bị sốt, ho, hoặc khó thở và đã đi du lịch đến Trung Quốc hoặc tiếp xúc gần gũi với người bị 2019-nCoV trong 14 ngày trước khi xuất hiện các triệu chứng của bệnh, bạn nên đến cơ sở y tế để được thăm khám. Trước khi bạn đến,bạn nên gọi điện trước và nói với bác sĩ về chuyến đi gần đây và các triệu chứng của bạn.

Một số điều bạn cần lưu ý trong thời gian này:

• Không nên đi du lịch đến Trung Quốc.
• Sử dụng khẩu trang. CDC khuyến nghị sử dụng khẩu trang để ngăn chặn sự lây lan của 2019-nCoV.
• Đừng thể hiện thành kiến ​​với những người gốc Á, vì sợ loại virus mới này. Đừng cho rằng một người gốc Á có nhiều khả năng nhiễm 2019-nCoV.

Đối với khách du lịch trở về gần đây từ Trung Quốc

Nếu bạn ở Trung Quốc trong 14 ngày qua và cảm thấy bị sốt, ho hoặc khó thở, bạn nên:

• Tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức. Trước khi bạn đến, bạn nên gọi điện trước và nói với bác sĩ về chuyến đi gần đây và các triệu chứng của bạn.
• Tránh tiếp xúc với người khác.
• Không đi du lịch trong khi bị bệnh.
• Che miệng và mũi bằng khăn giấy hoặc tay áo khi ho hoặc hắt hơi.
• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây để tránh lây lan virus sang người khác. Sử dụng chất khử trùng để rửa tay chứa cồn có chứa ít nhất 60% cồn nếu không có xà phòng và nước.

Dưới đây là các bước giúp ngăn chặn sự lây lan của 2019-nCoV khi bạn bị nhiễm, bao gồm:

• Ở nhà ngoại trừ đến cơ sở y tế: Bạn không nên rời khỏi nhà của bạn, ngoại trừ việc đến cơ sở y tế để được chữa trị. Không đi làm, đi học, hoặc các khu vực công cộng, và không sử dụng phương tiện giao thông công cộng hoặc taxi.
• Tự cách ly: Bạn nên ở trong một phòng khác với những người khác trong nhà của bạn. Ngoài ra, bạn nên sử dụng một phòng tắm riêng, nếu có sẵn.
• Báo cho bác sĩ biết rõ về tình trạng bản thân trước khi đến gặp: Trước cuộc hẹn với bác sĩ, bạn nên báo cho bác sĩ biết về tình trạng sức khỏe của bản thân để giữ cho người khác khỏi bị lây nhiễm.
• Đeo khẩu trang: Bạn nên đeo khẩu trang khi ở cùng phòng với người khác. Nếu bạn không thể đeo khẩu trang, những người sống cùng bạn nên đeo một chiếc khi họ ở cùng phòng với bạn.
• Che miệng khi ho và hắt hơi: Che miệng và mũi bằng khăn giấy khi bạn ho hoặc hắt hơi, hoặc bạn có thể ho hoặc hắt hơi vào tay áo. Vứt khăn giấy đã sử dụng vào thùng rác lót và rửa tay ngay bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây.
• Rửa tay: Rửa tay thường xuyên và kỹ lưỡng bằng xà phòng và nước trong ít nhất 20 giây. Bạn có thể sử dụng chất khử trùng để rửa tay chứa cồn nếu không có xà phòng và nước. Tránh chạm vào mắt, mũi và miệng khi tay chưa được rửa sạch.

• Tránh dùng chung đồ dùng gia dụng: Bạn không nên dùng chung bát đĩa, ly uống nước, cốc, dụng cụ ăn uống, khăn tắm, bộ đồ giường hoặc các vật dụng khác với người khác trong nhà. Sau khi sử dụng những vật dụng này, bạn nên rửa kỹ bằng xà phòng và nước.
• Theo dõi các triệu chứng bệnh: nếu các triệu chứng của bệnh trở nên trầm trọng, bạn cần được xử lý khẩn cấp (ví dụ nếu bạn khó thở).
• Tránh tiếp xúc với vật nuôi và các động vật khác: Không nên tiếp xúc với vật nuôi hoặc động vật khác trong khi bị bệnh. Mặc dù chưa có báo cáo về việc các động vật nhiễm 2019-nCoV, tuy nhiên, trên thực tế, một số loại coronavirus có thể gây bệnh ở động vật và lây lan giữa động vật và người. Cho đến khi có kết quả nghiên cứu rõ ràng, bạn nên tránh tiếp xúc với động vật và đeo khẩu trang nếu bạn phải tiếp xúc với động vật hoặc chăm sóc thú cưng.

Bài viết tham khảo nguồn: cdc.gov