Hoại tử mạc nối lớn ổ bụng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ nội trú Lê Thanh Tuấn - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Hoại tử mạc nối lớn có thể dẫn đến viêm phúc mạc toàn thể và bệnh có thể tiến triển dẫn đến viêm phúc mạc, áp xe hóa hay tắc ruột do dính, thậm chí tử vong ở người bệnh.

Mạc nối lớn ổ bụng bao gồm tất cả các phần phúc mạc trung gian, tỏa từ bờ cong lớn dạ dày đến các cơ quan xung quanh, bao gồm 3 dây chằng: Dây chằng vị - hoành, dây chằng vị- lách, dây chằng vị - đại tràng.

Mạc nối lớn có tính thấm hút và dính do vậy nó trở thành là hàng rào để chống đỡ vi khuẩn và bao vây ổ viêm nhiễm.

• Tính dính của mạc nối lớn ổ bụng là phần tự do của mạc nối lớn giúp cô lập các tạng bị viêm bằng cách bao phủ xung quanh, tạo thành một mảng dính, cách ly không cho ổ viêm lan truyền, hoặc tới bịt lỗ thủng khi thành bụng hay một tạng nào đó bị thủng.
• Tính thấm hút của mạc nối lớn ổ bụng là một yếu tố trong cơ chế thoát dịch và thấm dịch trong ổ bụng, trong bệnh lý cổ trướng.
• Nếu không đủ sức chống đỡ thì mạc nối lớn trở thành nơi dễ bị viêm nhiễm gây viêm mạc nối lớn sau đó viêm phúc mạc toàn ổ bụng

Các dấu hiệu lâm sàng của bệnh hoại tử mạc nối lớn ổ bụng rất dễ nhầm lẫn với những viêm nhiễm khác ở vùng ổ bụng. Điều trị bằng phẫu thuật mạc nối lớn mở hoạt nội soi cắt mạc nối lớn. Bệnh nhân sau phẫu thuật nội soi cắt mạc nối lớn thường hồi phục nhanh, tiến triển tốt có thể ra viện sau 4 ngày.

Nguyên nhân gây hoại tử mạc nối lớn do xoắn mạc nối lớn gồm những bất thường về giải phẫu, béo phì và tuần hoàn máu khác thường. Những yếu tố trực tiếp chính dẫn đến xoắn mạc nối gồm ho, thay đổi tư thế đột ngột, đặc biệt trong những trường hợp ruột bị chèn ép giữa gan và thành bụng gây tăng nhu động.. Ngoài ra các thương tổn gây dính mạc nối, khối thoát vị, tổn thương sau mổ, khối u và viêm nội tâm mạc. Tổn thương xoắn thường xuất hiện ở nửa bụng phải do vậy dễ nhầm với viêm ruột thừa.

Người bệnh sẽ có một số biểu hiện lâm sàng gồm:

• Đau bụng: Bệnh biểu hiện bằng cơn đau bụng cấp, đau khởi phát đột ngột đặc biệt ở phía có mạc nối bị xoắn. đau liên tục, thường đau ở vùng hố chậu phải tương tự như viêm ruột thừa cấp hoặc đau ở vùng bụng phải giống như viêm túi mật cấp, viêm tụy cấp hoặc thủng tá tràng do loét.
• Những triệu chứng không đặc hiệu khác có thể kể đến như là buồn nôn, nôn, sốt và tăng nồng độ bạch cầu trong máu.
• Khám có phản ứng thành bụng dương tính. Bệnh nhân thường có phản ứng dội ở hố chậu phải nhưng ở cách xa điểm MacBurney. Một khối ấn đau, di động có thể được sờ thấy trong 1/3 trường hợp.

Để chẩn đoán hoại tử mạc nối lớn, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh tiến hành một số xét nghiệm như:

• Siêu âm: Khó đánh giá tình trạng ổ bụng nếu bệnh nhân quá béo, các quai ruột giãn nhiều, hơn nữa vì bệnh nhân đau, khó ấn đầu dò. Siêu âm có thể thấy một khối tăng âm giả cấu trúc mô của tổ chức mỡ trong ổ bụng, ngay sát thành bụng trước bên, khối nằm trước đại tràng. Hay gặp ở nửa bụng phải, không thấy dấu hiệu viêm túi mật cấp, u nang buồng trứng xoắn hay đôi khi đánh giá được tình trạng ruột thừa, đây là các dấu hiệu âm tính rất có ý nghĩa.
• Chụp cắt lớp vi tính: Là phương pháp tốt nhất hiện nay để chẩn đoán bệnh hoại tử mạc nối lớn. Chụp cắt lớp thấy hình ảnh thâm nhiễm mỡ không đồng nhất trong ổ bụng, ngay sau thành bụng trước bên, phía trước đại tràng. Kích thước lớn, có thể có ít dịch rãnh thành đại tràng hoặc dày phúc mạc, dày thành đại tràng bên cạnh. Không thấy dấu hiệu viêm túi mật cấp, viêm túi mật cấp hay u nang buồng trứng xoắn.

Tóm lại hoại tử mạc nối lớn rất khó được chẩn đoán tiền phẫu. Bệnh biểu hiện bằng cơn đau bụng cấp, thường ở hố chậu phải. Hoại tử mạc nối là tình trạng cấp tính có thể nguy hiểm đến tính mạng do bệnh có thể gây viêm phúc mạc toàn ổ bụng gây ra tình trạng nhiễm trùng nhiễm độc cho bệnh nhân do vậy cần được chẩn đoán và can thiệp kịp thời.

Bác sĩ Lê Thanh Tuấn đã có kinh nghiệm trong khám, điều trị, phẫu thuật các bệnh lý ổ bụng (cả mổ mở, mổ nội soi). Đặc biệt Bác sĩ có thế mạnh trong phẫu thuật ngoại nhi điều trị các bệnh lý như: lồng ruột, ruột thừa viêm, thoát vị bẹn, các dị tật sau sinh (viêm phúc mạc bào thai, megacolon, không hậu môn),..