Nám da ở nam giới

Nám da là một tình trạng da phổ biến ảnh hưởng đến cả nam và nữ. Tuy nhiên, nó phổ biến hơn ở phụ nữ và những người da sẫm màu. Nám da ít phổ biến hơn ở nam giới, nhưng nó ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống ở nam giới không kém gì ở nữ giới. Mặc dù nám da đã được nghiên cứu chi tiết ở phụ nữ, tuy nhiên, chỉ có một số ít các nghiên cứu về bệnh lý lâm sàng và phương pháp điều trị nám da ở nam giới.

Nám da là một tình trạng da phổ biến đặc trưng bởi sự xuất hiện của các tăng sắc tố đối xứng, không đều, từ sáng đến nâu sẫm liên quan đến các vùng tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, đặc biệt là trên mặt. Mặc dù nám da có thể ảnh hưởng đến tất cả các chủng tộc và cả hai giới, nhưng nó thường gặp hơn ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ và những người có làn da sẫm màu sống ở những nơi có bức xạ cực tím (UV) cường độ cao. Tăng sắc tố trên các vùng tiếp xúc như mặt có thể là nguyên nhân gây lo ngại về mặt thẩm mỹ cho bệnh nhân, có thể tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Nám da ở phụ nữ đã được nghiên cứu chi tiết, nhưng mặc dù có một số điểm tương đồng, nhưng vẫn có những khác biệt nhất định về lâm sàng, căn nguyên và cách điều trị nám da ở nam giới vẫn cần được nghiên cứu. Hiểu biết về đặc điểm của bệnh nám da dành riêng cho nam giới sẽ cho phép quản lý tốt hơn tình trạng rối loạn ở bệnh nhân nam. Bài viết này nhằm làm nổi bật các khía cạnh lâm sàng, căn nguyên và điều trị quan trọng của bệnh nám da ở nam giới.

Các khu vực phổ biến nhất hay xuất hiện nám trên mặt bao gồm:

• Sống mũi
• Trán
• Má
• Môi trên

Nám da cũng có thể xuất hiện trên các vùng da khác trên cơ thể, đặc biệt là những vùng da tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời, bao gồm:

• Cẳng tay
• Cổ
• Đôi vai

Theo Viện Da liễu Hoa Kỳ, chỉ 10% tổng số trường hợp bị nám da xảy ra ở nam giới. Phụ nữ có nước da sẫm màu hơn và đang mang thai có nhiều nguy cơ bị nám hơn.

Sự mất cân bằng nội tiết tố giữa estrogen và testosterone có thể là nguyên nhân của nám da ở nam giới. Estrogen được biết là làm giảm testosterone trong máu và ngăn chặn sự tiết hóc môn luteinizing (LH) và hormone kích thích nang trứng (FSH), từ đó tiếp tục làm tăng thêm nồng độ estrogen bằng cách đảo ngược sự ức chế do LH và FSH gây ra.

Bên cạnh các yếu tố nội tiết nội sinh, việc sử dụng thuốc hoocmon ngoại sinh cũng đã được chứng minh là gây nám da. Nhiều trường hợp bị nám da sau khi điều trị bằng hormone, ví dụ như liệu pháp estrogen, đã được ghi nhận. Finasteride được cho là làm tăng testosterone, vốn có sẵn để tạo mùi thơm thành estradiol, dẫn đến việc hình thành sắc tố nám da sau đó.

Việc sử dụng mỹ phẩm và tiêu thụ một số loại thuốc và các chất nhạy với ánh sáng khác cũng có liên quan đến sự hình thành nám. Một nghiên cứu của Ấn Độ đã quan sát thấy rằng nam giới bị nám (43,9%) hay sử dụng dầu mù tạt để xoa bóp cơ thể và tóc hơn phụ nữ (31,4%), mặc dù sự khác biệt là không đáng kể về mặt thống kê. Dầu mù tạt có tính chất nhạy quang, có thể gây tăng sắc tố da mặt, chủ yếu ở trán và vùng thái dương của khuôn mặt. Tuy nhiên, cần có nhiều nghiên cứu hơn để khẳng định mối tương quan giữa dầu mù tạt và nám da.

Một số bệnh nhân nam giới bị nám da cũng bị phát hiện một số bệnh lý mãn tính. Tuy nhiên, mối liên quan cần được chứng minh bằng các nghiên cứu sâu hơn. Hơn nữa, mối liên quan của nám da với các bệnh tuyến giáp cũng đã được gợi ý, với tỷ lệ mắc bệnh tuyến giáp tự miễn cao hơn xảy ra ở những bệnh nhân bị nám da, nhưng các kết quả lại trái ngược nhau.

Nhiều người cho rằng bệnh nhân nam không thật sự quan tâm đến vẻ ngoài của làn da như phụ nữ và chỉ miễn cưỡng tuân theo kế hoạch chăm sóc da. Tuy nhiên, nam giới cũng có những lí do để làm động lực tuân thủ điều trị theo chỉ định phác đồ.

Để khuyến khích bệnh nhân tuân thủ điều trị, bác sĩ thường cân nhắc kỹ lưỡng nhu cầu cá nhân của từng bệnh nhân khi tạo phác đồ điều trị, vì sở thích và mong đợi có thể khác nhau rất nhiều giữa nam giới và nữ giới. Ví dụ, một số bệnh nhân từ chối sử dụng các sản phẩm có mùi thơm, cấu trúc gây nhờn hay các chất để ngụy trang che chắn, thậm chí họ không mấy mặn mà khi phải sử dụng các sản phẩm chăm sóc da hàng ngày hay nhiều lần một ngày. Bác sĩ cũng sẽ tư vấn về nguyên nhân, phương pháp phòng ngừa và điều trị cũng như tỷ lệ tái phát.

Tránh ánh nắng mặt trời là phần quan trọng nhất trong điều trị nám, vừa để cải thiện tình trạng hiện tại vừa ngăn ngừa tái phát trong tương lai. Kem chống nắng phổ rộng (UVA và UVB) cùng với kem chống nắng vô cơ (khối vật lý) như oxit kẽm hoặc titanium dioxide với chỉ số chống nắng tối thiểu là 15 được khuyến khích sử dụng. Bất kể giới tính, tất cả bệnh nhân nên bảo vệ da tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, chú trọng đến việc bôi kem chống nắng tối ưu và thường xuyên, đồng thời sử dụng mũ và quần áo che nắng.

Có rất ít tài liệu về điều trị nám da ở nam giới. Hầu hết các hướng dẫn điều trị nám đều dựa trên các nghiên cứu được thực hiện chủ yếu ở phụ nữ. Các khuyến cáo điều trị nám cho nam giới cũng tương tự như cho phụ nữ và không có khuyến cáo riêng cho nam giới.

Các lựa chọn điều trị khác nhau cho bệnh nám da bao gồm việc sử dụng các chất khử hắc tố bôi tại chỗ và đường uống, lột da bằng hóa chất và các phương pháp phẫu thuật, chẳng hạn như mài da và chiếu laser. Mặc dù hydroquinone (HQ) và kem kết hợp bộ ba (HQ + axit retinoic [RA] + corticosteroid [CS]) vẫn là tiêu chuẩn vàng trong điều trị, các lựa chọn điều trị thay thế để sử dụng tại chỗ bao gồm kết hợp kép (HQ + RA, CS + RA; HQ + CS), axit kojic, axit azelaic, arbutin, mequinol, axit ascorbic, axit tranexamic, rucinol, lignin peroxidase, chiết xuất phong lan và chiết xuất cam thảo. Các phương pháp điều trị khác bao gồm lột da bằng hóa chất cùng với liệu pháp ánh sáng laser. Trong một nghiên cứu của Keeling và cộng sự, 5 người đàn ông bị nám da đã được điều trị bằng sự kết hợp của mequinol 2% và dung dịch axit retinoic 0,01%, kết quả là sau 12 tuần, bốn bệnh nhân khỏi hoàn toàn và một bệnh nhân cải thiện vừa phải.

Điều trị nội khoa là phương pháp chính trong việc kiểm soát nám da ở nam giới và có thể sử dụng kết hợp nhiều phương pháp để tối ưu hóa kết quả. Theo tổng quan lý thuyết của Krupashankar và cộng sự, liệu pháp tại chỗ với kem kết hợp bộ ba nên là phương pháp điều trị hàng đầu cho bệnh nhân bị nám. Liệu pháp đơn trị liệu và liệu pháp kép có hiệu quả thấp hơn, bắt đầu có tác dụng chậm hơn và được khuyến cáo cho những bệnh nhân không thể tiếp cận liệu pháp bộ ba hoặc những người nhạy cảm với các thành phần.

Một thành viên không kém phần quan trọng trong các vũ khí chống nám da là lột da hoá học, như axit glycolic, axit mandelic, axit lactic, axit trichloroacetic và retinoid. Tuy nhiên, người có da sẫm màu nên thận trọng khi sử dụng lột da trị nám, vì tỷ lệ tác dụng phụ như kích ứng và tăng sắc tố sau viêm sẽ cao hơn.

Nhiều nghiên cứu khác nhau đã báo cáo kết quả trái ngược với laser trong điều trị nám da. Mặc dù laser có thể tạo ra kết quả nhanh chóng và đáng kể ở một số bệnh nhân, nhưng có thể xảy ra các tác dụng phụ như kích ứng, tăng sắc tố sau viêm, giảm sắc tố lốm đốm và tăng sắc tố da phục hồi, đặc biệt ở những người da sẫm màu. Vẫn có sự bất đồng trong các tài liệu về tính an toàn, hiệu quả hoặc độ bền của các phương pháp điều trị laser và do đó, chúng không được coi là phương pháp điều trị hàng đầu cho nám da ở cả hai giới. Chỉ nên áp dụng điều trị laser cho những trường hợp không đáp ứng với liệu pháp bôi tại chỗ hoặc lột da bằng hóa chất.

Nám da từ trước đến nay thường được xem là rối loạn sắc tố ở nữ giới, nhưng chứng bệnh này không hề hiếm gặp ở nam giới. Nám da có vẻ xuất hiện nhiều ở nam giới người châu Á và Mỹ gốc Phi có da sẫm màu. Nám da có thể tăng nặng do các yếu tố môi trường như ánh sáng mặt trời, đặc biệt ở những bệnh nhân có yếu tố di truyền. Cơ chế bệnh sinh của nám da ở nam giới cũng tương tự như nữ giới, ngoại trừ yếu tố nội tiết thường xuất hiện nữ giới nhiều hơn.

Việc điều trị nám thường gặp nhiều thử thách, thường không đạt yêu cầu và cần được tiếp tục điều trị vô thời hạn để tránh tái phát. Để đảm bảo tuân thủ điều trị tối ưu, bác sĩ thường cân nhắc nhu cầu, sở thích và mong đợi của từng bệnh nhân khi đưa ra kế hoạch điều trị. Người bệnh cần bảo vệ chống nắng nghiêm ngặt, bao gồm sử dụng kem chống nắng. Các nghiên cứu sâu hơn về tình trạng nám da ở nam giới thuộc các nhóm dân số khác nhau sẽ giúp hiểu rõ hơn về sự khác biệt so với nám da ở nữ giới.

Mọi thắc mắc cần được bác sĩ chuyên khoa giải đáp cũng như quý khách hàng có nhu cầu khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc hoặc đăng ký trực tuyến TẠI ĐÂY.

Nguồn tham khảo: ncbi.nlm.nih.gov, medicalnewstoday.com