Liệu pháp hormone thay thế: Lợi ích và nguy cơ

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ Nội Tổng Quát - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Để giảm bớt những triệu chứng như rối loạn giấc ngủ, nóng nảy, loãng xương... ở tuổi mãn kinh, nhiều phụ nữ lựa chọn sử dụng liệu pháp thay thế hormone như một phương pháp hữu hiệu giải quyết vấn đề. Việc cân nhắc lợi - hại của liệu pháp thay thế hormone là rất quan trọng, giúp chúng ta đưa ra những quyết định đúng đắn trong quá trình điều trị.

Liệu pháp thay thế hormone (HRT) hay còn gọi là liệu pháp hormone mãn kinh (MHT), là một liệu pháp hormone được sử dụng để điều trị các triệu chứng xảy ra ở phụ nữ thời kỳ mãn kinh bao gồm: teo và khô âm đạo, trào huyết, loãng xương, rối loạn giấc ngủ....

Một số loại thuốc hormone thay thế để điều trị các triệu chứng mãn kinh là estrogen và progestogen. Năm 2002, nghiên cứu của Tổ chức Hành động vì sức khỏe phụ nữ (The Women's Health Initiative) của Viện Sức khỏe quốc gia Mỹ (National Institute of Health) đã cho ra kết quả khác nhau về tất cả những nguyên nhân gây tử vong liên kết với liệu pháp thay thế hormon, ở những bệnh nhân lớn tuổi, tỷ lệ mắc ung thư vú, đột quỵ và đau tim gia tăng, tỷ lệ mắc bệnh ung thư đại trực tràng và gãy xương giảm.

Trong một nghiên cứu khác tại Anh, kết quả cho thấy, số lượng phụ nữ dùng liệu pháp thay thế hormone giảm mạnh và khuyến cáo rằng phụ nữ điều trị mãn kinh không xâm lấn nên dùng liều hormone thay thế sau mãn kinh nhất trong thời gian ngắn nhất để giúp giảm thiểu những nguy cơ liên quan.

Trên thực thế, liệu pháp thay thế hormone không thể cung cấp và đáp ứng đầy đủ lượng estrogen cho những người phụ nữ như khi chưa mãn kinh vì nó chỉ đưa một lượng nhỏ estrogen vào cơ thể. Lợi ích của liệu pháp hormone thay thế sau mãn kinh chính là bổ sung estrogen để làm giảm các triệu chứng vận mạch của cơ thể, đẩy lùi lão hóa da và giảm thiểu các triệu chứng teo khô ở sinh dục của phụ nữ, đồng thời mang lại lợi ích cho hệ thống xương, hạn chế và giảm tỷ lệ gãy xương hiệu quả.

Ngoài ra, sự bổ sung estrogen kịp thời cũng rất có lợi đến hệ tim mạch và tình trạng xơ vữa mạch máu, làm tăng ham muốn tình dục, tăng trí nhớ, tăng tưới máu não và giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer... cho phụ nữ thời kỳ mãn kinh.

Những lợi ích từ việc sử dụng thuốc hormone thay thế là điều không thể phủ nhận. Tuy nhiên, chỉ vì mong muốn níu kéo tuổi thanh xuân mà một số bộ phận chị em phụ nữ lạm dụng loại hormone thay thế này trong nhiều năm liền với những mục đích như để cải thiện khả năng sinh dục, ham muốn tình dục, trị bệnh trầm cảm hay bệnh Alzheimer và phòng ngừa một số bệnh mạn tính. Tuy nhiên, đây là việc làm hoàn toàn sai lầm, lợi bất cập hại.

Phụ nữ khi bước vào độ tuổi mãn kinh thì rất dễ mắc phải các bệnh lý tim mạch hay huyết áp. Chính vì thế, việc sử dụng liệu pháp thay thế hormone quá mức khiến cơ thể bổ sung quá nhiều estrogen sẽ làm giảm cholesterol nhưng lại tăng triglyceride và tăng đông máu. Do đó, những trường hợp đang mắc bệnh lý tim mạch hay tăng cân, tăng huyết áp thì nên tránh sử dụng liệu pháp này.

Ngoài ra, khi sử dụng thuốc hormone thay thế không đúng chỉ định từ bác sĩ, theo dõi không tốt và sử dụng kéo dài sẽ gây ra những tác hại như làm quá sản nội mạc tử cung, tăng nguy cơ ung thư nội tử cung và các bệnh ở vú, tăng huyết áp và tăng các bệnh huyết khối...

Tác hại của thuốc hormone thay thế gây ra cho cơ thể sẽ càng nặng nề hơn trong các trường hợp gia đình có người bị ung thư vú hoặc ung thư cổ tử cung, những người bị ra huyết âm đạo không rõ nguyên nhân, có khối u ở cổ tử cung, buồng trứng hoặc mắc các bệnh về gan mật, bệnh tim mạch, tai biến mạch máu não, tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh lupus ban đỏ... và đặc biệt là phụ nữ đang mang thai.a

Ngoài việc sử dụng hormone thay thế sau mãn kinh đúng theo chỉ dẫn từ bác sĩ thì chị em cần lựa chọn thuốc cho phù hợp bởi trên thị trường hiện nay có rất nhiều các dạng thuốc chứa estrogen.

Không dùng phối hợp nhiều dạng thuốc hormone thay thế cùng một lúc vì như vậy sẽ rất dễ dẫn đến quá liều và gặp phải tác dụng phụ. Nếu thấy cơ thể xuất hiện những triệu chứng như cương tức vú, đau, căng tức bụng, buồn nôn, tăng cân thì đó chính là triệu chứng của việc dùng quá liều estrogen, người bệnh nên dừng sử dụng thuốc và đến gặp bác sĩ để được tư vấn cụ thể hơn.

Mỗi cơ thể sẽ có một liều đáp ứng với estrogen riêng, vì thế hãy sử dụng dưới sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa và đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng. Các trường hợp bổ sung thuốc hormone thay thế cần tuân thủ nghiêm ngặt đơn điều trị của bác sĩ và theo dõi thường xuyên, tuyệt đối không dùng chung đơn thuốc hormone thay thế với người khác để tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.