Thế nào là vắc xin giải độc tố?

Nguyên lý của việc sử dụng vắc-xin là đưa vào cơ thể kháng nguyên có nguồn gốc từ vi sinh vật gây bệnh hoặc vi sinh vật có cấu trúc kháng nguyên giống vi sinh vật gây bệnh, đã được bào chế đảm bảo độ an toàn cần thiết, làm cho cơ thể tự tạo ra tình trạng miễn dịch chống lại tác nhân gây bệnh (nghĩa là gây miễn dịch chủ động nhân tạo). Bốn loại vắc xin thường gặp là vắc xin sống giảm độc lực, vắc-xin bất hoạt toàn thể, vắc-xin dưới đơn vị và vắc-xin giải độc tố.

Vắc-xin giải độc tố được tạo ra dựa trên độc tố mà vi khuẩn sản sinh ra (ví dụ như độc tố của vi khuẩn uốn ván hay bạch hầu).

Có một số trường hợp bệnh lý xuất hiện không phải do vi khuẩn trực tiếp gây ra, mà do độc tố vi khuẩn sản sinh ra. Độc tố xâm nhập vào máu và gây ra các triệu chứng, ví dụ như trường hợp của bệnh uốn ván, các triệu chứng biểu hiện trên bệnh nhân không phải do vi khuẩn uốn ván (Clostridium tetani) gây ra, mà do độc tố thần kinh tetanospasmin của vi khuẩn uốn ván tiết ra.

Các độc tố có bản chất protein được xử lý thành vô hại và sử dụng làm kháng nguyên sản xuất vắc xin. Quá trình xử lý này thường sử dụng hóa chất (như formalin), tuy nhiên cũng có thể dùng các phương pháp khác (như xử lý nhiệt). Quá trình sản xuất để độc tố hấp phụ vào tá dược là muối nhôm hoặc muối canxi nhằm làm tăng hiệu quả gây đáp ứng miễn dịch,.

Nếu xét về bản chất, vắc-xin giải độc tố hoàn toàn phù hợp để xếp chung vào nhóm vắc xin bất hoạt, tuy nhiên vẫn có những phân loại xếp vắc-xin giải độc tố thành nhóm riêng để nhấn mạnh thành phần của nó chứa độc tố đã qua xử lý.

Vắc xin giải độc tố hoàn toàn an toàn cho người sử dụng, đạt độ ổn định cao, ít nhạy cảm với sự thay đổi của nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng (nên quá trình bảo quản cũng dễ dàng hơn nhiều so với những vắc xin yêu cầu điều kiện bảo quản nghiêm ngặt như vắc xin sống giảm độc lực).

Các vắc xin giải độc tố hiện có là giải độc tố bạch hầu và giải độc tố uốn ván.

Bài viết tham khảo nguồn: vaccines.gov, who.int