Chẩn đoán và điều trị viêm kết mạc do tắc tuyến lệ ở trẻ sơ sinh

Bài viết được viết bởi Bác sĩ Ngô Văn Dần - Khoa Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Dấu hiệu của viêm kết mạc ở trẻ có thể đến như: kết mạc mắt đỏ, có thể có mủ, sưng nề. Trẻ thường cảm thấy ngứa ngáy, khó chịu, trẻ hay dụi mắt.

Trẻ bị viêm kết mạc do tắc lệ đạo thường có một số dấu hiệu sau:

• Trẻ sơ sinh hay bị chảy nước mắt và gỉ mắt. Hiện tượng chảy nước mắt (không phải khóc) sẽ nhiều hơn khi trời lạnh, có gió hoặc nắng... Đặc biệt, mỗi sáng ngủ dậy, mắt trẻ thường có nhiều gỉ vàng dính quanh mí mắt.
• Mắt trẻ lúc nào cũng ướt như vừa khóc do đọng nước mắt ở khe mi.
• Dấu hiệu của viêm kết mạc: kết mạc mắt đỏ, có thể có mủ, sưng nề. Trẻ thường cảm thấy ngứa ngáy, khó chịu, trẻ hay dụi mắt.
• Dấu hiệu tắc lệ đạo có dễ nhận ra hay không còn do tắc hoàn toàn hay một phần. Nếu tắc một phần, có thể phải sau một thời gian bố mẹ trẻ mới nhận thấy những “đặc biệt” ở đôi mắt của con mình.

• Bác sĩ nhãn khoa sẽ hỏi bệnh sử, khám mắt toàn diện và sử dụng một số phương pháp để đánh giá xem lệ đạo có bị tắc nghẽn hay không, và tìm nguyên nhân gây ra tình trạng này.
• Bác sĩ sẽ sử dụng đèn khám mắt chuyên dụng để kiểm tra tình trạng kết mạc, giác mạc của trẻ.
• Bác sĩ sẽ bơm dịch vào hệ thống lệ đạo thông qua điểm lệ ở góc trong của mắt bị bệnh. Nếu lượng dịch này không xuống được họng thì trẻ được chẩn đoán tắc lệ đạo.
• Những xét nghiệm khác như chụp X quang hoặc CT scan có kết hợp bơm chất cản quang vào hệ thống lệ đạo có thể sẽ được dùng khi bác sĩ cần khảo sát sâu thêm.

Điều trị viêm kết mạc:

Những trẻ được chẩn đoán viêm kết mạc sẽ được kê đơn thuốc nhỏ mắt, trong đó có cả kháng sinh tại chỗ. Gia đình cần chú ý dùng thuốc theo đơn, tránh cho trẻ chạm tay vào mắt (sẽ làm nhiễm trùng nhiều hơn). Sau vài ngày điều trị thì tình trạng sẽ cải thiện.

Điều trị tắc lệ đạo:

• Nhiều trường hợp tắc lệ đạo bẩm sinh sẽ tự cải thiện trong vòng vài tháng sau sinh khi hệ thống thoát lưu nước mắt của trẻ hoàn thiện hơn hoặc khi lớp màng che ống lệ mũi mở ra được. Trong một số trường hợp, bác sĩ nhãn khoa sẽ hướng dẫn cha mẹ cách ấn vuốt dọc cạnh mũi của trẻ để làm bật lớp màng này ra.
• Hầu hết những trường hợp tắc lệ đạo sau chấn thương mặt sẽ không cần phương pháp điều trị hỗ trợ vì hệ thống thoát lưu nước mắt thường phải mất vài tháng mới tự hoạt động lại được. Do đó, bác sĩ nhãn khoa có thể sẽ đề nghị chờ đợi vài tháng trước khi cân nhắc phẫu thuật.
• Ở những trẻ mà sự bít tắc không tự cải thiện, bác sĩ sẽ can thiệp bằng phương pháp thông lệ đạo. Một dụng cụ sẽ được dùng để nong giãn điểm lệ trước khi đưa que thông vào lệ đạo qua điểm lệ này. Chiếc que sẽ được luồn xuống đến mũi rồi rút ra. Sau đó, lệ đạo sẽ được bơm rửa với nước muối sinh lý để đẩy trôi những chất ứ đọng gây nghẹt.
• Đối với các trường hợp lệ đạo bị hẹp tắc do viêm hoặc do mô sẹo, bác sĩ sẽ sử dụng một dây ống nhỏ luồng vào lệ đạo xuống tận ống lệ mũi, bơm hơi vào để phần bóng ở đầu ống phình ra nong chỗ hẹp, sau đó xả bóng. Phương pháp này cần phải gây mê toàn thân.
• Một phương pháp khác, cũng cần gây mê toàn thân, gọi là phương pháp đặt ống. Bác sĩ sẽ đưa đoạn dây ống nhỏ vào lệ đạo thông qua một hoặc cả hai điểm lệ ở góc trong của mắt, sau đó luồng hẳn xuống mũi và được giữ nguyên như vậy trong 3 đến 4 tháng. Phần đầu ống ở điểm lệ được thắt nút để giữ cho dây không bị tuột mất. Điểm thắt này sẽ không gây cảm giác khó chịu.
• Phẫu thuật thường được lựa chọn trong những trường hợp tắc lệ đạo tiến triển. Phương pháp này cũng khá hiệu quả đối với các trẻ nhỏ bị tắc lệ đạo bẩm sinh. Tuy nhiên, nó được áp dụng sau khi các phương pháp trên thất bại.
• Tiếp khẩu túi lệ mũi thường được dùng để điều trị hầu hết các trường hợp tắc lệ đạo. Bác sĩ sẽ tạo điểm thông nối giữa túi lệ và mũi. Do đó, nước mắt sẽ không còn chảy xuống ống lệ mũi, nơi tắc nghẽn, như trước mà chảy thẳng vào mũi bằng đường dẫn mới. Để chỗ thông nối được ổn định, bác sĩ sẽ đặt ống vào trong và lưu ống từ 3 đến 4 tháng mới lấy ra.
• Tùy vị trí tắc, phẫu thuật viên có thể sẽ tạo đường thông ngay từ đoạn chỗ điểm lệ và dẫn vào thẳng mũi, đi tắt qua cả hệ thống lệ đạo bên dưới. Phương pháp này được gọi là tiếp khẩu kết mạc túi lệ mũi (hoặc tiếp khẩu hồ lệ mũi).
• Để phòng ngừa viêm nhiễm sau mổ, trẻ sẽ cần sử dụng thuốc co mạch mũi và thuốc nhỏ mắt. Sau 3 đến 6 tháng, ống đặt bên trong sẽ được lấy ra.
• Nếu tắc lệ đạo do u chèn ép, phẫu thuật cắt khối u hoặc các phương pháp khác nhằm làm giảm kích thước khối u sẽ được thực hiện nhằm giải quyết nguyên nhân.

Khoa nhi tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ tiếp nhận và thăm khám các bệnh lý mà trẻ sơ sinh cũng như trẻ nhỏ dễ mắc phải: Sốt virus, sốt vi khuẩn, viêm tai giữa, viêm phổi ở trẻ,.... Với trang thiết bị hiện đại, không gian vô trùng, giảm thiểu tối đa tác động cũng như nguy cơ lây lan bệnh. Cùng với đó là sự tận tâm từ các bác sĩ giàu kinh nghiệm chuyên môn với các bệnh nhi, giúp việc thăm khám không còn là nỗi trăn trở của các bậc cha mẹ.