Thế nào là tử cung hai sừng?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Trần Thị Mai Hương - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Tử cung hai sừng là một dạng dị tật bẩm sinh, khá thường gặp trong những dạng bất thường về cấu trúc tử cung. Phụ nữ có tử cung hai sừng gặp khá nhiều vấn đề về khả năng sinh sản.

Tử cung hai sừng còn được gọi là tử cung hình trái tim, là một dị tật bẩm sinh xảy ra ở khoảng 3% phụ nữ. Hiện tượng này biểu hiện ở tình trạng hai bên tử cung có phần nhô lên giống như sừng và trong lòng tử cung có một vách ngăn. Dị tật này hình thành do sự bất thường khi sát nhập 2 ống cận trung thận (ống Mullerian) trong quá trình hình thành phôi thai. Sự sát nhập này nếu được thực hiện hoàn toàn thì sẽ hình thành một tử cung bình thường. Trong trường hợp sự sát nhập này không diễn ra hoàn toàn sẽ dẫn đến dị tật tử cung hai sừng, nặng hơn là tử cung đôi.

Tử cung là nơi thai nhi phát triển trong suốt thời gian thai kỳ và cũng là nơi nhau thai bám vào hấp thụ dưỡng chất từ mẹ. Tử cung hai sừng không làm ảnh hưởng tới sức khỏe nhưng có thể ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của phụ nữ. Ở những phụ nữ bị tử cung hai sừng, dung tích của tử cung nhỏ, dễ dẫn đến các tình trạng như sảy thai, sinh non, vỡ ối sớm, thai nhẹ cân, ngôi thai bất thường,... Hiện chưa có phương pháp ngăn ngừa dị tật này.

Trong hầu hết các trường hợp, tử cung hai sừng không gây ra bất kỳ triệu chứng nào nên thường phụ nữ chỉ phát hiện bất thường này khi đi khám phụ khoa hoặc khi mang thai. Tuy nhiên, số ít phụ nữ có tử cung hai sừng có thể gặp phải một số triệu chứng gồm:

• Đau bụng, khó chịu trong những ngày rụng trứng;
• Đau dữ dội khi có kinh nguyệt;
• Chảy máu âm đạo bất thường;
• Đau khi giao hợp;
• Sảy thai nhiều lần.

Tử cung hai sừng có thai được không là vấn đề được nhiều phụ nữ quan tâm. Thực tế phụ nữ có tử cung hai sừng thường khó thụ thai hơn bình thường và dễ gặp nhiều biến chứng sản khoa khác. Cụ thể là:

• Khó thụ thai: Những người bị tử cung hai sừng thường có khả năng thụ thai thấp hơn phụ nữ khỏe mạnh bình thường. Nguyên nhân vì tử cung bị dị dạng nên tinh trùng khi phóng vào trong âm đạo có thể di chuyển vào bên tử cung vòi trứng không có trứng rụng, làm giảm cơ hội thụ thai thành công;
• Dễ sảy thai, sinh non: Phụ nữ có tử cung hai sừng có nguy cơ sảy thai cao ở giai đoạn sau của thai kỳ. Tỷ lệ sảy thai ở thai phụ có tử cung hai sừng chiếm 1,8 - 37,6% các vụ sảy thai. Nguy cơ sinh non của phụ nữ có tử cung hai sừng chiếm 15 - 20% các trường hợp sinh non. Nguyên nhân gây ra biến chứng này thường là do thể tích buồng tử cung nhỏ hơn bình thường nên khi thai phát triển sẽ làm chật chội buồng tử cung và xuất hiện các cơn co tử cung bất thường, đẩy thai ra dù chưa đủ ngày, đủ tháng. Bên cạnh đó, người bị tử cung hai sừng cũng có cấu trúc tử cung bất thường, cổ tử cung ngắn và yếu nên khả năng nuôi thai của tử cung giảm. Đồng thời, vị trí bám của nhau thai trong lòng tử cung không thuận lợi dễ gây sảy thai hoặc sinh non. Trong trường hợp sản phụ sinh quá sớm, trẻ sơ sinh sẽ được nuôi bằng lồng ấp và có sự chăm sóc đặc biệt của nhân viên y tế;
• Thai nhi chậm phát triển: Tử cung hai sừng có dung tích nhỏ, lượng máu cung cấp đến tử cung ít hơn bình thường, hạn chế sự phát triển của thai nhi, khiến thai nhi chậm phát triển. Cân nặng của thai nhi được sinh ra từ người mẹ có tử cung hai sừng thường nhẹ hơn khoảng 10% so với cân nặng của trẻ sinh cùng tuổi thai;
• Sản phụ khó sinh thường: Do thể tích buồng tử cung ở những người có tử cung hai sừng bị hạn chế nên việc xoay thai đối với những trường hợp thai may mắn phát triển đến khi được đủ tháng cũng khó khăn hơn bình thường. Các trường hợp này thường có ngôi thai không được bình chỉnh tốt, chủ yếu là ngôi mông hoặc ngôi ngang thay vì ngôi đầu như bình thường nên sản phụ khó sinh thường và thường được chỉ định mổ lấy thai.
• Trẻ bị dị tật bẩm sinh: Phụ nữ có tử cung hai sừng có nguy cơ sinh con bị các dị tật bẩm sinh cao gấp 4 lần khi so sánh với phụ nữ có tử cung bình thường.

Sau khi khám lâm sàng, phụ nữ sẽ được chỉ định khám và làm các xét nghiệm khác để chẩn đoán tử cung hai sừng chính xác nhất. Các phương pháp thường được sử dụng gồm:

• Khám vùng chậu;
• Siêu âm phụ khoa;
• Chụp cộng hưởng từ (MRI);
• Chụp cản quang vòi trứng (hysterosalpingogram – HSG): Là phương pháp tiêm thuốc nhuộm đặc biệt, sau đó chụp cận cảnh hoặc chụp X-quang tử cung và ống dẫn trứng. Phương pháp y khoa không xâm lấn này giúp bác sĩ đánh giá chính xác tình hình tử cung của bệnh nhân để đưa ra lựa chọn điều trị tốt nhất;
• Nội soi tử cung: Giúp bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng tử cung để đưa ra phương án điều trị chính xác và điều trị vấn đề chảy máu bất thường nếu có.

Tử cung hai sừng là một dị tật về cấu trúc tử cung nên không thể điều trị bằng thuốc. Để giúp phụ nữ tránh nguy cơ sinh non, một số phương pháp điều trị có thể được chỉ định là khâu eo tử cung khi mang thai nếu có hở eo cổ tử cung hoặc phẫu thuật tạo hình tử cung. Với phương pháp phẫu thuật, bác sĩ sẽ thực hiện cắt phần đáy hai sừng tử cung và sát nhập hai bên lại với nhau để có hình dạng giống với đáy tử cung bình thường. Đây là biện pháp mở rộng thể tích buồng tử cung, giúp phôi thai phát triển tốt hơn. Lưu ý sau khi phẫu thuật tạo hình tử cung, phụ nữ cần chờ khoảng 3 tháng mới được mang thai để giảm nguy cơ thai phụ bị vỡ tử cung khi chuyển dạ, tránh được những biến chứng thai sản nguy hiểm cho cả mẹ và bé.

Tuy nhiên, do tử cung hai sừng có nhiều mức độ khác nhau nên tùy từng trường hợp cụ thể, bệnh nhân sẽ được chỉ định phương pháp điều trị và hiệu quả điều trị sẽ khác nhau. Có một số trường hợp tử cung hai sừng vẫn có khả năng mang thai và sinh con bình thường mà không cần điều trị nên người bệnh cần thực hiện theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

Các thai phụ có tử cung hai sừng nên thường xuyên theo dõi và kiểm tra sức khỏe thai kỳ để giảm thiểu rủi ro không đáng có cho thai nhi. Thai phụ gặp phải bất thường tử cung này có thể được chỉ định dùng hormone progesterone càng sớm càng tốt, ngay từ những tuần đầu tiên của thai kỳ, giúp tử cung nuôi giữ em bé lâu hơn, giảm thiểu nguy cơ sinh non. Thai phụ có tử cung hai sừng cũng thường được chỉ định tiến hành mổ bắt con thay vì sinh theo ngả âm đạo để giảm các biến chứng thai sản vì ngôi thai bất thường.

Tử cung hai sừng là một dị tật bẩm sinh ở cơ quan sinh dục nữ, có thể ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của phụ nữ. Vì vậy, nếu có một hay nhiều triệu chứng cảnh báo tử cung hai sừng, chị em nên đi khám càng sớm càng tốt để được chẩn đoán chính xác và đưa ra phương án điều trị thích hợp, kịp thời.

Hiện nay, tại hệ thống bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang áp dụng gói Khám, sàng lọc bệnh lý phụ khoa cơ bản:

• Với đội ngũ y - bác sỹ là các chuyên gia đầu ngành, trình độ chuyên môn cao, tận tụy và hết lòng vì lợi ích của bệnh nhân
• Dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp
• Hệ thống trang thiết bị hiện đại, hỗ trợ chẩn đoán và điều trị hiệu quả
• Không gian khám chữa bệnh hiện đại, văn minh, sang trọng và tiệt trùng tối đa
• Đảm bảo trọn vẹn sự an toàn và riêng tư cho khách hàng.
• Mô hình quản lý, chia sẻ và kết nối dữ liệu thông tin trực tuyến hiện đại, hiệu quả tối ưu.