Cảnh giác biến chứng nhiễm trùng sau cắt amidan

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Trần Minh Tuấn - Bác sĩ Tai mũi họng - Phẫu thuật đầu cổ - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Phẫu thuật cắt amidan là một phương pháp điều trị viêm amidan tái phát nhiều lần, ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn. Nhờ sự phát triển của khoa học công nghệ, phẫu thuật cắt amidan ngày càng trở nên đơn giản và an toàn. Tuy nhiên vẫn có thể xảy ra một số biến chứng nhiễm trùng sau cắt amidan. Do vậy khi có dấu hiệu bất thường, bạn nên đến cơ sở y tế để thăm khám.

Amidan là một cơ quan có chứa các tế bào lympho để bảo vệ cơ thể chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn. Đây cũng là nơi sản xuất ra kháng thể IgG đóng vai trò quan trọng trong chức năng miễn dịch.

Amidan là một thành phần của hàng rào miễn dịch ở vùng họng miệng, nó hoạt động mạnh từ 4 - 10 tuổi, sau đó đến tuổi dậy thì chức năng miễn dịch của amidan giảm rõ rệt và không còn hoạt động mạnh nữa.

Khi amidan chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn vào mũi họng vượt quá mức thì sẽ xảy ra tình trạng viêm amidan. Hậu quả của việc tiêu diệt vi khuẩn tại amidan thường để lại xác vi khuẩn và xác các tế bào bạch cầu, mô hoại tử hình thành các cục mủ rất hôi, có thể rớt ra khỏi amidan.

Khi amidan bị viêm nhiều lần, khả năng chống vi khuẩn của nó sẽ bị yếu đi. Chính các ổ viêm ở trong amidan lại là nơi khởi phát cho những đợt viêm nhiễm vùng họng. Viêm amiđan cấp chủ yếu do virus gây ra (khoảng 70%) xem xét chỉnh sửa hoặc bỏ

Các nguyên gây viêm amidan có thể kể đến như:

• Viêm đường hô hấp trên, lạnh...
• Nhiễm siêu vi, cảm cúm.
• Liên cầu tan huyết beta nhóm A gây ra viêm amidan và các biến chứng nguy hiểm như viêm khớp cấp, viêm nội tâm mạc, bệnh van tim, viêm cầu thận.
• Do vi khuẩn bạch hầu gây viêm có giả mạc làm nghẽn đường thở và tạo ra độc tố.
• Viêm amidan do nấm thường gặp ở người suy giảm miễn dịch.

Khi bị viêm amidan, bạn sẽ có biểu hiện như:

• Sốt cao trên 39-40 độ C.
• Hai amidan sưng đỏ, đôi khi có giả mạc trắng bám vào amidan.
• Cảm giác khô cổ, đau họng, khó nuốt.
• Thường nhức đầu vùng thái dương hai bên.
• Nghẹt mũi, chảy dịch mũi (lúc đầu dịch nhầy trong, sau đó dịch đặc hơn, có màu trắng hay vàng...)

Viêm amidan nếu không được điều trị kịp thời có thể tái phát nhiều lần và để lại các biến chứng như: Áp-xe quanh amidan, bệnh tinh hồng nhiệt, viêm khớp cấp, viêm cầu thận...

Viêm amidan thường được điều trị bằng phương pháp nội khoa, dùng thuốc kháng sinh, chống viêm,.. Nhưng cũng có nhiều trường hợp phải cắt amidan.

Không phải cứ bị viêm amidan là phải cắt. Một đứa trẻ có thể bị viêm amidan tái đi tái lại, nhưng vẫn ăn ngủ bình thường, thể trọng tăng dần, không khó nuốt, không khó thở, hai amidan vẫn hoạt động tốt thì không cần cắt bỏ.

Nhiều bậc phụ huynh đưa con đến bệnh viện xin cắt amidan trong tình trạng này vì coi nó là phần thừa, phải cắt đi thì trẻ mới mau lớn. Quan niệm này là hoàn toàn sai lầm. Số trẻ bị viêm amidan nhẹ rất nhiều và không cần thiết phải cắt.

Chỉ cắt amidan trong những trường hợp sau:

• Amidan bị viêm tái phát nhiều, từ 5-6 lần trong một năm.
• Viêm amidan gây biến chứng áp xe.
• Viêm amidan gây ra các biến chứng như viêm tai giữa, viêm xoang hoặc các biến chứng nặng như thấp tim, viêm cầu thận, viêm khớp.
• Amidan quá to làm cản trở đường thở, gây ra tình trạng ngủ ngáy, ngưng thở khi ngủ.
• Hoặc nhiễm khuẩn tái phát nhiều lần làm ảnh hưởng chất lượng sống của bạn.
• Ngoài ra, cần cắt amidan khi nó có nhiều ngóc ngách chứa nhiều chất tiết gây hôi miệng, nuốt vướng hoặc nghi ngờ ác tính...

Thông thường, trẻ trên 5 tuổi có thể cắt amidan được nếu cần. Nhiều trường hợp trẻ dưới 5 tuổi nhưng có amidan to quá mức cũng nên được chỉ định cắt. Hiện cũng có nhiều trường hợp trên 50 tuổi vẫn phải cắt amidan.

Cắt amidan là một phẫu thuật đơn giản, dễ thực hiện và khá an toàn, tuy nhiên vẫn có thể xảy ra biến chứng nhiễm trùng sau cắt amidan, thậm chí tử vong. Các biến chứng có thể gặp phải khi cắt amidan bao gồm:

• Sốc phản vệ do gây mê: Trước khi tiến hành cắt amidan, bệnh nhân được gây mê để giảm đau, quá trình này có thể xảy ra biến chứng sốc phản vệ.
• Xuất huyết: Đây là biến chứng thường gặp nhất sau cắt amidan, khoảng 2-3% người cắt amidan sẽ bị chảy máu và tỷ lệ tử vong của phẫu thuật này được ước tính là 1/40.000. Nguyên nhân gây xuất huyết có thể do cắt không đúng kỹ thuật, bệnh nhân bị rối loạn đông máu, chăm sóc không đúng cách. Nếu bạn bị chảy máu sau cắt amiđan lượng nhiều hoặc không tự cầm, cần đến bệnh viện ngay để khám kiểm tra, xử lý cầm máu kịp thời. Nhiễm trùng sau cắt amiđan không phải là biến chứng chính/ khấn cấp khi chảy máu sau cắt amiđan
• Biến chứng nhiễm trùng sau cắt amidan: Nhiễm trùng sau cắt amidan tại chỗ có thể gây sốt.
• Đau họng, viêm họng: Bạn vẫn có thể bị sưng đau sau cắt amidan. Các vị trí sưng đau thường là họng, tai.
• Sụt cân: Do bỏ ăn uống, mất nước vì đau.
• Phù nề lưỡi gà và tụ máu: Tình trạng này có thể gây tắc nghẽn đường thở sau khi phẫu thuật.
• Chấn thương các mô họng tại chỗ, cắt không hết amidan.
• Thay đổi tiếng nói.
• Chấn thương tâm lý, hoảng sợ hoặc trầm cảm.
• Tử vong do biến chứng khi gây mê hoặc xuất huyết gây ra.

Sau khi cắt amiđan có thể hoạt động nhẹ nhàng, tránh hoạt động nặng trong 02 tuần sau mổ. Có thể đi học hoặc làm việc khi có thể ăn uống được, mức độ đau ít. Không ghi nhân các biến chứng sau mổ: sốt cao, khó thở, chảy máu vùng họng miệng.

Hầu như tất cả bệnh nhân đều cảm thấy sưng đau sau cắt amidan. Bạn sẽ cảm thấy đau họng khi thức dậy, tình trạng này có thể kéo dài và nó cũng có thể nặng hơn trong vài ngày đầu tiên. Bạn có thể mất 10-12 ngày để khỏi đau hoàn toàn.

Bạn có thể thực hiện các cách sau đây để giúp giảm đau, thúc đẩy phục hồi và phòng ngừa các biến chứng nhiễm trùng sau cắt amidan:

• Thuốc: Dùng thuốc giảm đau, chống viêm theo chỉ dẫn của bác sĩ phẫu thuật hoặc nhân viên bệnh viện.
• Chất lỏng: Bạn cần phải uống nhiều nước sau phẫu thuật cắt amidan để tránh mất nước. Nước ép hoa quả hay sinh tố là những lựa chọn tốt cho bạn.
• Thực phẩm: Các loại thức ăn mềm, lỏng giúp dễ nuốt, như sốt táo hoặc nước luộc là lựa chọn tốt nhất ngay sau phẫu thuật. Nên bổ sung các loại thực phẩm dễ nhai và dễ nuốt vào chế độ ăn càng sớm càng tốt. Cần tránh các thực phẩm axit, cay, cứng hoặc giòn vì chúng có thể làm tổn thương vết mổ gây đau hoặc chảy máu.
• Nghỉ ngơi: Bạn cần nghỉ ngơi tại giường trong vài ngày đầu sau phẫu thuật, đây là điều rất quan trọng. Tránh các hoạt động gắng sức như chạy bộ và đạp xe trong vòng hai tuần sau phẫu thuật. Có thể đi học hoặc làm việc khi có thể ăn uống được, mức độ đau ít, không ghi nhận các biến chứng sau mổ như: sốt cao, khó thở, chảy máu vùng họng miệng.

Nếu bạn có các dấu hiệu của nhiễm trùng như sốt kèm theo đau họng hoặc chảy máu nhiều, hãy đến bệnh viện ngay lập tức để được bác sĩ kiểm tra và xử lý kịp thời.