Chảy máu mũi do chấn thương

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Huy - Bác sĩ Hồi sức cấp cứu - Khoa Hồi sức cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Chấn thương mũi là tình trạng mũi bị va đập có thể gây ảnh hưởng nguy hiểm đến tính mạng bởi hiện tượng chảy máu mũi do chấn thương nếu không kiểm soát được.

Chấn thương mũi thường do:

• Tai nạn: Thường do tai nạn giao thông, tai nạn lao động, thể thao.
• Bị đánh: Mũi bị va đập bởi vật cứng như gậy, gạch, bị đấm vào mũi.
• Do hoả khí: Mảnh bom, mảnh đạn bắn vào.

Đặc điểm chấn thương mũi là vỡ xương chính mũi, xương này liền rất nhanh vì thế phải điều trị sớm để tránh các xương bị cố định trong tư thế sai lệch.

Chấn thương mũi có thể gây ảnh hưởng nguy hiểm đến tính mạng bởi hiện tượng chảy máu ồ ạt vì tổn thương các mạch máu lớn vùng hàm mặt như: Động mạch hàm trong, động mạch bướm khẩu cái... làm chảy máu nội sọ gây chèn ép não, sặc máu vào đường thở, choáng.

• Bệnh sử: Bị chấn thương mũi, xương chính mũi bị sai lệch.
• Sưng nề vùng mũi, xương chính mũi bị di lệch.
• Chảy máu mũi.

• X-quang sọ (thẳng, nghiêng) để xem mức độ của vỡ xương chính mũi.
• X-quang Bloudeau: Xem vỡ hoặc tụ máu xoang hàm.
• CT scan: Được chỉ định nếu nghi ngờ chấn thương sọ hoặc vỡ sàng sọ trước.

Dựa vào lâm sàng, khi chấn thương mũi làm vỡ xương chính mũi gây sụp tháp mũi, sống mũi không còn thẳng nữa mà bị lõm xuống, tháp mũi bị ấn dồn vào trong hố mũi và vách ngăn cũng bị vỡ theo – niêm mạc bị rách.

Nếu sang chấn đập vào một bên mũi thì tháp mũi sẽ lệch về bên đối diện.

Chảy máu mũi do chấn thương là triệu chứng điển hình của chấn thương mũi, chảy nhiều hoặc ít tùy theo chấn thương, có thể có dịch não tủy kèm theo (do vỡ sàn sọ).

Dựa vào hình ảnh X-quang và CT scan (nếu có) để xác định chấn thương và xoang hàm hai bên.

Khi chấn thương nặng ở mũi mặt kèm theo chấn thương sọ não. Chẩn đoán và xử trí sau khi tình trạng ổn định.

Nguyên tắc điều trị trước tiên là phải cầm máu (đặt meche cầm máu), thông thoáng đường thở, khâu lại các vết rách ngoài da (nếu có). Nâng xương chính mũi.

Gãy sụp xương chính mũi cộng vỡ xoang hàm có chảy máu mũi nhiều, đặt mèche mũi cầm máu.

• Trước tiên bảo bệnh nhân xì hết máu và đặt vào mũi một đoạn bấc thấm côcain dài 10cm có tác dụng giảm đau và co mạch khi tiến hành thủ thuật.
• Dùng kẹp mở mũi banh rộng lỗ mũi ra. Bơm mỡ kháng sinh hoặc dầu paraphin vào hốc mũi sau đó luồn túi cao su bọc lấy mở mũi, rồi đặt túi cao su vào mũi.
• Dùng nỉa khuỷu nhét bấc vào trong hốc mũi qua mở mũi sâu 6-8cm, tiếp tục nhét bấc vào hốc mũi, bắt đầu ở phía trên dưới sau (nhét sâu sát cửa mũi sau) rồi trong trước, ngoài sau ra tới tận cửa mũi. Bấc được xếp theo hình chữ chi theo kiểu đàn phong cầm).
• Trong khi nhét bấc mũi nên nhét chặt không để khoảng cách chết.

Nếu chảy máu mũi do chấn thương phía sau và trên của hốc mũi hoặc đã đặt mèche mũi trước rồi mà không có hiệu quả thì phải áp dụng thủ thuật đặt mèche mũi sau.

Nếu đặt mèche mũi sau và meche mũi trước rồi mà mũi vẫn còn chảy ta phải buộc động mạch hàm trong ở hố chân bướm hàm hoặc thắt động mạch sàng trước và sàng sau ở bờ trong của hốc mắt

Khâu lại các vết rách ngoài da (nếu có) đồng thời khám xem mức độ tổn thương.

Giảm phù nề mặt, mũi, mắt trước khi nâng xương chính mũi.

Trường hợp chỉ gãy sụp xương chính mũi đơn thuần:

• Dùng kẹp martel (đầu tù) hoặc dùng spatule đưa sâu vào hai hốc mũi dọc theo sống mũi và nâng xương chính mũi lên.
• Đồng thời liền ngoài mũi dùng hai ngón tay (ngón cái và ngón trỏ) nắn vào dọc hai bên tháp mũi, hai động tác nói trên phối hợp cùng một lúc, xong rồi xem lại thấy hai bên đều nhau, sóng mũi được nâng lên.
• Dùng hai ngón tay găng bên trong có meche, nhét chặt vào hai hốc mũi để cố định xương gãy.
• Bên ngoài dùng thanh nẹp bằng thép hoặc bằng cao su ép chặt vào hai bên sống mũi.

Để meche và nẹp bên ngoài trong vòng 7 ngày sau đó hướng dẫn bệnh nhân tránh va chạm mạnh vào mũi trong nhiều tuần lễ.

Giảm đau: Acetaminohen 15mg/kg/6 giờ.

Kháng sinh:

• Dùng nhóm β-lactam (Amoxicillin 100 mg/kg/ngày).
• Nếu bệnh nhân ăn uống khó khăn: Khoa dinh dưỡng khám để có chế độ ăn thích hợp.

Theo dõi bệnh nhân trong nhiều tuần, hẹn tái khám mỗi tuần đến khi hoàn toàn ổn định.

Chấn thương mũi hoàn toàn có thể phòng tránh được bằng cách tuân thủ đúng luật lệ giao thông, tránh uống rượu bia khi lái xe, đội mũ bảo hiểm, tránh xa các yếu tố gây tổn thương mũi xoang...

Trong trường hợp người bệnh gặp phải tình trạng chảy máu mũi do chấn thương để tránh những biến chứng gây nguy hiểm đến tính mạng, hãy nhanh chóng đưa đến các bệnh viện có chuyên khoa tai mũi họng uy tín để kịp thời điều trị.