Gây mê mask thanh quản phẫu thuật viêm sụn vành tai, dị tật vành tai

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Hồ Quốc Tuấn - Bác Sĩ Gây mê hồi sức - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Vành tai là phần tai nhô ra hai bên đầu người, nằm ngay sau khớp thái dương hàm và tuyến mang tai, ở phía trước xương chũm và vùng thái dương. Vành tai có chức năng quan trọng, giúp nhận và hứng âm thanh để truyền vào ống tai. Khi vành tai bị dị dạng do viêm sụn vành tai, dị tật vành tai (trẻ sinh ra thiểu sản vành tai hoặc không có vành tai), do chấn thương,... không những gây giảm thính giác mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến yếu tố thẩm mỹ.

Do vành tai có cấu trúc phức tạp nhiều chỗ lồi lõm, sụn vành tai lại không có cấu trúc giống với các sụn khác trên cơ thể nên phẫu thuật tạo hình tai do viêm sụn vành tai, dị tật vành tai là một trong những loại phẫu thuật tạo hình khó, thời gian thực hiện kéo dài. Vật liệu phổ biến được sử dụng để tạo khung định hình vành tai là sụn tự thân, được lấy từ sụn sườn thứ 6 đến sụn sườn thứ 9 của chính bệnh nhân. Trong đó, khối sụn sườn thứ 6 và 7 được dùng để tạo hình vùng đối luân và vùng xoăn tai, sụn sườn thứ 8 được dùng để tạo gờ luân và phần dái tai. Sụn tự thân có ưu điểm là tương đối ổn định, tạo khuôn dễ dàng, ít bị tiêu hay biến dạng hình thể sau khi đặt. Còn da vùng tai sau được coi là vật liệu lý tưởng nhất để che phủ mặt trước của vành tai.

Gây mê mask thanh quản là kỹ thuật gây mê toàn thân có đặt mask thanh quản, giúp kiểm soát hô hấp trong suốt cuộc phẫu thuật. Gây mê mask thanh quản có thể được sử dụng là phương pháp vô cảm trong phẫu thuật viêm sụn vành tai, dị tật vành tai nếu đặt nội khí quản khó, đặc biệt là khó thông khí hoặc không thông khí được. Gây mê mask thanh quản không được thực hiện trong trường hợp dạ dày đầy, tổn thương hàm mặt phức tạp do chấn thương, nhiễm trùng hoặc khi cơ sở y tế không đủ phương tiện gây mê, hồi sức.

Ê-kíp thực hiện gây mê gồm bác sĩ và điều dưỡng viên chuyên khoa gây mê hồi sức. Các phương tiện cần thiết gồm:

• Hệ thống máy gây mê kèm thở, nguồn oxy bóp tay, máy theo dõi chức năng sống (ECG, huyết áp động mạch, SpO2, EtCO2, nhịp thở, nhiệt độ), máy phá rung tim, máy hút,...;
• Mask thanh quản các cỡ, ống hút, mặt nạ (mask), bóng bóp, canul miệng hầu;
• Lidocain 10% dạng xịt, Salbutamol dạng xịt;
• Các phương tiện để dự phòng đặt nội khí quản khó: ống Cook, mask thanh quản, ống soi phế quản mềm, bộ mở khí quản, kìm mở miệng,...

Người bệnh sẽ được bác sĩ thăm khám gây mê trước mổ để phát hiện và phòng ngừa các nguy cơ; giải thích mục đích gây mê, các bước thực hiện để người bệnh hợp tác. Bác sĩ cũng đánh giá đặt mask thanh quản khó ở người bệnh để thực hiện khi cần thiết. Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh sử dụng thuốc an thần từ tối hôm trước mổ.

3.1. Các bước tiến hành gây mê mask thanh quản

Sau khi kiểm tra hồ sơ và kiểm tra người bệnh, ê-kíp gây mê sẽ cho người bệnh nằm ngửa trên bàn mổ, thở oxy 100% lưu lượng 3-6 lít/phút trước khởi mê ít nhất 5 phút. Tiến hành lắp máy theo dõi, thiết lập đường truyền và tiền mê (nếu cần thiết).

Thực hiện khởi mê với các thuốc:

• Thuốc ngủ: có thể sử dụng các loại thuốc mê như thuốc mê tĩnh mạch (propofol, etomidate, thiopental, ketamin,...), thuốc mê bốc hơi (sevoflurane, Isoflurane,...)
• Thuốc giảm đau: fentanyl, sufentanil, morphin,...
• Thuốc giãn cơ (nếu cần thiết): rocuronium, succinylcholin,vecuronium,...

Các bước tiến hành đặt mask thanh quản:

• Đặt đầu người bệnh ở tư thế trung gian hoặc hơi ngửa
• Cầm mask thanh quản như tư thế cầm bút, ngón tay trỏ đặt vào chỗ nối giữa mask thanh quản và phần ống.
• Bác sĩ (hoặc điều dưỡng chuyên khoa gây mê hồi sức) một tay mở miệng bệnh nhân, tay kia đưa mask thanh quản qua các cung răng vào gốc lưỡi, tỳ mặt sau mask vào khẩu cái cứng, đẩy mask trượt dọc theo khẩu cái cứng để vào vùng hạ hầu. Dừng lại khi gặp lực cản.
• Bơm cuff theo đúng thể tích được hướng dẫn trên mask thanh quản. Sau đó, kiểm tra độ kín của mask thanh quản. Mask thanh quản được xác định là kín khi không có dò khí và thông khí dễ dàng.
• Bác sĩ kiểm tra vị trí mask thanh quản đã đúng chưa bằng cách nghe phổi và kết quả EtCO2. Nếu mask thanh quản đã đúng vị trí, tiến hành cố định mask bằng băng dính.

Dùng thuốc mê tĩnh mạch hoặc thuốc mê bốc hơi để duy trì mê trong suốt cuộc mổ. Bác sĩ chỉ định thuốc giảm đau giãn cơ nếu cần thiết. Độ sâu của gây mê sẽ được theo dõi chặt chẽ dựa vào các thông số như nhịp tim, huyết áp, vã mồ hôi, chảy nước mắt (PRST); MAC, BIS, Entropy (nếu có). Hô hấp người bệnh được kiểm soát bằng máy hoặc bóp tay.

3.2. Tiêu chuẩn rút mask thanh quản sau phẫu thuật viêm sụn vành tai, dị tật vành tai

Sau phẫu thuật, mask thanh quản được rút khi người bệnh đáp ứng được các điều kiện:

• Người bệnh tỉnh, làm theo được lệnh, tự thở đều, tần số thở trong giới hạn bình thường.
• Nâng đầu trên 5 giây, TOF >0.9 (nếu sử dụng thuốc giãn cơ), mạch, huyết áp ổn định, thân nhiệt >35 độ C.
• Không có biến chứng của gây mê và phẫu thuật.

4.1. Tai biến trào ngược dạ dày vào đường thở

Khi phát hiện người bệnh có dịch tiêu hóa trong khoang miệng và đường thở, ê-kíp nhanh chóng cho bệnh nhân nằm đầu thấp, nghiêng đầu sang bên và tiến hành hút sạch ngay dịch. Đặt ống nội khí quản nhanh và hút sạch dịch trong đường thở. Theo dõi chặt chẽ người bệnh sau mổ để đề phòng nhiễm trùng phổi.

4.2. Tai biến rối loạn huyết động

Các rối loạn huyết động có thể gặp trong quá trình gây mê mask thanh quản phẫu thuật viêm sụn vành tai, dị tật tai là tăng huyết áp, hạ huyết áp, rối loạn nhịp tim. Bác sĩ sẽ xử trí tùy theo từng trường hợp cụ thể.

4.3. Tai biến do đặt mask thanh quản

• Không đặt được mask thanh quản: nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến khó khăn trong đặt mask thanh quản. Xử lý bằng cách thay đổi mask với kích cỡ phù hợp hợp, thay đổi người đặt mask hoặc chuyển sang gây mê nội khí quản.
• Co thắt thanh-khí-phế quản: Khi khó hoặc không thể thông khí, bác sĩ nghe phổi có ran rít hoặc phổi câm, tiến hành cung cấp oxy đầy đủ, thêm thuốc ngủ và giãn cơ, đảm bảo thông khí và các thuốc giãn phế quản, corticoid.
• Chấn thương khi đặt mask thanh quản như chảy máu, gãy răng, rơi dị vật vào đường thở, tổn thương dây thanh âm,... Bác sĩ sẽ xử lý theo tổn thương cụ thể.

4.4. Các biến chứng về hô hấp

Thiếu oxy và ưu thán có thể xảy ra nếu mask thanh quản bị gập, tuột hoặc hở hệ thống hô hấp, hết nguồn oxy, soda hết tác dụng. Ê-kíp gây mê sẽ nhanh chóng thông khí, cung cấp oxy 100% và xử lý nguyên nhân.

4.5. Biến chứng sau rút mask thanh quản

Sau khi rút mask thanh quản, bệnh nhân có thể gặp các biến chứng như suy hô hấp, đau họng khàn tiếng, co thắt thanh-khí-phế quản, viêm đường hô hấp trên, hẹp thanh-khí quản,... Bác sĩ sẽ xử lý theo từng trường hợp cụ thể.

Gây mê là một kỹ thuật thường quy được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec. Theo đó, quy trình gây mê mask thanh quản tại Vinmec được thực hiện bài bản, đúng chuẩn quy trình bởi đội ngũ y bác sĩ tay nghề chuyên môn cao, hệ thống máy móc hiện đại. Nhờ đó mà các tai biến sau quá trình gây mê, phẫu thuật luôn được hạn chế tối đa ở mức cao nhất.

Bác sĩ Quốc Tuấn đã có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Gây mê - hồi sức tại Bệnh Viện Hoàn Mỹ Đà Nẵng và Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Phú Yên trước khi là bác sĩ Gây mê hồi sức tại Đơn nguyên Phòng mổ - khoa Ngoại tổng hợp bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang như hiện nay.