Giãn đồng tử: Những điều cần biết

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Bích Nhĩ - Bác sĩ Chuyên khoa Mắt - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Đồng tử là một lỗ đen nằm ở trung tâm mống mắt. Chúng tập trung ánh sáng và mang đến võng mạc để tạo thành hình ảnh.

Giãn đồng tử là sự giãn nở của đồng tử, sự kích thích của các sợi xuyên tâm của mống mắt làm tăng khẩu độ đồng tử. Giãn đồng tử có thể là một phản ứng đồng tử có tính sinh lý hoặc do một nguyên nhân nào đó.

Thông thường, đồng tử giãn ra trong bóng tối và hạn chế ánh sáng nhằm cải thiện sự sống động của hình ảnh vào ban đêm, bảo vệ võng mạc khỏi tác hại của ánh sáng mặt trời vào ban ngày. Giãn đồng tử cũng có thể là sự giãn nở tự nhiên trong điều kiện ánh sáng yếu hoặc do sự kích thích giao cảm. Khi đồng tử giãn, mắt sẽ trở nên nhạy cảm với ánh sáng, làm cho mắt nhìn mờ hơn.

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới sự giãn đồng tử ví dụ như:

• Thuốc: Một số loại thuốc làm cho mắt nhạy cảm với ánh sáng như thuốc histamin, thuốc say tàu xe, thuốc buồn nôn, thuốc trầm cảm ba vòng, thuốc điều trị parkinson, thuốc chống động kinh,...
• Chấn thương mắt: Một số chấn thương mắt nghiêm trọng dẫn tới tổn thương mống mắt và khiến cho đồng tử giãn ra hoặc biến dạng. Ngoài ra, chấn thương mắt có thể gặp trong quá trình phẫu thuật như ghép giác mạc, mổ đục thủy tinh thể.
• Các bệnh về não: Đột quỵ, u não hay chấn thương đầu có thể ảnh hưởng khả năng mắt nhạy cảm với ánh sáng, khiến cho đồng tử ở một hoặc cả hai bên mắt bị giãn. Áp lực tích tụ bên trong não sau các tình trạng trên có thể làm tổn thương các cơ trong mống mắt có chức năng giúp đồng tử co giãn.
• Thuốc gây nghiện: Những người có sử dụng thuốc gây nghiện sẽ khiến cho mắt phản ứng chậm với ánh sáng và đồng tử bị giãn. Bên cạnh đó, thuốc cai nghiện cũng có thể làm giãn đồng tử.

• Mống mắt có dị tật bẩm sinh: Dị tật mống mắt bẩm sinh là tình trạng khiếm khuyết một phần hay toàn phần ở mống mắt, làm cho đồng tử bị giãn rất rộng. Dị tật mống mắt thường gây ảnh hưởng ở cả hai mắt và có đi kèm với các vấn đề nghiêm trọng như: đục thủy tinh thể bẩm sinh, dây thần kinh võng mạc và thị giác không phát triển, tăng nhãn áp, rung giật nhãn cầu và giảm thị lực.

Để chẩn đoán giãn đồng tử, bác sĩ sẽ dựa vào tiền sử bệnh và các loại thuốc đang sử dụng, cùng với những triệu chứng của bệnh. Triệu chứng đặc trưng của giãn đồng tử đó là đồng tử không co giãn nhằm đáp ứng với ánh sáng xung quanh. Mắt sẽ trở nên nhạy cảm với ánh sáng hơn khi đồng tử giãn ra. Lúc này bệnh nhân có thể sẽ nhìn mờ, và có cảm giác co thắt quanh mắt và trán. Đau đầu, chóng mặt, khó ngủ và kích ứng mắt cũng có thể là một trong những triệu chứng giãn đồng tử.

Bệnh nhân sẽ được kiểm tra tầm nhìn thông qua kiểm tra thị lực và chuyển động của mắt để đánh giá các cơ của mắt. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh làm các loại xét nghiệm khác nhằm loại trừ các tình trạng sức khỏe khác.

Điều trị giãn đồng tử cần dựa vào nguyên nhân gây bệnh. Bác sĩ sẽ đưa ra những phương pháp điều trị phù hợp đối với từng bệnh nhân.

Nếu bệnh nhân đang sử dụng thuốc giãn đồng tử cần lưu ý tác dụng của thuốc và thay thế loại thuốc khác. Đối với trường hợp do chấn thương mắt và não gây ra, bệnh nhân có thể phải phẫu thuật nếu có tổn thương tới dây thần kinh hoặc cấu trúc của mắt.

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể chỉ định sử dụng thuốc điều trị tăng nhãn áp liều thấp, nhằm thu hẹp đồng tử.

Đối với bệnh nhân bị giãn đồng tử, thường rất nhạy cảm với ánh sáng. Do vậy, cách tốt nhất là nên đeo kính râm ra ngoài và tránh những nơi có ánh đèn sáng.

Tóm lại, giãn đồng tử có thể là do phản xạ sinh lý bình thường dưới tác động của môi trường. Tuy nhiên, cũng có thể là dấu hiệu của một chấn thương, bệnh lý thần kinh hay tác dụng phụ của thuốc. Do đó, khi thấy mắt mờ, nhạy cảm với ánh sáng, đôi khi có kèm theo đau đầu, chóng mắt thì người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và có biện pháp can thiệp phù hợp.

BS CKI Nguyễn Thị Bích Nhĩ có gần 10 năm kinh nghiệm về chuyên ngành mắt. Điều trị các bệnh lý nội khoa về mắt cũng như các phẫu thuật mắt như : Mộng thịt, Quặm mi mắt, u mi, Glocom và phẫu thuật đục thủy tinh thể bằng phương pháp Phaco. Bên cạnh đó còn điều trị bệnh lý võng mạc Đái tháo đường bằng phương pháp tiêm thuốc Anti-VEGF nội nhãn và phẫu thuật tạo hình mắt. Hiện bác sĩ đang là Bác sĩ Mắt thuộc khoa Khám bệnh - Nội khoa bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ đầu ngành, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.