Siêu âm khớp vai có tác dụng gì trong điều trị bệnh lý cơ xương khớp

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thanh Hải - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Các bệnh lý xương khớp liên quan đến vùng vai ngày càng trở nên phổ biến. Trước đây chụp hình khớp vai có cản quang là phương tiện được ưu tiên trong chẩn đoán. Tuy nhiên, hiện nay các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn đang ngày càng phát triển, trong đó có kỹ thuật siêu âm khớp vai, kỹ thuật không chỉ hỗ trợ quá trình thăm khám và chẩn đoán mà còn được các bác sĩ cho chỉ định trong điều trị một số bệnh

Khớp vai đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các động tác một cách linh hoạt trong hầu hết các hoạt động của cơ thể. Tuy nhiên, khớp vai lại rất dễ bị tổn thương do nhiều nguyên nhân khác nhau.

Khớp vai là một khớp lớn, cấu tạo từ nhiều bộ phận xương, cơ và dây chằng khác nhau ở vùng vai, cánh tay. Chức năng chính là phối hợp thực hiện các động tác trong hoạt động hằng ngày bên cạnh các khớp khác trong cơ thể.

Cấu tạo khớp vai bao gồm các thành phần sau:

Phần xương:

• Xương cánh tay là thành phần xương lớn nhất cấu thành khớp vai. Cấu tạo với đầu xương dạng tròn để nối và xoay trở dễ dàng trong phần lõm của xương bả vai.
• Xương bả vai hình tam giác, nhiệm vụ là điểm kết nối xương đòn và xương cánh tay với các bộ phận phía trước của cơ thể.
• Xương đòn là một xương nhỏ, kéo dài từ phía trước xương ức để mỏm cùng vai của xương bả vai. Xương đòn giúp ổn định các chuyển động của khớp vai.

Dây chằng:

• Dây chằng quạ cánh tay: Đây là dây chằng khỏe nhất của khớp vai. Điểm bám của dây chằng này là từ mỏm quạ xương bả vai chạy xuống chia làm hai bám vào củ lớn, củ bé của xương cánh tay.
• Các dây chằng ổ chảo-cánh tay: Dây chằng đi từ ổ chảo đến xương cánh tay, chia làm 3 phần trên, dưới và giữa bao xung quanh khớp vai.
• Dây chằng quạ-mỏm cùng vai: Là dãy xơ nối giữa mỏm cùng vai và mỏm quạ, tạo thành vòm mỏm cùng. Đây là dây chằng lớn nhìn thấy được trên hình ảnh siêu âm khớp vai.

Siêu âm khớp vai là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm nhập, hỗ trợ hiệu quả trong việc khảo sát một số tổn thương liên quan đến khớp vai. Kỹ thuật này thường sử dụng đầu dò linear tần số cao (7,5 - 12 MHz).

Kỹ thuật siêu âm khớp vai được thực hiện ở tư thế bệnh nhân ngồi thẳng lưng và thay đổi theo yêu cầu thăm khám của bác sĩ trong quá trình siêu âm.

Yêu cầu khi siêu âm khớp vai là: Khảo sát toàn diện ở cả hai bên vai, bắt đầu với bên ít hoặc không có triệu chứng và thường chia làm 3 vùng để siêu âm là vùng trước, giữa và sau.

Một số hình ảnh có thể ghi nhận được trên siêu âm khớp vai và gợi ý chẩn đoán bệnh bao gồm:

• Hình ảnh siêu âm khớp vai bình thường: Gồm các gân chóp xoay và ngoài chóp xoay (như gân cơ nhị đầu, gân cơ trên và dưới gai, gân dưới vai, gân cơ tròn bé), các khớp và các dây chằng.
• Gân cơ nhị đầu: Bệnh nhân ngồi, bàn tay được đặt ngửa trên đùi. Hình ảnh gân cơ nhị đầu trên siêu âm khớp vai có hình bầu dục ở mặt cắt ngang, nằm trong rãnh nhị đầu và có những phần phản âm nhỏ bên trong (bản chất là mô sợi). Ngược lại, khi siêu âm ở lát cắt dọc thì gân cơ nhị đầu là những phần hồi âm dày chạy song song nhau.
• Nếu bệnh nhân có dấu hiệu sưng đau ở mặt trước giữa cánh tay gợi ý có thể đứt gân cơ nhị đầu. Trên siêu âm khớp vai, nếu đứt đầu dài gân sẽ thấy dịch bao quanh chỗ rách và những hồi âm dày tại vị trí rách. Một số bất thường khác của gân cơ nhị đầu trên siêu âm khớp vai bao gồm viêm gân cơ nhị đầu, trật hoặc bán trật gân cơ nhị đầu.
• Gân cơ trên gai: có thể thấy hình ảnh tổn thương viêm gân, đứt, rách gân.
• Trật khớp: Hình ảnh trên siêu âm khớp vai là chỏm xương cánh tay lệch vào trong hoặc ra ngoài ổ khớp.
• Siêu âm khớp vai còn có thể ghi nhận một số dấu hiệu bất thường khác như: Tổn thương bao hoạt dịch, tụ dịch trong các ổ khớp, dị vật khớp vai, các biến dạng hoặc cấu trúc bất thường quanh khớp vai...

Siêu âm khớp vai ngoài chức năng ghi nhận các tổn thương, gợi ý chẩn đoán bệnh còn có khả năng hỗ trợ cho quá trình điều trị hiệu quả một số bệnh lý xương khớp khác.

Một số chấn thương hoặc tình trạng viêm khớp sau khi được chẩn đoán xác định sẽ được hỗ trợ điều trị thông qua siêu âm khớp vai. Viêm bao khớp, viêm bao hoạt dịch, viêm gân là những bệnh được hỗ trợ điều trị thông qua hướng dẫn của siêu âm.

Siêu âm khớp vai được xem là một phương tiện chẩn đoán hình ảnh an toàn và hiệu quả để đánh giá nhanh các tình trạng liên quan đến khớp vai cũng như góp phần điều trị các bệnh lý này.

Ưu điểm của siêu âm là giúp phát hiện sớm các bệnh lý, hạn chế được những biến chứng nghiêm trọng về sau. Tuy nhiên, siêu âm khớp vai đòi hỏi bác sĩ thực hiện phải có chuyên môn và kinh nghiệm, nắm rõ giải phẫu của khớp vai để phát hiện các bất thường nếu có trên siêu âm.

XEM THÊM

• Siêu âm giúp xác định thoái hóa khớp gối như thế nào?
• Các bệnh lý khớp vai thường gặp
• Làm thế nào khi bị chấn thương khớp vai?