Sốt rét ở trẻ nhỏ có nguy hiểm?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Nam Phong - Bác sĩ Nhi - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.

Sốt rét là bệnh do ký sinh trùng Plasmodium gây ra với các triệu chứng đau đầu, sốt, lạnh run và dễ tử vong. Người mắc bệnh sau khi bị muỗi Anophen đốt từ 10 -15 ngày. Bệnh có thể lây truyền qua đường truyền máu, mẹ sang con, dùng chung bơm kim tiêm dính máu có ký sinh trùng sốt rét hoặc bị muỗi đốt

Tùy theo lứa tuổi của trẻ em, các đặc điểm của bệnh sốt rét ở trẻ nhỏ có những triệu chứng khác nhau như sau:

Đối với trẻ nhỏ dưới sáu tháng tuổi:

Trẻ sơ sinh đến sáu tháng tuổi ít bị nhiễm bệnh sốt rét và ít tử vong, nguyên do là bởi:

• Trẻ còn mang mang huyết sắc tố F (fetal hemoglobin);
• Kháng thể được thụ hưởng từ người mẹ;
• Còn bú mẹ nên cơ thể trẻ thiếu chất PABA (para-amino benzoic acid).

Vì vậy, ký sinh trùng sốt rét sẽ không thể tổng hợp được acid folic để phát triển thành bệnh sốt rét ở trẻ nhỏ.

Đối với trẻ trên sáu tháng tuổi:

Những trẻ từ sáu tháng tuổi trở lên sống tại vùng sốt rét lưu hành có tỷ lệ mắc sốt rét và tử vong cao hơn người lớn (cao nhất ở nhóm trẻ em từ 4 đến 5 tuổi). Các triệu chứng bao gồm:

• Có các cơn co giật khi có sốt cao. Chu kỳ cơn sốt xảy ra thường không đều đặn, đôi khi không có giai đoạn rét run.
• Bị rối loạn tiêu hóa như nôn mửa, tiêu chảy, đau bụng, bụng đầy trướng hơi xảy ra khá phổ biến;
• Thiếu máu nhanh, sớm bị lách sưng to;
• Rối loạn dinh dưỡng phát triển nhanh.
• Đường huyết giảm,
• Một số trẻ có biến chứng nặng ở gan với dấu hiệu bilirubin (vàng da), men gan cao và ở thận với dấu hiệu suy thận cấp thực thể.
• Trẻ ho nhiều và bị viêm khí quản, viêm phế quản.
• Mất nước gây khô môi, mắt trũng, sụt cân, khát nước, đi tiểu ít, natri niệu thấp, chất cặn nước tiểu bình thường, urê huyết trên 6,5μmol/l,...
• Thiếu máu và có biểu hiện như mạch nhanh, khó thở, gan to, có tiếng thổi tâm thu, thậm chí bị suy tim có nhịp ngựa phi. Trường hợp thiếu máu nặng sẽ góp phần vào biểu hiện của hội chứng não như vật vã, co giật, hôn mê, rối loạn ý thức (triệu chứng điển hình của sốt rét ác tính).

Trong các vùng sốt rét lưu hành, trẻ em là đối tượng có nhiều nguy cơ mắc bệnh sốt rét. Khi bị nhiễm bệnh, nếu không được phát hiện, chẩn đoán và điều trị kịp thời sẽ dễ dàng dẫn đến sốt rét ác tính gây hậu quả nghiêm trọng, thậm chí là ảnh hưởng đến tính mạng của trẻ.

• Bệnh sốt rét ở trẻ nhỏ sẽ khiến cho cơ thể trẻ còi cọc, chậm lớn, kém thông minh.
• Sốt rét gây thiếu máu do ký sinh trùng vào trong máu nên chúng phá vỡ hàng loạt hồng cầu, dẫn đến thiếu máu, da xanh, môi thâm, mệt mỏi, gầy yếu.

Khi trẻ có dấu hiệu sốt rét, chắc hẳn các bậc phụ huynh sẽ lúng túng và không biết trẻ sốt rét phải làm sao để chăm sóc cho trẻ.

Theo đó, điều quan trọng nhất là bậc phụ huynh nhanh chóng đưa bé đến bác sĩ để chẩn đoán bé có bị sốt rét hay không, bác sĩ sẽ lấy mẫu máu của bé xét nghiệm tìm ký sinh trùng sốt rét. Nếu bé được chẩn đoán bị sốt rét thì các bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị sốt rét cho bé nhằm hạn chế diễn tiến đến sốt rét ác tính nguy hiểm cho bé.

Bên cạnh đó, khi trẻ bị sốt rét, mẹ có thể dùng Paracetamol để hạ sốt cho bé nhanh chóng. Đây là loại thuốc khá an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên, không nên cho trẻ uống thuốc hạ sốt khi nhiệt độ vẫn dưới 38,5 độ. Khi trẻ sốt nhẹ ở mức 37,5-38,5 độ chỉ cần cởi bớt quần áo, cho bé uống nhiều nước hoặc bú mẹ nhiều hơn.

Bậc phụ huynh tuyệt đối không đắp chăn cho bé. Không nên đóng kín phòng mà phải mở ra và bật quạt gió để không khí được thông thoáng.

Lưu ý: Không chườm đá, chườm lạnh để hạ sốt cho bé. Việc chườm đá, chườm lạnh không những không giúp trẻ hạ sốt mà còn gây hại cho trẻ khiến trẻ bị bỏng do lạnh hoặc suy hô hấp.

Hiện nay chưa có loại vắc-xin nào dùng để phòng ngừa bệnh sốt rét ở trẻ nhỏ. Do đó, việc bảo vệ trẻ không bị muỗi chích là biện pháp phòng ngừa bệnh hiệu quả nhất.

• Cho trẻ ngủ màn kể cả ban ngày và ban đêm; chiều tối nên cho trẻ mặc áo quần dài tay để tránh muỗi đốt.
• Áp dụng các biện pháp đuổi muỗi thích hợp như: Dùng vợt muỗi, nhang đốt muỗi, thoa kem chống muỗi,...
• Quần áo của trẻ và gia đình phải được xếp gọn gàng, không nên treo hay móc quần áo trên tường làm nơi trú ẩn cho muỗi.
• Vệ sinh đồ chơi của trẻ thường xuyên; môi trường sống xung quanh trẻ cần phải sạch sẽ; sắp xếp nhà cửa ngăn nắp; phát quang bụi rậm, khơi thông cống rãnh quanh nh; không để ao tù, nước đọng ...
• Tuyên truyền giáo dục phòng chống sốt rét cho phụ huynh của trẻ.
• Khi thấy trẻ có các triệu chứng của bệnh sốt rét như: rét run, sốt nóng sau đó vã mồ hôi hoặc cảm thấy ớn lạnh, gai rét, phụ huynh cần đưa trẻ cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Sốt rét rất nguy hiểm cho trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ từ 4-5 tuổi, nguy cơ tử vong cao hơn người lớn. Vì vậy, khi bé có những triệu chứng của sốt rét cần đưa đến cơ sở y tế uy tín khám và điều trị ngay. Khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã tiếp nhận và điều trị thành công rất nhiều ca bệnh sốt rét từ nhẹ đến nặng. Đội ngũ y bác sĩ có trình độ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm nên có thể dự báo nguy cơ, diễn biến bệnh rất tốt, đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả. Trong trường hợp bé bị sốt rét kèm biến chứng đều được điều trị ngay tại khoa Nhi bởi đội ngũ các bác sĩ chuyên khoa: tim mạch, thần kinh, hô hấp, tai-mũi-họng, tiêu hóa, tiết niệu, dinh dưỡng... rút ngắn thời gian điều trị, tăng hiệu quả của phác đồ.

Nếu có nhu cầu khám và điều trị sốt rét cho bé, bạn vui lòng đặt lịch trực tiếp tại website hoặc liên hệ đến hệ thống hotline để được tư vấn chi tiết.

Nguồn tham khảo: vncdc.gov