Biến chứng của cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ

Bài viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Việc phát hiện một mạng hoặc vòng cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ gợi ý cơ chế bệnh sinh của một tổn thương do axit gây ra. Sự xâm nhập của H. pylori có thể làm trầm trọng thêm các biến chứng của niêm mạc dạ dày lạc chỗ.

Các kết quả mâu thuẫn về mối liên hệ giữa cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ và thực quản Barrett chỉ ra rằng tương tác của chúng phần lớn là suy đoán. Tuy nhiên, mối liên hệ di truyền bệnh học giữa thực quản Barrett và cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ có thể được tranh luận do sự giống nhau về mô miễn dịch của chúng, bao gồm sự biểu hiện của cùng một protein lõi mucin và các mẫu cytokeratin của chúng.

Ngược lại, Feurle và cộng sự đánh giá của các mô hình nhuộm hóa mô miễn dịch nội tiết thần kinh của cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ và thực quản Barrett cho thấy chúng là các phần riêng biệt của một phổ phân biệt trước, với cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ đại diện cho giai đoạn phôi của niêm mạc dạ dày, trong khi các tế bào từ thực quản Barrett đại diện cho các tế bào nguyên thủy và đa năng hơn.

Cũng có nhiều tranh cãi xung quanh mối liên quan được suy đoán của H. pylori với cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ và viêm thực quản trào ngược. Một số tác giả đưa ra giả thuyết rằng, có thể cần phải có sự trào ngược để H. pylori cư trú trong cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ. Tuy nhiên, có sự khác biệt trong tài liệu trong các kết luận về mối tương quan giữa H. Pylori và tỷ lệ mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).

Các nghiên cứu khác đưa ra giả thuyết rằng chứng khó tiêu, bao gồm cảm giác nuốt nghẹn, là do tình trạng viêm mãn tính do H. pylori sản xuất trong niêm mạc dạ dày của cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ thực quản.. Một báo cáo trường hợp cụ thể cho thấy rằng việc tiệt trừ H. pylori có thể cải thiện các triệu chứng ngoài dạ dày liên quan đến cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ và dẫn đến những thay đổi mô bệnh học có lợi, điều này cho thấy rằng liệu pháp diệt H. pylori và H. pylori có thể có những tác dụng khác nhau ở bệnh nhân với cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ.

Tuy nhiên, báo cáo này bị hạn chế bởi thực tế là bệnh nhân có cả vi khuẩn H. pylori ở dạ dày và thực quản . Do đó, không thể xác định liệu sự cải thiện cảm giác nuốt nghẹn và chứng ợ nóng có phải chỉ do diệt trừ H. pylori hay không.hoặc thuốc ức chế bơm proton (PPI) thường được bao gồm trong điều trị.

Trong một số trường hợp cá biệt, có báo cáo về các biến chứng bao gồm chảy máu, loét, hẹp, thủng và rò khí quản và áp xe dưới da. Trong một loạt trường hợp nhỏ, việc phát hiện một mạng hoặc vòng cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ gợi ý cơ chế bệnh sinh của một tổn thương do axit gây ra. Quan trọng là, sự xâm nhập của H. pylori có thể làm trầm trọng thêm các biến chứng này.

3.1 Cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ và rối loạn tiêu hoá chức năng

Các tổn thương ở thực quản cổ cần được nhận biết và giải quyết, đặc biệt trong trường hợp không có tổn thương nào khác ở đường trên có thể giải thích cho những phàn nàn của bệnh nhân, các bước này nên được thực hiện trước khi chẩn đoán chứng khó tiêu chức năng hoặc trào ngược không ăn mòn.

Những bệnh nhân được chẩn đoán có khả năng mắc chứng rối loạn tiêu hóa chức năng có thể thất vọng do không tìm ra nguyên nhân cho tình trạng của họ. Tình trạng này có thể dẫn đến 1 vòng lo âu luẩn quẩn. Hơn nữa, chỉ cần giải thích cho bệnh nhân rằng cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ vô hại trong thực quản của họ có thể gây ra các triệu chứng của họ có thể giúp kiểm soát tốt hơn tình trạng thông qua hiệu ứng giả dược.

Tâm lý khó chịu là phổ biến và sinh lý bệnh của chứng khó tiêu chức năng dai dẳng không được hiểu rõ. Tuy nhiên, cảm giác nuốt nghẹn dai dẳng cũng có thể bắt nguồn từ áp lực lên cơ thắt thực quản trên xuất phát từ tình trạng cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ dễ bị kích thích hoặc do phản xạ co thắt cơ thắt thực quản trên do cơ chế bảo vệ hô hấp, có khả năng liên quan đến trào ngược.

3.2 Cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ và ung thư thực quản

Một câu hỏi liên quan khác là liệu cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ có liên quan đến sinh lý bệnh của ung thư thực quản hay không? Xem xét số lượng các nghiên cứu báo cáo cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ là một vùng niêm mạc vô hại có thể bị bỏ qua, người ta có thể nghĩ rằng số lượng hạn chế các trường hợp mắc cả ung thư thực quản và cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ là ngẫu nhiên.

Mặt khác, các báo cáo trường hợp gần đây về ung thư biểu mô tuyến mô tả các cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ là các tổn thương nhỏ và phẳng và khá dễ nhận thấy so với các cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ lành tính. Do đó, các bác sĩ nội soi có nên cảm thấy tội lỗi khi bỏ sót loại tổn thương này hay vì không thường xuyên lấy sinh thiết? Câu trả lời cho câu hỏi này phụ thuộc vào mức độ tổn thương có liên quan đến các triệu chứng của bệnh nhân và nếu tổn thương ảnh hưởng đến kết quả của bệnh nhân.

Liệu cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ có làm tăng nguy cơ ung thư biểu mô thực quản hay không vẫn còn tranh cãi. Tiết axit cũng là một nguyên nhân nghi ngờ gây ra biến đổi ác tính, nhưng có sự khác biệt giữa tỷ lệ phổ biến cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ có liên quan đến axit có triệu chứng và các trường hợp ác tính hiếm khi được báo cáo.

Không có hướng dẫn tiêu chuẩn nào cho việc quản lý các cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ ngoài hệ thống phân loại bệnh học lâm sàng của Von Rahden và cộng sự, nhằm điều chỉnh việc quản lý nhưng dựa trên cơ sở tài liệu hạn chế. Cần phát triển sự hợp tác kỹ lưỡng giữa các ngành (bác sĩ tai mũi họng, bác sĩ hô hấp, bác sĩ nội tiết, bác sĩ tiêu hóa và bác sĩ tâm thần) để tăng hiệu quả của chẩn đoán cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ ở những bệnh nhân có các triệu chứng ngoài thực quản không giải thích được.

Các triệu chứng và phản ứng của chúng với điều trị có thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ, sự xâm nhập của H. pylori và các yếu tố cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ ngoài thực quản, nhưng cần có các nghiên cứu sâu hơn để đưa ra kết luận chắc chắn.

Vì không có mối liên hệ nào được chứng minh giữa mô bệnh học và các triệu chứng lâm sàng của cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ, những bệnh nhân có triệu chứng nên được điều trị và xem xét đánh giá lại nội soi khi nghi ngờ có các biến chứng khác của dị vật niêm mạc dạ dày. Trong một số trường hợp được chọn, chẳng hạn như bệnh nhân có nguy cơ cao bị ung thư hoặc bệnh nhân có triệu chứng, người cao tuổi hoặc người hút thuốc, cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ nên được đánh giá hệ thống và mô tả tỉ mỉ với chẩn đoán nội soi và bệnh nhân cần được xem xét để giám sát. Phân loại của Von Rahnen được sử dụng cùng với mô tả NBI có thể được đưa vào báo cáo nội soi để cải thiện nhận thức về bất kỳ sự tiến triển tiềm ẩn nào của tổn thương trong lần đánh giá tiếp theo.

Thực thể cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ phụ thuộc vào việc bị bỏ qua, chưa được khám phá và trở thành nguồn gây tò mò. Lịch sử tự nhiên và ý nghĩa lâm sàng của nó vẫn chưa được xác định rõ ràng do số lượng hạn chế của các nghiên cứu mơ hồ trong tài liệu. Mỗi người nên kiểm tra thực quản cổ thường xuyên và cẩn thận để phát triển chẩn đoán phân biệt, đặc biệt ở những bệnh nhân ban đầu có rối loạn tiêu hóa cơ năng và những bệnh nhân mắc chứng khó nuốt trên, ho mãn tính không rõ nguyên nhân hoặc cảm giác ê buốt dai dẳng. Việc ác tính hóa các cấu trúc niêm mạc dạ dày lạc chỗ và mối liên quan của nó với các thực thể khác như thực quản Barrett vẫn còn gây tranh cãi.

Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ uy tín được nhiều bệnh nhân tin cậy trong thực hiện kỹ thuật chẩn đoán các bệnh lý tiêu hóa, bệnh lý gây tiêu chảy mạn tính, bệnh Crohn, niêm mạc dạ dày lạc chỗ ở thực quản...Cùng với đó, tại Bệnh viện Vinmec, sàng lọc ung thư dạ dày, polyp dạ dày được thực hiện thông qua nội soi dạ dày với máy nội soi Olympus CV 190, với chức năng NBI (Narrow Banding Imaging - nội soi với dải tần ánh sáng hẹp) cho kết quả hình ảnh phân tích bệnh lý niêm mạc rõ nét hơn so với nội soi thông thường, phát hiện các tổn thương viêm loét đại tràng, các tổn thương ung thư tiêu hoá giai đoạn sớm... Bệnh viện Vinmec với cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại cùng đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, luôn tận tâm tận lực trong khám chữa bệnh, khách hàng có thể yên tâm với dịch vụ nội soi dạ dày, thực quản tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.

Tài liệu tham khảo

1. Raine CH. Ectopic gastric mucosa in the upper esophagus as a cause of dysphagia. Ann Otol Rhinol Laryngol. 1983;92:65-66. [PubMed] [DOI]
2. Truong LD, Stroehlein JR, McKechnie JC. Gastric heterotopia of the proximal esophagus: a report of four cases detected by endoscopy and review of literature. Am J Gastroenterol. 1986;81:1162-1166. [PubMed]
3. Akbayir N, Alkim C, Erdem L, Sökmen HM, Sungun A, Başak T, Turgut S, Mungan Z. Heterotopic gastric mucosa in the cervical esophagus (inlet patch): endoscopic prevalence, histological and clinical characteristics. J Gastroenterol Hepatol. 2004;19:891-896. [PubMed] [DOI]
4. Borhan-Manesh F, Farnum JB. Incidence of heterotopic gastric mucosa in the upper oesophagus. Gut. 1991;32:968-972. [PubMed] [DOI]
5. Tang P, McKinley MJ, Sporrer M, Kahn E. Inlet patch: prevalence, histologic type, and association with esophagitis, Barrett esophagus, and antritis. Arch Pathol Lab Med. 2004;128:444-447. [PubMed] [DOI]
6. Adriana Ciocalteu, Petrica Popa, Issues and controversies in esophageal inlet patch, World J Gastroenterol. Aug 14, 2019; 25(30): 4061-4073