Siêu âm gan có cần nhịn ăn không?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thục Vỹ - Bác sĩ Chẩn Đoán Hình Ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Siêu âm gan là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, an toàn, hiệu quả trong chẩn đoán một số bệnh lý gan, tổn thương gan nhất định. Tuy nhiên để đảm bảo kết quả siêu âm gan được chính xác, người bệnh cần lưu ý một số điểm được nêu dưới đây.

Siêu âm là kỹ thuật chẩn đoán an toàn, không xâm lấn, không gây đau, không sử dụng bức xạ. Đây là phương pháp có giá trị chẩn đoán cao, tiện dụng, chi phí thấp. Cho đến nay về cơ bản vẫn chưa ghi nhận những tác dụng có hại của siêu âm trên cơ thể con người. Vì vậy, nó có thể được thực hiện lặp đi lặp lại nhiều lần để chẩn đoán, theo dõi và kết hợp làm các thủ thuật điều trị bệnh.

Máy quét siêu âm bao gồm bảng điều khiển máy tính, màn hình hiển thị video và đầu dò kèm theo. Đầu dò là một thiết bị cầm tay nhỏ giống như micro. Đầu dò phát ra các sóng âm thanh tần số cao hay còn gọi là sóng siêu âm vào cơ thể và sau đó thu tiếng vang trở lại.

Bác sỹ siêu âm bôi một lượng nhỏ gel vào khu vực cần được kiểm tra và đặt đầu dò ở đó. Gel cho phép sóng âm truyền qua lại giữa đầu dò và khu vực được kiểm tra. Hình ảnh siêu âm có thể nhìn thấy ngay lập tức trên màn hình hiển thị. Máy tính tạo ra hình ảnh dựa trên độ to (biên độ), cường độ (tần số) và thời gian cần thiết để tín hiệu siêu âm trở về đầu dò. Nó cũng tính đến loại cấu trúc cơ thể hoặc mô mà âm thanh truyền qua. Trong y học, siêu âm được sử dụng để phát hiện những thay đổi về sự xuất hiện của các cơ quan, mô và mạch và để phát hiện các khối bất thường, chẳng hạn như khối u.

Siêu âm gan có thể được tiến hành riêng biệt hoặc chung trong kĩ thuật siêu âm bụng tổng quát. Kỹ thuật này giúp phân định phân thùy, hạ thùy, hạ phân thùy của gan, dựa trên mối liên quan đến động mạch chủ, tĩnh mạch dưới, tĩnh mạch cửa, tĩnh mạch gan, để phát hiện các bệnh lý, các tổn thương của gan.

Những hình ảnh hiển thị trên siêu âm giúp bác sĩ chẩn đoán một số bệnh lý hoặc tổn thương gan nhất định như:

• Gan nhiễm mỡ: Quan sát trên siêu âm thấy thấy một phần hay toàn bộ nhu mô gan sáng
• Xơ gan: Bệnh nhân xơ gan giai đoạn đầu có kích thước gan lúc đầu tăng,về sau gan teo nhỏ. Ở giai đoạn muộn của xơ gan, siêu âm còn có thể thấy gan có hình nốt nhỏ đường kính dưới 1cm. Ngoài ra, siêu âm còn giúp phát hiện các hậu quả của xơ gan như cổ trướng, giãn tĩnh mạch, lách to.
• Ung thư gan: Siêu âm là một trong những xét nghiệm quan trọng giúp chẩn đoán ung thư gan
• Viêm gan: Trên siêu âm quan sát được các tổn thương của gan, kích thước gan tăng nhưng hình ảnh nhu mô gan chưa thấy có biến đổi rõ rệt
• Áp xe gan
• Sán lá gan
• Các bệnh lý gan mật khác

Thông thường, siêu âm gan không cần phải nhịn ăn. Tuy nhiên để khảo sát đường mật trong và ngoài gan tốt hơn bác sĩ có thể sẽ yêu cầu bạn nhịn ăn trong vòng 8 đến 12 giờ trước khi siêu âm. Vì nếu siêu âm sau khi ăn, túi mật xẹp sẽ khó đánh giá các tổn thương bên trong lòng và thành túi mật, ngoài ra khi dạ dày chứa quá nhiều thức ăn vùng đầu tụy, đoạn cuối ống mật chủ và một phần gan trái sẽ khó quan sát được trên siêu âm.

• Trước khi siêu âm gan, bạn có thể được yêu cầu thay áo choàng bệnh viện và tháo đồ trang sức trên người. Bạn sẽ được yêu cầu nằm ngửa trên bàn kiểm tra.
• Bác sỹ siêu âm bôi một lượng nhỏ gel vào bụng của bạn.
• Bác sỹ siêu âm ấn nhẹ đầu dò vào vùng bụng của bạn, di chuyển nó qua lại. Thiết bị sẽ gửi tín hiệu đến máy tính, tạo ra hình ảnh giúp bác sĩ quan sát được cấu trúc gan của bạn
• Kiểm tra siêu âm thông thường mất khoảng 10- 30 phút để hoàn thành. Nó thường không đau. Tuy nhiên, bạn có thể có một số khó chịu tạm thời nếu kỹ thuật viên ấn vào một khu vực bị đau hoặc những vùng mềm.
• Bạn sẽ có thể trở lại hoạt động bình thường ngay sau khi siêu âm gan.

Một số yếu tố hoặc điều kiện có thể ảnh hưởng đến kết quả siêu âm, bao gồm:

• Béo phì nặng
• Thức ăn còn bên trong dạ dày
• Barium (một chất lỏng bạn uống để thực hiện một số xét nghiệm giúp bác sĩ nhìn thấy dạ dày và đường tiêu hóa của bạn) còn sót lại trong ruột từ một quy trình xét nghiệm trước đó
• Khí dư thừa trong đường ruột.