Suy gan cấp tính: Chẩn đoán, điều trị

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Lê Nguyễn Hồng Trâm - Bác sĩ Nội tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang. Bác sĩ đã có nhiều năm kinh nghiệm trong việc khám và điều trị các bệnh lý về đường tiêu hoá, đặc biệt là các bệnh lý tiêu hóa - gan mật, nội soi tiêu hoá và các bệnh lý nội tổng quát.

Suy gan cấp tính là tình trạng mất chức năng gan xảy ra nhanh chóng trong vài ngày hoặc vài tuần ở một người không/có bệnh gan từ trước. Suy gan cấp tính ít phổ biến hơn suy gan mạn tính nhưng có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng.

Các xét nghiệm và thủ tục được áp dụng để chẩn đoán suy gan cấp bao gồm:

• Xét nghiệm máu

Xét nghiệm máu được thực hiện để xác định chức năng hoạt động của gan ở mức tốt hay xấu. Cụ thể, xét nghiệm đo thời gian Prothrombin (PT - Prothrombin Time) giúp đánh giá khả năng cầm - đông máu. Nếu như bạn bị suy gan cấp tính, máu sẽ không đông lại nhanh như bình thường.

• Xét nghiệm hình ảnh

Bác sĩ có thể đề nghị làm siêu âm để kiểm tra gan của bệnh nhân. Thử nghiệm này cho thấy những tổn thương gan nếu có và giúp bác sĩ xác định nguyên nhân gây ra các vấn đề về gan của bạn. Ngoài ra, chuyên gia y tế cũng có thể chỉ định chụp cắt lớp vi tính bụng (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) để xem xét gan và mạch máu. Những xét nghiệm suy gan cấp này có chức năng tìm ra một số nguyên nhân gây suy gan cấp tính, chẳng hạn như hội chứng Budd-Chiari hoặc khối u. Chúng có thể được tiến hành nếu bác sĩ nghi ngờ bạn có vấn đề về gan nhưng xét nghiệm siêu âm lại cho kết quả âm tính.

• Sinh thiết mô gan

Một mảnh mô gan nhỏ có thể được lấy ra để làm kiểm tra theo chỉ định của bác sĩ, giúp tìm ra nguyên nhân tại sao gan của bạn lại bị suy. Vì những bệnh nhân suy gan cấp có nguy cơ bị chảy máu khi sinh thiết, chuyên gia y tế thường thực hiện kỹ thuật sinh thiết gan qua tĩnh mạch cảnh. Cụ thể, bác sĩ sẽ rạch một đường nhỏ ở bên phải cổ của bạn, rồi đưa một ống mỏng (ống thông) vào tĩnh mạch cổ, xuyên qua tim và vào tĩnh mạch chuyền tới gan. Sau đó, một cây kim sẽ được luồn qua ống thông để lấy ra một mẫu mô gan làm xét nghiệm suy gan cấp.

Những người bị suy gan cấp tính cần thiết điều trị tại phòng chăm sóc đặc biệt của bệnh viện có năng lực thực hiện cấy ghép gan, nhất là khi đã suy gan cấp độ 4. Bệnh nhân có thể được điều trị tổn thương gan, nhưng trong nhiều trường hợp bác sĩ sẽ kiểm soát các biến chứng và cho gan thời gian để tự chữa lành.

Điều trị suy gan cấp tính thường bao gồm hai phương pháp chính sau:

• Thuốc giải độc gan

Suy gan cấp tính do ngộ độc quá liều acetaminophen được điều trị bằng một loại thuốc có tên là acetylcystein. Thuốc này cũng có hiệu quả chữa bệnh do các nguyên nhân khác của suy gan cấp tính. Chẳng hạn, nấm và một vài chất độc sẽ được điều trị bằng các loại thuốc có thể đảo ngược tác dụng của chất độc và làm giảm tổn thương gan.

• Ghép gan

Khi tình trạng suy gan cấp tính không thể hồi phục, như suy gan cấp độ 4, phương pháp điều trị duy nhất có thể thực hiện là ghép gan. Trong quá trình ghép gan, bác sĩ phẫu thuật sẽ loại bỏ phần gan bị tổn thương của bạn và thay thế bằng lá gan khỏe mạnh mới từ người hiến.

Ngoài ra, để kiểm soát các dấu hiệu và triệu chứng gặp phải do suy gan cấp tính, cũng như ngăn ngừa nguy cơ biến chứng, bác sĩ sẽ tiến hành các bước chăm sóc hỗ trợ như sau:

• Giảm áp lực gây ra bởi chất lỏng dư thừa trong não: Phù não do suy gan cấp có thể làm tăng áp lực lên não của bạn. Một số loại thuốc sẽ giúp giảm sự tích tụ chất lỏng trong não của bạn.
• Lọc máu trong suy gan cấp: Có tác dụng loại bỏ các chất độc sản sinh trong quá trình chuyển hóa, hỗ trợ gan và các cơ quan trong lúc chờ tế bào gan hồi phục hoặc được phẫu thuật ghép gan.
• Sàng lọc nhiễm trùng: Đội ngũ nhân viên y tế sẽ lấy mẫu máu và nước tiểu của bạn mỗi giờ, sau đó mang đi kiểm tra. Nếu có các dấu hiệu nghi ngờ nhiễm trùng, những loại thuốc điều trị tình trạng này sẽ được kê toa.
• Ngăn ngừa chảy máu nghiêm trọng: Bác sĩ thường cung cấp cho bệnh nhân thuốc để giảm nguy cơ chảy máu. Nếu bạn mất quá nhiều máu, các xét nghiệm bổ sung sẽ được thực hiện để tìm nguyên nhân gây mất máu. Ngoài ra người bệnh cũng được yêu cầu truyền máu.

Các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục nghiên cứu một số phương pháp điều trị mới cho bệnh suy gan cấp tính, đặc biệt là những cách có khả năng làm giảm hoặc trì hoãn nhu cầu ghép gan. Mặc dù một số phương pháp điều trị tiềm năng trong tương lai đã được triển khai, tuy nhiên cần lưu ý rằng chúng vẫn đang còn trong giai đoạn thử nghiệm và chưa thể sẵn sàng để áp dụng.

Một số những phương pháp đang được nghiên cứu là:

• Thiết bị hỗ trợ gan nhân tạo

Đây là một chiếc máy sẽ thay thế công việc của gan, tương tự như hệ thống lọc máu hỗ trợ khi thận ngừng hoạt động. Có nhiều loại thiết bị khác nhau đang được nghiên cứu và một số trong đó có khả năng cải thiện cơ hội sống sót của bệnh nhân. Một thử nghiệm cho thấy hệ thống hỗ trợ gan ngoại bào đã giúp những người bị suy gan cấp tính vẫn sống mà không cần phải ghép gan.

• Ghép tế bào gan

Chỉ cấy ghép các tế bào của gan - chứ không phải toàn bộ cơ quan - có thể tạm thời trì hoãn nhu cầu ghép gan. Trong một số trường hợp, biện pháp này sẽ cho kết quả phục hồi hoàn toàn. Tuy nhiên phương pháp điều trị này cần được đầu tư nghiên cứu sâu hơn nữa.

• Cấy ghép dị loại (Xenotransplantation)

Loại cấy ghép này sẽ thay thế gan người bằng một nguồn từ động vật. Vài thập kỷ trước các bác sĩ đã từng thực hiện thử nghiệm ghép gan bằng cách sử dụng gan lợn, nhưng kết quả không được như mong đợi. Tuy nhiên, những tiến bộ trong y học miễn dịch và cấy ghép hiện nay khiến các nhà nghiên cứu cân nhắc cải thiện phương pháp điều trị này một lần nữa với hy vọng giúp ích được cho những người đang chờ ghép gan.

Nhìn chung, có một số xét nghiệm giúp chẩn đoán suy gan cấp cũng như tìm ra nguyên nhân gây bệnh. Những biện pháp điều trị can thiệp và quản lý căn bệnh này cũng khá đa dạng tùy thuộc vào nguyên nhân, trong đó có cả những thử nghiệm chữa bệnh mới đang được nghiên cứu. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, ghép gan có thể là phương pháp duy nhất. Nếu bị nghi ngờ suy gan cấp tính, hầu hết người bệnh sẽ phải nhập viện để điều trị trong một khoa chăm sóc tích cực.

Để hạn chế tiến triển của bệnh suy gan, người bệnh cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ, đồng thời cần tuân theo sự hướng dẫn của bác sĩ để đạt được hiệu quả chữa trị một cách tốt nhất.

Nguồn tham khảo: Mayoclinic.org