Các nguyên nhân hồi hộp do bệnh về tim

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Quốc Vĩnh - Bác sĩ Cấp cứu - Khoa Hồi sức - Cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Hồi hộp tim đập nhanh thường không phải là vấn đề sức khỏe quá nghiêm trọng nếu không xảy ra thường xuyên. Tuy nhiên, hồi hộp tim đập nhanh thường xuyên thì có thể là một triệu chứng báo động về một số bệnh lý ở tim cần sớm đi kiểm tra sức khoẻ.

Tim là một khối cơ, có 2 buồng phía trên là tâm nhĩ phải và tâm nhĩ trái, 2 buồng phía dưới là tâm thất phải và tâm thất trái, có chức năng bơm máu đi khắp cơ thể. Hoạt động bơm của các buồng tim được phối hợp nhịp nhàng với nhau để đảm bảo bơm một lượng máu hằng định đi khắp cơ thể. Khi tế bào cần nhiều oxy hơn, ví dụ như vận động, tim sẽ đập nhanh hơn để bơm nhiều máu hơn tới phổi và tế bào. Một xung động điện được phát ra ở nhĩ phải sẽ dẫn truyền qua nhĩ trái, xuống thất phải và thất trái, kích thích các buồng tim co bóp và bơm máu nuôi cơ thể.

Hồi hộp là cảm giác tim đập nhanh, rung động, đánh trống ngực mà người bệnh cảm nhận được ở bên ngực trái. Triệu chứng này thường gây ra do nhịp tim nhanh hơn với nhịp tim bình thường so với tuổi tác, giới tính và tình trạng sức khỏe. Hồi hộp có thể do tần số tim nhanh một cách bất thường nhưng vẫn đều, ngoại tâm thu hoặc nhịp tim bất thường.

Nếu bị hồi hộp tim đập nhanh kèm một số triệu chứng đặc thù dưới đây, người bệnh cần cảnh giác vì nguy cơ mắc bệnh tim mạch là rất cao:

• Xảy ra thường xuyên: Tình trạng tim hồi hộp đập nhanh, hồi hộp có thể xuất hiện thỉnh thoảng hoặc vài lần trong ngày, mỗi lần kéo dài khoảng vài phút. Nếu triệu chứng này xảy ra thường xuyên thì bệnh nhân nên đi khám. Nếu tình trạng này chỉ thỉnh thoảng mới gặp phải thì có thể bắt nguồn từ những nguyên nhân ít nghiêm trọng như lo lắng, căng thẳng, uống nhiều cà phê, uống rượu hoặc tác động của ảnh hưởng của quá trình mang thai;
• Tim hồi hộp đau nhói: Nếu tim đập nhanh kèm theo triệu chứng đau ngực thì bệnh nhân cần phải được cấp cứu ngay vì đây là triệu chứng cho thấy tim đang gặp vấn đề nghiêm trọng;
• Khó thở: Người bệnh nên đi khám bác sĩ nếu tim đập nhanh đi kèm triệu chứng khó thở. Nếu bệnh nhân bị khó thở, ngất xỉu thì cần phải được cấp cứu ngay lập tức;
• Chóng mặt, sưng chân: Khi đi kèm triệu chứng tim đập nhanh, tình trạng chóng mặt, phù chân là dấu hiệu cho thấy tim đang gặp vấn đề nghiêm trọng.

Dưới đây là những nguyên nhân thường gặp nhất gây hồi hộp, tim đập nhanh do bệnh về tim mạch:

4.1 Nhịp nhanh xoang (nhịp nhanh, đều)

Thông thường, nhịp tim đập khoảng 70 lần/phút, dao động ở người trưởng thành là 60 - 100 lần/phút. Nhịp tim bình thường khi nghỉ ngơi sẽ phụ thuộc vào tuổi và tình trạng sức khỏe của từng người (người càng khỏe thì mạch càng chậm). Tần số nhịp tim thường tăng khi:

• Vận động, lo lắng;
• Sử dụng cà phê, rượu và các chất kích thích như cocaine;
• Sử dụng một số loại thuốc điều trị ho và cảm cúm không cần kê toa và một số thuốc kê toa như salbutamol để trị hen;
• Cường giáp;
• Một bệnh lý nặng tiềm ẩn của tim.

Khi gặp triệu chứng này, bác sĩ sẽ hỏi bệnh sử của bệnh nhân, hoàn cảnh xuất hiện hồi hộp rồi bắt mạch, đo huyết áp, nghe tim và làm một số xét nghiệm. Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây hồi hộp.

4.2 Ngoại tâm thu (nhịp lạc chỗ hoặc nhịp mất)

Ngoại tâm thu xuất hiện khi tế bào cơ tim phát ra xung động điện ngoài xung động nhịp nhàng bình thường, gây co cơ tim. Sau một nhịp ngoại tâm thu, tim sẽ nghỉ lâu hơn bình thường nên người bệnh có cảm giác như bị mất nhịp. Ngoại tâm thu thường vô hại có khuynh hướng xuất hiện khi nghỉ và biến mất khi hoạt động gắng sức. Tuy nhiên, ngoại tâm thu thất là nhịp khởi phát từ vùng tế bào cơ tim tại thất, nếu tần suất xuất hiện thưa thì không cần phải điều trị, nhưng nếu tần suất xuất hiện dày thì nguy cơ chuyển thành nhịp nhanh thất và rung thất, đây là tình trạng nguy hiểm đến tính mạng. Chẩn đoán sẽ thấy được ngoại tâm thu trên điện tâm đồ (ECG). Đa số các trường hợp hồi hộp do ngoại tâm thu không cần điều trị đặc hiệu.

4.3 Nhịp tim bất thường

Triệu chứng hồi hộp có thể do nhịp tim bất thường, bắt mạch thấy nhịp không đều. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là do hoạt động điện bất thường ở tâm nhĩ hoặc tâm thất. Trong đó, nhịp tim bất thường phát ra ở tâm thất ít gặp hơn nhưng nguy hiểm hơn nhịp bất thường phát ra từ tâm nhĩ. Các dạng rối loạn nhịp tim thường gặp là:

• Rung nhĩ: Gây nhịp tim không đều, thường là tim đập nhanh. Bệnh thường gặp ở người lớn tuổi, bị tăng huyết áp và mắc bệnh tim mạch tiềm ẩn. Ngoài ra, uống rượu quá nhiều và bị cường giáp cũng là nguyên nhân gây rung nhĩ. Rung nhĩ có thể dẫn tới sự hình thành cục huyết khối, cục huyết khối này nếu di chuyển lên não sẽ gây tắc mạch máu não. Vì vậy, rung nhĩ cũng là nguyên nhân phổ biến gây đột quỵ nhồi máu não. Khi phát hiện nhịp tim không đều, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân đo điện tâm đồ để chẩn đoán bệnh. Việc điều trị bao gồm sử dụng thuốc làm giảm nhịp tim (như bisoprolol), thuốc phục hồi nhịp xoang (như flecainide) và thuốc chống đông máu để ngăn ngừa đột quỵ (như warfarin). Các biện pháp điều trị khác gồm sốc điện chuyển nhịp để phục hồi nhịp xoang, đốt điện để phá hủy vùng cơ tim gây loạn nhịp và cấy máy tạo nhịp để chiếm quyền kiểm soát nhịp tim;
• Nhịp nhanh trên thất: Tim sẽ đập thật nhanh, sau đó ngưng lại hoặc đập chật lại. Nhịp nhanh trên thất xảy ra khi những xung động điện bất thường khởi phát ở tâm nhĩ chiếm quyền hệ thống phát xung bình thường của tim, ổ phát nhịp với tần số cao theo cơn này thường nằm ở vị trí vùng van 3 lá, gần cạnh nút nhĩ thất của tim, hoạt động theo cơ chế vòng vào lại nút nhĩ thất. Bệnh thường không rõ nguyên nhân. Một số trường hợp nhận thấy cơn nhịp nhanh khởi phát khi hoạt động gắng sức, xúc động, khi uống rượu hoặc cà phê. Nhịp nhanh trên thất thường gặp lần đầu ở người trẻ, đa số các trường hợp là vô hại và không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu cường độ xuất hiện nhiều có thể dẫn đến suy tim, do nhịp tim nhanh làm tăng nhu cầu Oxy cơ tim, nhịp quá nhanh cũng có thể làm tụt huyết áp và sốc tim. Khi bệnh gây khó chịu, người bệnh có thể được chỉ định sử dụng thuốc ức chế beta như bisoprolol để làm chậm nhịp tim hoặc điều trị triệt để bằng đốt điện;
• Rối loạn nhịp thất: Ít gặp hơn nhưng thường nguy hiểm hơn các rối loạn nhịp nhĩ như rung nhĩ hay nhịp nhanh trên thất. Việc chẩn đoán thường được thực hiện thông qua phương pháp đo điện tâm đồ. Những bệnh nhân bị rối loạn nhịp thất cần đi khám chuyên khoa tim mạch để có hướng điều trị thích hợp, hiệu quả.

5.1 Chẩn đoán

• Xét nghiệm máu: Nhằm loại trừ nguyên nhân hồi hộp tim đập nhanh là do thiếu máu hoặc cường giáp;
• Điện tâm đồ: Ghi lại các hoạt động điện của tim, giúp chẩn đoán các bệnh lý tim mạch đã có hoặc tiềm ẩn. Điện tâm đồ 24h sẽ ghi lại hoạt động điện của tim liên tục trong 24h. Bệnh nhân được yêu cầu đo điện tim khi đang hồi hộp;
• Một số xét nghiệm khác sẽ được chỉ định thực hiện tùy từng trường hợp cụ thể.

5.2 Điều trị

Điều trị hồi hộp tim đập nhanh sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây hồi hộp. Cụ thể là:

• Không thức quá khuya;
• Không sử dụng các chất kích thích như uống rượu, hút thuốc, uống trà đặc, cà phê;
• Nghỉ ngơi ở những nơi yên tĩnh;
• Tránh bị xúc động quá mức hoặc căng thẳng thần kinh;
• Ăn nhiều rau quả tươi;
• Tập luyện thể dục thể thao với những môn hữu ích như đi bộ, bơi lội, thái cực quyền;
• Tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ chuyên khoa khi sử dụng thuốc.

Khi có biểu hiện hồi hộp tim đập nhanh, tốt nhất bệnh nhân nên sớm đi khám chuyên khoa tim mạch để được chẩn đoán chính xác về vấn đề sức khỏe mình đang gặp phải và có hướng điều trị hiệu quả, tránh biến chứng.