Quy trình siêu âm tim Doppler

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Nội tổng hợp - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Siêu âm tim Doppler là một trong các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh được sử dụng trong chuyên khoa tim mạch, mục đích chính là để quan sát chuyển động của tim, chức năng của cơ tim và các van tim, chẩn đoán và theo dõi hiệu quả các bệnh lý tim mạch. Quy trình siêu âm tim Doppler thường diễn ra khá nhanh chóng, có thể thực hiện tại phòng siêu âm chuyên dụng hoặc siêu âm cấp cứu tại giường.

Siêu âm tim doppler là phương pháp không xâm lấn, giúp thăm dò tim và các mạch máu lớn trong trung thất bằng một đầu dò đặt ngoài thành ngực của người bệnh. Nguyên lý của kỹ thuật này là sử dụng sóng siêu âm có tần số cao (tần số 3-5 MHz) để thăm dò, để quan sát và thu nhận những hình ảnh về tim, các chuyển động hay các cấu trúc liên quan đến tim. Dựa vào những hình ảnh thu được, các bác sĩ có thể đưa ra những đánh giá ban đầu về những bất thường của cơ tim hoặc của các van tim.

Trong quá trình thực hiện siêu âm tim, bác sĩ sẽ sử dụng các đầu dò di chuyển xung quanh vùng ngực hoặc thực quản của người bệnh. Quá trình siêu âm sẽ giúp bác sĩ dễ dàng quan sát và đánh giá các thông số thể hiện chức năng của quả tim như:

• Hình dáng, kích thước, tình trạng hoạt động, sự co bóp của tim.
• Kích thước và quá trình bơm máu của van và các thành tim.
• Kiểm tra nhịp đập của tim.
• Sức bơm máu của quả tim và thể tích máu được bơm tới các cơ quan khác của cơ thể, sức bơm tính theo từng phút và lấy giá trị trung bình.
• Phát hiện các dấu hiệu bất thường hoặc phát hiện những tổn thương của tim như: hở van tim, rộng hay hẹp van tim, máu đông bất thường ở tim,....

• Tăng huyết áp
• Bệnh cơ tim thiếu máu cục bộ hoặc đánh giá các trường hợp đau tức ngực
• Các rối loạn nhịp tim
• Bệnh lý van tim
• Bệnh lý liên quan đến màng ngoài tim
• Đánh giá các trường hợp khó thở
• Bệnh lý động mạch chủ ngực
• Các bệnh tim bẩm sinh
• Theo dõi trong mổ tim, hồi sức.
• Khám sức khỏe, khám sàng lọc trong cộng đồng.

Trước khi làm siêu âm

Khi được chỉ định làm siêu âm tim Doppler, về cơ bản bệnh nhân không cần chuẩn bị gì đặc biệt và không cần phải thực hiện bất kỳ xét nghiệm sàng lọc nào trước khi siêu âm. Bệnh nhân có thể ăn uống hoàn toàn bình thường trước quá trình thực hiện.

• Tư thế bệnh nhân: Nằm ngửa, hơi nghiêng người về bên trái, nằm trong trạng thái nghỉ ngơi. Bệnh nhân được mắc điện tâm đồ đồng thời trong lúc làm siêu âm tim Doppler.
• Người thực hiện: Ngồi bên phải của người siêu âm, tay phải cầm đầu dò, tay trái điều chỉnh các nút của máy.

Trong khi thực hiện siêu âm tim

Đầu dò đặt ở bờ trái xương ức, tại khoang liên sườn III hoặc IV. Đầu dò sẽ tạo với mặt phẳng lồng ngực của người bệnh một góc từ 80 - 90 độ. Sóng siêu âm chiếu thẳng góc với cấu trúc tim, giúp đo bề dày, chiều rộng của các cấu trúc này.

Bác sĩ tim mạch hoặc bác sĩ chẩn đoán hình ảnh sẽ trực tiếp thực hiện siêu âm tim doppler cho bệnh nhân. Bác sĩ có thể điều chỉnh đầu dò để có được các góc nhìn khác nhau và trực tiếp đánh giá các thông số trên siêu âm. Bác sĩ có thể chụp lại các hình ảnh bất thường để hội chẩn với các chuyên gia tim mạch. Qua đó, đánh giá được chức năng tống máu của tim, các bất thường của cơ tim và các van tim,... Quan sát điện tâm đồ đồng thời với hình ảnh siêu âm Doppler để nhận biết được dòng máu đang ở thì tâm thu hay tâm trương, hay ở cả hai thì.

Sau khi làm siêu âm

Sau khi thực hiện xong, bệnh nhân có thể được cho một chiếc khăn giấy nhỏ hoặc miếng lót để lau sạch gel và thay lại quần áo và ra ngoài.

Theo dõi

Siêu âm tim Doppler được sử dụng để đánh giá nhiều tình trạng bệnh lý khác nhau. Quá trình theo dõi sẽ phụ thuộc vào kết quả cuối cùng của thủ thuật này. Tóm lại, quá trình theo dõi sau khi siêu âm tim chủ yếu là điều trị các bất thường hoặc các bệnh lý tim mạch của bệnh nhân.Thông thường, quá trình siêu âm sẽ diễn ra trong khoảng 1 tiếng đồng hồ. Tuy nhiên, khoảng thời gian này có thể ít hoặc dài hơn, phụ thuộc vào tâm lý và tình trạng của người bệnh.

Ưu điểm: Nhanh chóng, có thể thực hiện tại phòng siêu âm hoặc thực hiện ngay tại giường bệnh trong trường hợp cấp cứu. Siêu âm tim có thể kết hợp với các bài kiểm tra gắng sức để đánh giá tim. Bài kiểm tra được thực hiện khi nghỉ ngơi, sau đó lặp lại khi tập thể dục để tìm những thay đổi trong chức năng của cơ tim trong thời gian gắng sức. Suy giảm chức năng cơ tim trong khi tập thể dục có thể là dấu hiệu của bệnh mạch vành.

Hạn chế: Bệnh nhân béo, thành ngực dày, lớp mỡ dày hay bệnh nhân có van tim cơ học thì chất lượng hình ảnh sẽ bị hạn chế. Ở những đối tượng này, siêu âm tim doppler chỉ đóng vai trò phát hiện, phân loại và xử trí cấp cứu, sau đó bệnh nhân cần được siêu âm qua đầu dò thực quản để xác định chẩn đoán và đánh giá sâu hơn. Mặc dù siêu âm tim cung cấp thông tin về giải phẫu tim, nhưng không hình dung được các động mạch vành hoặc tắc nghẽn trong mạch vành Nếu cần quan sát hình ảnh các động mạch vành, phương pháp thông tim thường được thực hiện.