Ứng dụng của chụp mạch số hóa xóa nền (DSA) trong tim mạch

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BSCK II Nguyễn Quốc Việt - Bác sĩ Tim mạch can thiệp - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Digital Subtraction Angiography (DSA) không chỉ là một công nghệ hình ảnh y học tiên tiến, mà còn là một công cụ quan trọng trong chẩn đoán và điều trị các bệnh tim mạch. Khả năng tương phản cao của chất cản quang đánh bại những giới hạn của các công nghệ khác, và sự phát triển tiếp theo hứa hẹn những tiến bộ đáng kể. Công nghệ chụp mạch vành DSA không chỉ nắm bắt sức mạnh của hình ảnh, mà còn mang đến hy vọng và cơ hội cải thiện chất lượng cuộc sống cho hàng triệu bệnh nhân trên khắp thế giới.

Bệnh mạch vành, còn gọi là bệnh tim mạch, là một loại bệnh tim mạch mạn tính, trong đó có sự hạn chế hoặc chặn hoàn toàn luồng máu đến các cơ tim do sự co bóp và tắc nghẽn động mạch vành. Đây là một trong những vấn đề y tế phổ biến và nguy hiểm trên toàn thế giới.

● Nguyên nhân: Bệnh mạch vành thường xuất phát từ quá trình tích tụ mảng bám trong thành mạch vành, gọi là xơ vữa động mạch. Mảng bám thường chứa cholesterol, các chất béo và các tế bào bạch cầu, dẫn đến việc hình thành những các mảng xơ vữa trong động mạch vành. Điều này làm mạch máu bị tắc nghẽn và giới hạn khả năng cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho cơ tim.

● Triệu chứng: Bệnh mạch vành có thể không có triệu chứng ban đầu hoặc gây ra các triệu chứng như đau thắt ngực (angina), ngắn thở, mệt mỏi, và đau ngực kéo dài (còn gọi là infarctus). Trong trường hợp cấp tính, nó có thể dẫn đến cơn đau thắt ngực mạch vành hoặc đau ngực.

● Yếu tố nguy cơ: Có nhiều yếu tố nguy cơ tăng cơ hội mắc bệnh mạch vành, bao gồm hút thuốc, tiền sử gia đình, cao huyết áp, tiểu đường, tăng cân, lối sống không lành mạnh, tuổi tác, và giới tính (nam có nguy cơ cao hơn so với nữ).

● Chẩn đoán: Để xác định bệnh mạch vành, các phương pháp chẩn đoán như chụp mạch vành, điện tâm đồ, siêu âm tim,.. có thể được sử dụng.

● Điều trị: Điều trị bệnh mạch vành có thể bao gồm sử dụng thuốc giãn mạch, thay đổi lối sống để giảm tác động nguy cơ, và các quá trình can thiệp mạch vành như đặt stent hoặc phẫu thuật cầu mạch để cải thiện dòng máu đến cơ tim.

● Dự đoán và quản lý bệnh: Bệnh mạch vành là một bệnh mãn tính và yêu cầu quản lý suốt đời. Những biện pháp quản lý bao gồm theo dõi chặt chẽ, tuân thủ đúng toa thuốc và lối sống lành mạnh như tập thể dục thường xuyên và ăn uống cân đối.

Bệnh mạch vành là một vấn đề nghiêm trọng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm. Việc duy trì một lối sống lành mạnh và theo dõi sát sao y tế rất quan trọng để ngăn ngừa và quản lý bệnh mạch vành.

Digital Subtraction Angiography (DSA), hay còn được biết đến với tên gọi "Chụp Mạch Số Xoá Nền" là một trong những công nghệ chụp mạch vành để chẩn đoán tiến tiến nhất hiện nay của y học. DSA cho phép đánh giá và quan sát mạch máu cũng như sự lưu thông máu theo thời gian thực.

Trong công nghệ DSA, thành phần quan trọng nhất là chất cản quang (contrast medium), đây là một loại dung dịch chưa i-ốt (iodine), đóng vai trò đem lại hình ảnh rõ nét và chi tiết nhất. Thông qua bài viết này chúng ta sẽ nghiên cứu sâu hơn về công nghệ chụp mạch vành DSA, phân tích các ưu điểm và nhược điểm của công nghệ DSA so với các công nghệ chụp mạch vành khác.

Chất cản quang (contrast medium), hay còn gọi là chất tương phản, chính là điểm mấu chốt của công nghệ chụp mạch vành DSA. Đây là một dung dịch được tiêm vào máu của bệnh nhân và chứa iodine, một khoáng chất có khả năng tương phản cao trên hình ảnh X-quang. Khi chất cản quang được tiêm vào, nó trải qua các mạch máu và trở thành một vùng sáng trắng rất rõ trên hình ảnh X-quang. Chất nhuộm này hoàn toàn vô hại và sẽ được thải ra ngoài cơ thể qua đường nước tiểu của bệnh nhân.

Khả năng tương phản cao của chất cản quang làm cho mạch máu trở nên rõ ràng và chi tiết đến mức không thể nhìn thấy bằng các phương pháp hình ảnh thông thường. Công nghệ chụp mạch vành này rất quan trọng trong chẩn đoán và điều trị các bệnh tim mạch, bao gồm cả bệnh mạch vành, bệnh tắc nghẽn động mạch ngoại vi (PAD) và các vấn đề tim mạch khác.

Trước khi tiến hành chụp mạch vành số hóa xóa nền, người ta sẽ tiêm cho bệnh nhân một chất nhuộm huỳnh quang. Chất cản quang này có tác dụng làm sáng mạch máu. Khi đó tia X được phát ra, và đi xuyên qua cơ thể của bệnh nhân và được thu nhận bằng bầu tăng sáng (Image Intensifier).

Một ống kính được đặt giữa bầu tăng sáng và video camera với mục đích giới hạn cường độ ánh sáng truyền đến camera. Sau đó, mạch máu cần chụp được tiêm chất cản quang qua ống thông luồn vào động mạch đùi qua da. Khi chất cản quang đi vào cơ thể, máy sẽ thu nhận hình ảnh động trong 1 đơn vị thời gian đã được cài đặt sẵn.

Khi chưa có chất cản quang làm ảnh nền, bộ phận xử lý hình ảnh sẽ lấy ảnh thu nhận được (ảnh mask) và tiến hành loại trừ ảnh nền với ảnh thu được khi có chất cản quang đó là những cấu trúc giải phẫu tĩnh giống nhau giữa 2 ảnh.

Như vậy nguyên lý cơ bản của hệ thống chụp mạch vành DSA là dùng ánh sáng huỳnh quang và tia X chụp hình mạch máu ở những vị trí cần kiểm tra khi trước lúc chưa bơm thuốc cản quang và sau khi đã bơm thuốc cản quang vào mạch máu cần để chụp. Cuối cùng để làm rõ lên hệ thống mạch máu, máy tính sẽ xóa mờ hình ảnh nền đi.

Trước khi chụp mạch vành số hóa xóa nền, bệnh nhân phải được chuẩn bị kỹ bao gồm các xét nghiệm như: ghi điện tâm đồ, xét nghiệm máu, chụp X-quang phổi, và bệnh nhân phải nhịn ăn sáng. Kỹ thuật chụp mạch máu số hóa xóa nền là một kỹ thuật chụp xâm lấn và có nguy cơ tai biến khi chụp. Do đó phải được chỉ định chặt chẽ và phải được bệnh nhân đồng ý thực hiện. Sau khi chụp, bệnh nhân sẽ được băng bó vùng bẹn và nằm bất động trong vòng 24 giờ, và tuyệt đối tránh cử động chân.

DSA là một công cụ chụp mạch vành không thể thiếu trong chẩn đoán và điều trị các bệnh tim mạch. Đặc biệt, nó đóng vai trò quan trọng trong việc hình dung và đánh giá các động mạch vành, những con đường mà máu lưu thông để cung cấp dưỡng chất và oxy đến cơ tim. Bằng cách sử dụng công nghệ chụp mạch vành DSA, các bác sĩ có thể xác định và đánh giá các tắc nghẽn mạch máu cơ tim, điều này rất quan trọng trong việc xác định liệu pháp điều trị cần thiết, bao gồm cả nong mạch vành và đặt stent.

Ngoài việc sử dụng trong chẩn đoán, chụp mạch vành DSA còn là một công cụ quan trọng trong việc theo dõi tiến trình điều trị. Nó cho phép bác sĩ kiểm tra hiệu suất của việc đặt stent hoặc thực hiện nong mạch vành. Điều này đảm bảo rằng máu được cung cấp một cách hiệu quả đến các phần của cơ tim và giảm nguy cơ tái tắc nghẽn.

Sử dụng chất cản quang không chỉ tăng khả năng chẩn đoán và điều trị, mà còn giúp giảm thiểu phức tạp trong quá trình chăm sóc bệnh nhân. Nó giúp loại bỏ sự không rõ ràng trong hình ảnh và đảm bảo rằng quyết định điều trị được đưa ra dựa trên thông tin chính xác và chi tiết nhất. Điều này có nghĩa là bệnh nhân nhận được điều trị phù hợp và hiệu quả hơn, giúp cải thiện kết quả lâm sàng và tăng cường chất lượng cuộc sống.

Cùng với sự phát triển trong công nghệ hình ảnh y học, chụp mạch vành DSA liên tục được nghiên cứu và phát triển. Mục tiêu là giảm nguy cơ bức xạ cho cả bệnh nhân và nhà cung cấp dịch vụ y tế, đồng thời nâng cao độ phân giải hình ảnh và khả năng xem xét sự lưu thông máu. Nhiều nghiên cứu đang tìm hiểu cách cải thiện hình ảnh và làm cho công nghệ chụp mạch vành DSA trở nên ngày càng an toàn và hiệu quả.

Khi so sánh công nghệ chụp mạch vành DSA với các công nghệ hình ảnh khác trong lĩnh vực chẩn đoán tim mạch, điểm đáng chú ý là DSA đảm bảo khả năng tương phản và chi tiết cao hơn so với X-quang truyền thống. Nó cũng vượt trội hơn so với CT mạch máu trong việc giảm bức xạ, và cung cấp hình ảnh thời gian thực, điều mà MRI không thể thực hiện.

Nó cũng cho phép tiếp cận chính xác và xem xét từng mạch máu riêng lẻ trong cơ tim và các vùng khác trong cơ thể, khả năng mà siêu âm mạch máu không thể đạt được. Công nghệ chụp mạch vành DSA vượt trội hơn cả các công nghệ khác trong việc cung cấp thông tin chi tiết và thời gian thực về mạch máu cơ tim.

Ưu điểm của kỹ thuật chụp mạch vành này là giúp các bác sĩ phát hiện sớm, chính xác các tình trạng bất thường của dòng máu, giúp cho việc chẩn đoán và điều trị chính xác các bệnh lý nghiêm trọng có liên quan đến sự tuần hoàn của máu trong cơ thể, lên kế hoạch giải phẫu và giúp xác định chính xác các vị trí tổn thương bên trong cơ thể. Nhờ có máy DSA này, khá nhiều trường hợp bệnh lý tim mạch, đặc biệt là nhồi máu cơ tim đã được xác định chẩn đoán rõ ràng và được can thiệp nhanh chóng, kịp trong khoảng thời gian vàng nên đã được cứu sống.

Ngoài ra với sự hỗ trợ của công nghệ chụp mạch vành DSA đã làm nên thành công của phẫu thuật nội soi tim mạch- lồng ngực ít xâm lấn là một tiến bộ rất lớn của ngành phẫu thuật nội soi tim mạch lồng ngực. Người bệnh sẽ giảm đau, giảm chảy máu, truyền máu cũng như thời gian thở máy và nằm hồi sức, giảm thời gian nằm viện, có tính thẩm mỹ cao.

Kỹ thuật chụp mạch vành số hóa xóa nền DSA trong bệnh tim mạch đã được sử dụng rộng rãi. Tại bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm, cùng với trang thiết bị hiện đại, sử dụng kỹ thuật chụp mạch vành số hóa xóa nền DSA trong tim mạch, giúp cho bác sĩ trong việc chẩn đoán và điều trị được nhanh chóng, chính xác.

Chăm sóc sau khi chụp DSA mạch vành là quá trình quan trọng để đảm bảo sự phục hồi và khôi phục làn da mạch vành sau quá trình can thiệp. Dưới đây là một số hướng dẫn cơ bản cho chăm sóc sau khi chụp mạch vành:

● Nằm yên: Sau khi can thiệp, bệnh nhân thường được giữ lại trong phòng chăm sóc. Bệnh nhân nên nằm yên và tuân thủ sự hướng dẫn của bác sĩ và nhân viên y tế.

● Kiểm tra vết tim: Kiểm tra tình trạng nơi tiêm vào để đảm bảo không sưng, đau hoặc nhiễm trùng. Thường, sau một thời gian ngắn, bạn có thể tắm gội bình thường.

● Chăm sóc vết cắt: Nếu bạn đã được đặt stent trong động mạch vành, vùng cắt cơ thể phải được giữ sạch và khô ráo. Thường, bạn được khuyên không tắm hoặc ướt vùng cắt trong ít nhất 24 giờ đầu tiên sau can thiệp.

● Kiểm tra tình trạng vùng cắt: Thường xuyên kiểm tra vùng cắt để xem xét có dấu hiệu viêm nhiễm trùng, sưng, đau hoặc chảy mủ. Báo cáo ngay lập tức cho bác sĩ nếu bạn thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường.

Thực hiện lối sống lành mạnh: Để duy trì làn da mạch vành, quá trình chăm sóc sau chụp mạch vành bao gồm thay đổi lối sống lành mạnh, bao gồm:

● Ngừng hút thuốc

● Tuân thủ đúng toa thuốc mà bác sĩ kê.

● Điều chỉnh chế độ ăn uống để giảm cholesterol và điều chỉnh huyết áp.

● Tập thể dục thường xuyên theo hướng dẫn của bác sĩ.

● Giảm căng thẳng và tìm cách quản lý căng thẳng.

● Theo dõi tình trạng sức khỏe tổng thể và thực hiện định kỳ kiểm tra với bác sĩ để đảm bảo sự phục hồi và quản lý bệnh mạch vành tốt.

Chú ý rằng chăm sóc sau khi chụp mạch vành có thể khác nhau tùy thuộc vào từng trường hợp và hướng dẫn cụ thể của bác sĩ. Hãy luôn tuân thủ sự hướng dẫn của bác sĩ và nhân viên y tế để đảm bảo sự phục hồi an toàn và hiệu quả sau can thiệp mạch vành.

Bác sĩ CKII Nguyễn Quốc Việt đã có hơn 20 kinh nghiệm trong khám và điều trị các bệnh lý tim mạch và Can thiệp Tim mạch (Bao gồm chụp, nong, đặt stent động mạch vành, động mạch thận...), đặt máy tạo nhịp tạm thời, vĩnh viễn...Trước khi công tác tại Khoa khám bệnh & Nội khoa, bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng, bác sĩ từng có thời gian công tác dài bệnh viện Đà Nẵng.

Bác sĩ CKII Nguyễn Quốc Việt đã có hơn 20 kinh nghiệm trong khám và điều trị các bệnh lý tim mạch và Can thiệp Tim mạch (Bao gồm chụp, nong, đặt stent động mạch vành, động mạch thận...), đặt máy tạo nhịp tạm thời, vĩnh viễn...Trước khi công tác tại Khoa khám bệnh & Nội khoa, bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng, bác sĩ từng có thời gian công tác dài bệnh viện Đà Nẵng.