Vai trò của siêu âm, X-quang và các phương tiện hình ảnh khác trong chẩn đoán dậy thì sớm

Bài viết bởi: Thạc sĩ, Bác sĩ Tống Dịu Hường - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Dậy thì sớm là khi cơ thể trẻ bắt đầu thay đổi thành người trưởng thành (dậy thì) quá sớm. Chẩn đoán dậy thì sớm khi quá trình dậy thì bắt đầu trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai.

Dậy thì bao gồm sự phát triển nhanh chóng của xương và cơ bắp, thay đổi hình dạng, kích thước cơ thể và khả năng sinh sản của cơ thể.

Nguyên nhân của dậy thì sớm thường khó xác định. Đôi khi, một số trường hợp có thể gây ra dậy thì sớm có thể xác định được chẳng hạn như nhiễm trùng, rối loạn hormon, khối u hoặc chấn thương não.

Điều trị dậy thì sớm thường là điều trị nội khoa để trì hoãn sự phát triển cơ thể hơn nữa.

Sự phát triển sớm có thể khiến các bé ban đầu cao hơn khi so sánh với các bạn cùng lứa. Khi dậy thì kết thúc, sự tăng trưởng chiều cao sẽ dừng lại. Bởi vì bộ xương trưởng thành và sự phát triển xương dừng ở độ tuổi sớm hơn bình thường, nên các bé bị dậy thì sớm nếu không được điều trị sẽ không đạt được chiều cao đầy đủ.

Dậy thì sớm cũng có thể gây khó khăn cho trẻ về mặt cảm xúc và xã hội. Nó làm cho các bé gái cảm thấy ngại ngùng, xấu hổ vì cảm thấy khác biệt so với bạn bè, bị bạn bè trêu chọc do có bộ ngực nở nang hoặc trông già hơn.

Ngay cả cảm xúc và hành vi có thể thay đổi ở trẻ em dậy thì sớm. Các cô bé thì có thể trở nên ủ rũ và cáu kỉnh. Các cậu bé cũng có thể trở nên hung dữ hơn và có thể phát triển xu hướng tình dục không phù hợp với độ tuổi của chúng.

Chẩn đoán dậy thì sớm dựa vào các triệu chứng sau đây:

• Tăng trưởng vú và chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên ở trẻ gái.
• Tinh hoàn và dương vật to lên, tóc trên khuôn mặt và giọng nói trầm ở bé trai.
• Có lông mu hoặc lông nách
• Tăng trưởng nhanh
• Mụn
• Mùi cơ thể người lớn

Để chẩn đoán dậy thì sớm, bác sĩ có thể yêu cầu:

• Xét nghiệm máu để tìm mức độ hormone giới tính cao.
• Chụp X-quang xương bàn tay có thể cho thấy xương có trưởng thành quá sớm hay không.
• Siêu âm tuyến vú giúp đánh giá được sự trưởng thành của mô vú một cách khách quan.
• Siêu âm tử cung – buồng trứng giúp xác định kích thước của tử cung – buồng trứng, số lượng nang noãn, có nang noãn trội không, có các khối u bất thường hay không.
• Siêu âm tinh hoàn xác định được kích thước của tinh hoàn và các khối u bất thường.
• Siêu âm bụng tìm các khối u tiết ra các hormon sinh dục như u tuyến thượng thận, u gan,...
• Đôi khi, chụp MRI được chỉ định thực hiện để loại trừ các nguyên nhân hiếm gặp của dậy thì sớm, chẳng hạn như một khối u trong não, buồng trứng hoặc tinh hoàn.

Việc phát hiện, chẩn đoán sớm rất quan trọng, giúp các bác sĩ có thể điều trị sớm. Từ đó giúp các bé giữ được chiều cao tiềm năng và hạn chế những căng thẳng về cảm xúc và xã hội mà trẻ có thể phải đối mặt khi trưởng thành sớm.