Đặc điểm cấu tạo của virus cúm

Cúm là bệnh lý cấp tính đường hô hấp do virus cúm gây ra. Bệnh có tốc độ lây lan nhanh, dễ phát triển thành dịch nếu không được kiểm soát tốt. Hiểu được đặc điểm cấu tạo của virus cúm như thế nào sẽ giúp nâng cao hiệu quả phòng ngừa căn bệnh này.

Bệnh cúm là bệnh nhiễm virus cúm cấp tính đường hô hấp. Người bệnh thường có biểu hiện sốt, mệt mỏi, đau đầu, đau cơ, đau họng và ho kéo dài, có thể kèm theo triệu chứng buồn nôn, nôn ói và tiêu chảy (hay gặp ở trẻ em). Thông thường, bệnh diễn biến khá lành tính, hồi phục trong vòng 2 - 7 ngày. Tuy nhiên, ở trẻ em và người lớn tuổi, người mắc các bệnh về tim, phổi, thận, thiếu máu, bệnh chuyển hóa hoặc người bị suy giảm miễn dịch, bệnh cúm có thể tiến triển nặng hơn, gây viêm tai, viêm phế quản, viêm phổi và viêm não, thậm chí dẫn tới tử vong.

Tác nhân gây bệnh cúm là virus cúm (Influenza virus), thuộc nhóm Orthomyxoviridae. Virus cúm được chia thành 3 tuýp là A, B và C. 3 tuýp virus này gây bệnh trên động vật có xương sống, bao gồm chim, các động vật có vú và con người. Chúng được nhận diện nhờ sự khác biệt trong cấu trúc kháng nguyên bề mặt, phức hợp protein và khả năng gây bệnh trên động vật có xương sống. Virus cúm A là căn nguyên gây các đại dịch cúm trên người, một số loài chim và một số động vật có vú. Virus cúm B gây bệnh chủ yếu trên người và một số loài hải cẩu. Virus cúm C gây bệnh chủ yếu trên con người và một số loài lợn.

Đặc điểm virus cúm có hình cầu, đường kính 80 - 120 nm. Khi được cấy truyền nhiều lần qua phôi gà, virus cúm có hình sợi. Về khả năng tồn tại ở môi trường bên ngoài, vì bản chất của virus cúm là lipoprotein nên virus cúm có sức đề kháng yếu và dễ bị bất hoại bởi bức xạ mặt trời hay tia tử ngoại. Đồng thời, virus cúm cũng dễ bị tiêu diệt ở nhiệt độ 56°C và các chất hòa tan lipid như beta-propiolactone, ether, chloramine, formol, cồn,... Tuy nhiên, ở ngoại cảnh, virus cúm có thể tồn tại hàng giờ, đặc biệt trong điều kiện thời tiết lạnh và độ ẩm thấp. Ở nhiệt độ từ 0 - 4°C, đặc điểm virus cúm có thể sống được vài tuần. Ở nhiệt độ -20°C và đông khô, virus cúm có thể tồn tại cả năm.

Virus cúm hoàn chỉnh có cấu trúc phức tạp, gồm 3 phần:

• Lõi virus cúm: Là RNA một sợi đơn;
• Vỏ capsid: Gồm các capsome sắp xếp theo kiểu đối xứng xoắn;
• Vỏ virus cúm ngoài cùng: Là một lớp lipid có nguồn gốc từ tế bào chủ. Có 2 loại glycoprotein xuyên qua màng tạo thành các gai nhú (khoảng 500 chồi gai khác nhau), xếp xen kẽ nhau trên bề mặt của virus cúm. 2 cấu trúc này là 2 kháng nguyên đặc trưng, quan trọng của virus cúm, đó là kháng nguyên ngưng kết hồng cầu Hemagglutinin (H) và kháng nguyên trung hòa Neuraminidase (N). Kháng nguyên H giúp virus bám vào tế bào niêm mạc đường hô hấp và từ đó xâm nhập vào trong tế bào. Kháng nguyên N có hoạt tính enzyme làm loãng các chất nhầy ở đường hô hấp, giúp virus tiếp xúc dễ hơn với tế bào của niêm mạc, xâm nhập tế bào dễ dàng hơn.

Về đặc điểm của các kháng nguyên: Có 15 loại kháng nguyên H và 9 loại kháng nguyên N. Những cách tổ hợp khác nhau của 2 loại kháng nguyên H và N tạo nên các phân tuýp khác nhau của virus cúm A. Trong quá trình lưu hành của virus cúm A, 2 kháng nguyên này, đặc biệt là kháng nguyên H luôn biến đổi. Những biến đổi nhỏ liên tục thường gây các đợt dịch cúm vừa và nhỏ. Những biến đổi nhỏ dần tích tụ lại thành các biến đổi lớn, tạo nên phân tuýp kháng nguyên mới.

Các kháng nguyên H và N quyết định tính kháng nguyên đặc hiệu của từng tuýp virus cúm khác nhau. Chúng cũng là vị trí gắn kết và phát huy tác dụng của các thuốc kháng virus. Bên cạnh đó, kháng nguyên H và N cũng có vai trò quan trọng trong việc sản xuất vắc-xin phòng bệnh cúm.

Phần lõi virus cúm cũng chứa 1 phân tử ARN và protein - tương ứng với kháng nguyên S (soluble). Kháng nguyên này mang toàn bộ mã di truyền của virus nhưng không có ý nghĩa với cơ chế miễn dịch bảo vệ của cơ thể.

Chủ động phòng ngừa cúm bằng cách tiêm vắc-xin phòng bệnh sẽ giúp mang lại hiệu quả thiết thực. Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có cung cấp dịch vụ tiêm vắc-xin cúm.

Lựa chọn tiêm vắc-xin tại Bệnh viện Vinmec, khách hàng sẽ được hưởng những lợi ích sau:

• Trẻ được các bác sĩ chuyên khoa Nhi - Vắc-xin thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc-xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc-xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế Thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt và an toàn nhất cho trẻ.

• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp - ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu vui chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái và tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt để đảm bảo chất lượng.
• Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng quốc gia.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang cung cấp Chương trình tiêm chủng trọn gói với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai.

Riêng trong tháng 12/2019, Vinmec miễn phí tiêm Vắc-xin Viêm gan B sơ sinh (tiêm ngay sau khi sinh) cho bé khi đăng ký Gói tiêm chủng trọn gói dành cho trẻ từ 0-1 tuổi hoặc từ 0-2 tuổi.