Lưu ý biến chứng thường gặp do quai bị

Bệnh quai bị có thể gây ra các biến chứng quai bị ở cơ quan sinh sản như viêm tinh hoàn, viêm buồng trứng. Đây cũng là các biến chứng thường gặp và đáng lo ngại nhất.

Triệu chứng lâm sàng đặc trưng của bệnh quai bị là bệnh nhân sốt, mệt mỏi, đau đầu, ăn uống kém, có thể có rét run, ớn lạnh. Sau khi sốt từ 1 đến 2 ngày, tuyến mang tai sưng dần, sưng lan ra vùng trước tai, xuống dưới hàm, làm mất rãnh dưới hàm. Trẻ thường sưng cả hai bên tuyến mang tai, dấu hiệu sưng bên này xuất hiện sau bên kia vài ngày. Da vùng bị sưng căng phồng lên, đau nhưng không đỏ, miệng khô, khó nuốt. Có khi viêm cả tuyến nước bọt dưới hàm, lỗ ống Stenon ở niêm mạc má hai bên sưng đỏ.

Nhìn chung quai bị là bệnh lành tính, hầu hết các trường hợp bệnh thường tự khỏi trong 1-2 tuần. Sau khi mắc bệnh, người bệnh sẽ có đáp ứng miễn dịch vĩnh viễn, giúp người bệnh không mắc quai bị lần nữa. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, quai bị có khả năng gây ra các biến chứng, tuy ít gặp nhưng lại nguy hiểm, đặc biệt người lớn mắc quai bị thì bệnh thường nặng và có nguy cơ gặp nhiều biến chứng quai bị hơn trẻ em. Do đó, không nên chủ quan khi mắc bệnh quai bị, khi có các triệu chứng bệnh, phải nhanh chóng đến các cơ sở y tế để khám và điều trị, theo dõi chặt chẽ để có thể phát hiện sớm và điều trị kịp thời các biến chứng.

2.1 Viêm tinh hoàn

Biến chứng viêm tinh hoàn thường gặp ở trẻ nam đang ở tuổi dậy thì hoặc nam giới đã trưởng thành. Tinh hoàn thường bị viêm một bên, ít khi viêm cả hai bên. Nếu viêm cả hai bên thì triệu chứng sưng cũng cách nhau 2-3 ngày.

Viêm tinh hoàn thường xuất hiện sau viêm tuyến mang tai 7-10 ngày, nhưng đôi khi cũng có thể xuất hiện trước hoặc đồng thời. Bệnh nhân có dấu hiệu sốt cao trở lại, buồn nôn, đau nhức, tinh hoàn sưng to gấp 2-3 lần bình thường, da bìu đỏ, đôi khi mào tinh hoàn cũng bị sưng. Sau 4-5 ngày tiến triển, bệnh nhân hết sốt nhưng phải hơn 2 tuần mới hết sưng.

Tỷ lệ nam giới sau tuổi dậy thì mắc bệnh quai bị có biến chứng viêm tinh hoàn là 20-35%, trong đó 50% trong số này tinh hoàn sẽ bị teo dần dẫn đến tình trạng giảm số lượng tinh trùng và vô sinh nam.

2.2 Viêm buồng trứng

Tỷ lệ nữ giới gặp biến chứng viêm buồng trứng là 7%, tuy nhiên hiếm khi dẫn đến vô sinh.

2.3 Sẩy thai

Phụ nữ có thai 3 tháng đầu nếu mắc quai bị có thể gây dị dạng ở thai nhi hoặc sẩy thai, mắc quai bị trong 3 tháng cuối thai kỳ có thể gây sinh non hoặc chết lưu.

2.4 Viêm tụy cấp

Biến chứng viêm tụy cấp gặp ở 3-7% các trường hợp mắc quai bị, thường gặp ở người lớn, đây là một biến chứng nặng. Bệnh thường xảy ra vào ngày 4-10 khi tuyến mang tai đã bớt sưng. Các triệu chứng của biến chứng viêm tụy cấp là bệnh nhân sốt trở lại, đau thượng vị, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, chán ăn, tụt huyết áp,...

2.5 Tổn thương thần kinh

Biến chứng viêm não có tỷ lệ 0.5%, bệnh có thể xảy ra sau viêm tuyến mang tai 3-10 ngày hoặc xảy ra đơn độc. Bệnh nhân có triệu chứng khó chịu, nhức đầu, thay đổi tính tình, bứt rứt, co giật, rối loạn tri giác, rối loạn thị giác, đầu to do não úng thủy. Tổn thương thần kinh sọ não có thể dẫn đến giảm thị lực, điếc, viêm đa rễ thần kinh, viêm tủy sống cắt ngang.

2.6 Các biến chứng khác

Các biến chứng khác hiếm gặp hơn là: viêm cơ tim, viêm tuyến lệ, viêm tuyến giáp, viêm thần kinh thị giác, viêm phổi, viêm thanh khí phế quản, rối loạn chức năng gan, xuất huyết do giảm tiểu cầu, viêm đa khớp...

Bệnh quai bị rất dễ lây từ người nhiễm bệnh qua người lành qua đường hô hấp như ho và hắt hơi. Bệnh dễ tạo thành dịch, đặc biệt ở những nơi tập trung đông người như nhà trẻ, trường học, khu đông dân cư. Bệnh quai bị và biến chứng của nó gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và cuộc sống người bệnh cũng như người thân trong gia đình. Khi mắc bệnh quai bị người bệnh phải được cách ly ít nhất 2 tuần để tránh lây nhiễm cho người khác gây ảnh hưởng đến công việc, học tập. Các bậc cha mẹ phải tạm hoãn các công việc để chăm sóc con cái trong thời gian bị ốm.

Tiêm vắc-xin là biện pháp phòng chống bệnh chủ động an toàn và hiệu quả. Tiêm vắc-xin quai bị sẽ giúp bảo vệ không mắc bệnh quai bị và biến chứng của bệnh. Vắc-xin quai bị là vắc-xin sống giảm độc lực, tiêm đủ 2 mũi tiêm sởi quai bị rubella khả năng tạo kháng thể cao, miễn dịch tạo ra sau tiêm vắc-xin bền vững, giúp bảo vệ cả đời.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có cung cấp dịch vụ tiêm chủng với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai. Tiêm chủng tại Vinmec có các ưu điểm như:

• Trẻ sẽ được các bác sĩ chuyên khoa nhi - vắc-xin thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc-xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc-xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt và an toàn nhất cho trẻ.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp - ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt để đảm bảo chất lượng.
• Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng quốc gia.

Vắc-xin có thể cứu 3 triệu mạng sống mỗi năm và bảo vệ mọi người khỏi những bệnh truyền nhiễm cao có nguy cơ gây biến chứng và tử vong như sởi, viêm phổi, tả, quai bị và bạch hầu.

Riêng trong tháng 12/2019, Vinmec miễn phí tiêm Vắc-xin Viêm gan B sơ sinh (tiêm ngay sau khi sinh) cho bé khi đăng kí Gói tiêm chủng trọn gói dành cho trẻ từ 0-1 tuổi hoặc từ 0-2 tuổi.